مكتب عقل

به طور كلی نظريات صاحبان مكاتب مختلف درباره انسان كامل در چند
نظريه اساسی خلاصه می‏شود . يك نظر ، نظر عقليون يا اصحاب عقل است ،
يعنی نظر كسانی كه به انسان بيشتر از زاويه عقل می‏نگريسته‏اند و گوهر
انسان را همان عقل او می‏دانسته‏اند و نه چيز ديگر . عقل هم يعنی قوه تفكر
و قوه انديشيدن . فلاسفه قديم و از آن جمله برخی فلاسفه قديم خودمان نظير
بوعلی سينا اينطور فكر می‏كرده‏اند . آنها مدعی بوده‏اند كه انسان كامل يعنی‏
" انسان حكيم " ، و كمال انسان در حكمت انسان است .
مقصود آنها از حكمت چيست ؟ آيا مقصود آنها از حكمت ، همان چيزی است‏
كه ما امروز " علم " می‏گوئيم ؟ نه ، مقصودشان از حكمت البته حكمت‏
نظری نه عملی " دريافت كلی صحيح از مجموع هستی " است كه غير از علم‏
است ، زيرا علم دريافتی است از بخشی از هستی . برای اينكه فرق " فلسفه‏
" و " علم " روشن شود ، اين مطلب را توضيح می‏دهم .
مثلا اگر شما می‏خواهيد درباره شهر تهران اطلاع پيدا كنيد ، به دوگونه‏
می‏توانيد اين اطلاع را كسب كنيد : يكی اطلاع كلی و عمومی اما مبهم ، و
ديگر ، اطلاع جزئی ولی مشخص . گاهی اطلاع شما درباره تهران مانند اطلاع يك‏
مهندس شهرداری است كه اگر به او بگويند نقشه كلی شهر تهران را بكش ،
می‏تواند چنين نقشه‏ای را بكشد و در آن ، خيابانها و ميدانها و پاركها را
به طور كلی ، روی صفحه كاغذ به شما نشان دهد : مثلا اينجا نياوران و آنجا
تجريش و