كشف كرده . معنايش اين است كه در ميان اين موجودات عالم ، مثلا در
منظومه شمسی قبلا خيال می‏كردند كه هفت تا يا هشت تا ستاره هست ، اخيرا
يك ستاره ديگر هم در كنار اين ستاره‏ها كشف شد ، معلوم شد كه نه ، يك‏
ستاره نهمی هم در اين منظومه شمسی وجود دارد ، يعنی موضوعی كه ما به‏
دنبال آن هستيم و آن را جستجو می‏كنيم شيئی از اشياء عالم است در كنار
ساير اشياء ، كه اشياء را ما می‏شماريم می‏گوييم فلان شی‏ء ، فلان شی‏ء ، فلان‏
شی‏ء ، يكی هم فلان شی‏ء ديگر . اين يك جور است . يك وقت هست كه ما
وقتی درباره اثبات وجود يك چيزی بحث می‏كنيم ، آن چيز شيئی در كنار
ساير اشياء نيست ، آن شی‏ء اگر باشد ، با همه اشياء و در همه اشياء هست‏
و اگر نباشد در هيچ جا وجود ندارد . چطور ؟ حال مثال عرض می‏كنم :
می‏دانيد كه يكی از مسائلی كه علما و فلاسفه از قديم الايام درباره آن‏
بحث كرده‏اند مساله زمان است كه آيا زمان وجود دارد يا وجود ندارد . عده‏
زيادی معتقد بودند كه اساسا زمان وجود ندارد ولی البته عقيده اكثر هميشه‏
اين بوده كه نه ، زمان وجود خارجی دارد . اگر كسی بخواهد اين‏جور در
جستجوی زمان باشد كه همين طوری كه مثلا يك ستاره شناس دنبال اين است كه‏
يك ستاره را در عالم پيدا كند در كنار ستاره‏های ديگر ، يا يك طبيعی دان‏
دنبال اين است كه يك عنصری را در كنار عنصرهای ديگر پيدا كند ، به‏
عنوان يك پديده از پديده‏های عالم جستجو كند ، بگويد برويم بگرديم ببينيم‏
يك چيزی به نام زمان در ميان موجودات عالم پيدا می‏كنيم يا پيدا نمی‏كنيم‏
، اگر كسی اين جور در جستجوی زمان باشد ، او اگر نابغه‏ترين افراد بشر
باشد و ميليونها سال دنبال زمان بگردد زمان را نمی‏تواند پيدا كند ، بگويد
مثلا ببينيم ما در زير يك ذره‏بينی می‏توانيم زمان را پيدا كنيم ، در پشت‏
يك تلسكوپی می‏توانيم زمان را پيدا كنيم ، در يك لابراتوار در ضمن يك‏
تجزيه‏ای می‏توانيم زمان را پيدا كنيم . آدمی كه تصورش از زمان به عنوان‏
جزئی از اجزای طبيعت در كنار ساير اجزای طبيعت است ، تا ابد جستجو كند
زمان را پيدا نمی‏كند . آخرش خسته می‏شود می‏گويد زمان وجود ندارد . مكان‏
را هم اگر كسی بخواهد اين‏طور جستجو كند از همين قبيل است . اما اگر كسی‏
از اول تصورش درباره زمان به اين نحو نباشد كه بخواهد يك جزء از اجزای‏
عالم را پيدا كند ، بلكه بخواهد يك جنبه از جنبه‏های عالم را پيدا كند (
قضيه فرق می‏كند ) . " يك جنبه از جنبه‏های عالم " يعنی اين موجوداتی كه‏
ما الان داريم می‏بينيم ، اين موجودات سه بعدی كه دارای طول و عرض و عمق‏
هستند ، آيا هر