پاورقی : . 1 [ ظاهرا مقصود درجه سوم خودخواهی و مسأله تسويل است كه توضيح داده شد ] .
آن را برای انسان جلوه میدهد و آنچنان آن را آرايش و زينت و به اصطلاح
" توالت " میكند و آنچنان به دروغ به آن نقش و نگار میبندد كه انسان
خيال میكند يك چيزی است ، ولی همان درون خود انسان است كه اين كار را
كرده ، برای اينكه انسان خودش را فريب دهد . تعبير " تسويل " تعبير
عجيبی است . امروز كه روانشناسی خيلی پيشرفت و ترقی كرده ، عميقا و
دقيقا به اين نكات رسيدهاند . حتی به اين نكته رسيدهاند كه گاهی انسان
ديوانه میشود و اين ديوانگی هيچ علت عصبی و جسمی ندارد و فقط علت داخلی
و روانی دارد . مثلا وقتی [ تحمل ] مصائب ، خيلی سخت و دشوار میشود ،
روان انسان برای اينكه خودش را از شر اين غصهها راحت كند ، عقل را
مرخص میكند .
به قول شاعر :
زهشياران عالم هر كه را ديدم غمی دارد دلا ديوانه شو ، ديوانگی هم
عالمی دارد
و اين يك اصل روانشناسی است .
به هر حال مسئله كيد و مكر نفس ( مكائد نفس ) نه مكر نفس انسان با
ديگری بلكه مكر نفس انسان با خود انسان يك مسئله بسيار مهمی است و در
عرفان به اين نكات ، خوب توجه شده است . اين دو قسمت آخر ( 1 ) كه
انسان را وارد ضد اخلاق نموده ، بيمار میكند و از حيوان هم پستتر میكند
در عرفان در حد اعلی خوب بيان شدهاند و حتی نكاتی گفته شده است كه
واقعا حيرتآور است ، يعنی انسان تعجب میكند كه چگونه اين افراد در
ششصد سال ، هفتصد سال و يا هزار سال پيش اين نكات بسيار دقيق روانی را
پاورقی : . 1 [ ظاهرا مقصود درجه سوم خودخواهی و مسأله تسويل است كه توضيح داده شد ] . |