يك چيز محسوس و ملموس است ؟ نه ، محسوس و ملموس نيست ، ولی برای‏
وجدان عالی بشر ، آزادی آنقدر ارزش دارد كه كناسی را بر اسارت ترجيح‏
می‏دهد .
آزادی واقعا يك ارزش بزرگ است . گاهی انسان می‏بيند در بعضی از
جوامع ، اين ارزش به كلی فراموش شده ، ولی يك وقت هم می‏بيند اين حس‏
در بشر بيدار می‏شود . بعضی افراد می‏گويند بشريت و بشر يعنی آزادی ، و
غير از آزادی ، ارزش ديگری وجود ندارد ، يعنی می‏خواهند تمام ارزشها را
در اين يك ارزش كه نامش " آزادی " است ، محو كنند . [ " آزادی "
، تنها ارزش نيست ، ] ارزش ديگر " عدالت " است ، ارزش ديگر "
حكمت " است ، ارزش ديگر " عرفان " است و چيزهای ديگر .
. 4 عشق
گاهی عشق - مثل آنچه كه در عرفان و تصوف و در غزليات عرفانی ما هست‏
- تنها ارزش انسانی می‏شود . " جلوه‏ای كرد رخش ديد ملك عشق نداشت "
و يا :
فرشته عشق نداند كه چيست ، قصه مخوان بخواه جام و گلابی به خاك آدم‏
ريز
( 1 )
ديگر ، تمام ارزشهای ديگر حتی عقل [ فراموش می‏شوند ] .

پاورقی :
. 1 [ استاد در حاشيه خود بر ديوان حافظ چنين نوشته‏اند : " در نسخه‏
انجوی چنين است :
به نظر ما ، در مصراع اول ، نسخه انجوی و در مصراع دوم ، نسخه حاضر [
كه مصراع اول آن چنين است :

فرشته عشق نداند كه چيست ای ساقی

] مرجع است . " ]