چگونه آدمی ديدی ؟ شعر معروفی دارد ، می‏گويد :
لو جئته لرايت الناس فی رجل
و الدهر فی ساعه و الارض فی دار
می‏گويد اگر بيايی آنجا ببينی، تمام مردم را در فرد و تمام دهر و روزگار
و ساعات را در يك لحظه و تمام زمين را در يك خانه منحصر می‏بينی كمتر
در تاريخ سابقه دارد كه ملتی و خواسته های ملتی در يك فرد اينچنين تشخص‏
و تجسم پيدا كند و اين هميشه درجايی است كه آن فرد از فرديت خودش خارج‏
شده است و تجسم ايده های عالی جامعه است بنابراين هدفهای روحانيت يعنی‏
هدفهای اين نهضت و هدفهای اين نهضت يعنی هدفهای روحانيت .
ما اگر بخواهيم هدفهای اين نهضت را تشريح بكنيم آنهم در يك جلسه ،
بهتر اينست كه يك مقايسه اجمالی بكنيم ميان هدفهای اين نهضت و هدفهايی‏
كه بعضی مصلحان اسلامی مثل سيد جمال الدين اسدآبادی به صورت فردی در
قيامهای اصلاحی خودشان داشته اند و نيز هدفهای نهضتهای صد ساله اخير كه يا
به رهبری روحانيت و يا به شركت و تاييد روحانيت صورت گرفته است و هر
كدام هدفی داشته است مثل جنبش تنباكو كه يك نهضت ضد استعماری آنهم ضد
استعمار اقتصادی بود ، و يا نهضت استقلال عراق كه آن هم مانند نهضت‏
تنباكو به رهبری روحانيت صورت گرفت : بعد از جنگ بين الملل اول و
متلاشی شدن حكومت عثمانی انگليسها عراق را احتلال و اشغال كردند روحانيت‏
شيعه در آنجا قيام كرد آيه الله ميرزای شيرازی كوچك ( جنبش تنباكو را
ميرزای شيرازی بزرگ و جنبش عراق را ميرزای شيرازی كوچك اداره و رهبری‏
كرد ) فرمان جهاد داد ، مسلمانان كشته های زيادی دادند تا بالاخره استقلال‏
عراق را به دست آوردند آن نهضت هم يك مبارزه