حصين النميری " ( 1 ) .
مسعودی در التنبيه والاشراف تا اندازهای تفصيل میدهد كه اين دبيران ،
هر كدام چه نوع كاری را به عهده داشتهاند و نشان میدهد كه اين دبيران
بيش از اين توسعه كار داشته و نوعی نظم و تشكيلات و تقسيم كار در ميان
بوده است . میگويد :
" خالد ابن سعيد بن العاص پيش دست رسول خدا بود ، حاجتهای متفرقهای
كه پيش میآمد مینوشت ، همچنين مغيرش بن شعبه و حصين بن نمير . عبدالله
بن ارقم و علاء بن عقبه سندهای مردم و عقود و معاملات آنها را مینوشتند .
زبير بن العوام و جهيم بن الصلت صورت ماليات و صدقات را ضبط میكردند
. حذيفة بن اليمان عهدهدار نوشتن " حرازی " حجاز بود . معيقيب بن ابی
فاطمه دوسی غنائم را وارد میكرد . زيد بن ثابت انصاری نامه به حكام و
پادشاهان مینوشت و ضمنا سمت مترجمی رسول خدا را داشت . او زبانهای
فارسی و رومی و قبطی و حبشی را ترجمه میكرد و همه اينها را در مدينه از
اهل اين زبانها آموخته بود ( 2 ) . حنظلة بن الربيع ذخيره بود و هر وقت
يكی از آنها كه نام برديم نبود او كارش را انجام میداد و به " حنظله
كاتب " معروف شده بود . حنظله در زمان خلافت عمر كه
پاورقی :
. 1 تاريخ يعقوبی ، ج / 2 ص . 69
. 2 در جامع ترمذی از زيد بن ثابت نقل میكند : " پيغمبر اكرم مرا
فرمان داد كه زبان سريانی را ياد بگيرم " . و هم جامع ترمذی از زيد بن
ثابت نقل میكند : " رسول خدا به من فرمود لغت يهود را ياد بگير و گفت
به خدا قسم كه نمیتوانم در نامههای خود به يهود اعتماد كنم . من در حدود
نصف يك ماه ياد گرفتم . بعد از آن هر وقت میخواست به يهود نامه
بنويسد من مینوشتم و هر گاه نامهای از يهود برايش میرسيد >