حال بايد نظر اسلام را در اين زمينه بيان كنيم كه آيا انسان كامل عرفا
با موازين اسلامی جور درمی‏آيد يا نه ، چون معلوم شد كه منظور عرفا از
انسان كامل چيست . انسان كامل عرفا انسانی است كه به خدا می‏رسد ، وقتی‏
به خدا رسيد ، مظهر كامل همه اسماء و صفات الهی می‏شود و آئينه‏ای می‏شود
كه ذات حق در او ظهور و تجلی می‏كند .
همانطور كه در مورد مكتب فلاسفه گفتيم آنچه كه فلاسفه آن را انسان كامل‏
می‏دانند از نظر اسلام ، انسان نيمه كامل است ، نه انسان كامل ، و بعد
قسمتهای مختلف را عرض كرديم كه در كدام قسمت ، مكتب فلاسفه مورد تأييد
اسلام است و در كدام قسمت ، مورد تأييد اسلام نيست ، در اينجا نيز [ به‏
همان شكل ] بحث می‏كنيم .
آيا در اسلام مسئله‏ای به نام تهذيب و تزكيه نفس مطرح است ؟ بدون شك‏
، چون در متن قرآن اين مطلب مطرح است : " « قد افلح من زكيها 0 و قد
خاب من دسيها »" ( 1 ) بعد از [ هفت ] قسم متوالی ، می‏فرمايد :
رستگاری مال مردمی است كه تزكيه نفس كرده‏اند و بدبخت ، آن مردمی هستند
كه نفس و روح و باطن خود را فاسد و تباه كرده‏اند .

علم افاضی

آيا در اسلام تصفيه نفس راهی است به سوی معرفت ؟ در اينكه قرآن‏
می‏گويد : " هر كسی كه تزكيه نفس كرد ، رستگار شد "

پاورقی :
. 1 سوره شمس ، آيات 9 و . 10