خلقت و پيدايش اشياء گفته شده است درست باشد ( چه ، كسی قائل به
ثبات انواع باشد چه تبدل انواع ، ولی حالا ثبات انواع طرفدار ندارد ) ،
اگر كسی قائل شد كه همين قوانين محسوس مشهود طبيعت بدون آنكه دخالت
يك شعوری ، يك ارادهای ، يك علمی ، يك حكمتی لزوم داشته باشد ، كافی
است برای اينكه اين نظام حكيمانه را به وجود بياورد ، يكی از دلايل
خداشناسی ، بلكه از نظر عموميت عمدهترين دليل خداشناسی مخدوش و تضعيف
میشود . آن وقت به ما اين طور میتوانند بگويند كه شما هميشه از راه
مخلوقات و نظمی كه در ساختمان آنها هست ، بر وجود خدا استدلال میكنيد و
میگوييد اين نظم و اين نظام به اصطلاح غايی خود به خود به وجود نمیآيد ،
پس حسابی و حسابگری هم در كار است ، اگر كسی گفت ما براساس دلايل علمی
ثابت میكنيم كه همين قوانين غير شاعر و طبيعی كافی است برای به وجود
آوردن اين نظم ، پس دليل شما از ميان میرود . اگر اينطور باشد ، اين [
نظر ] با نظر الهيون تماس پيدا میكند . حالا ما بايد ببينيم كه آيا
نظريات داروين ، دليل الهيون را درباب نظام عالم تضعيف میكند يا
تضعيف نمیكند و برخوردش با دليل الهيون در كجاست ؟
همينطوری كه نوشتهاند ( 1 ) اساس فكر داروين در تبدل انواع " انتخاب
طبيعی " است ، برخلاف لامارك كه اساس فكرش در تبدل انواع مسأله "
تأثير محيط " و بعد پيدايش عادات متناسب با محيط بود ، میگفت
محيطهای مختلف احتياجات مختلفی برای موجود زنده به وجود میآورد و اين
احتياجات ، عادات و فعاليتهای جديدی را در موجود زنده ايجاد میكند ،
عادات و فعاليتهای جديد كم كم منشأ آن میشود كه تغييرات و اعضای نوی در
بدن موجود زنده به وجود بيايد . ما راجع به آن بحث كرديم . بحث ما راجع
به اين نبود كه آيا محيط اثر دارد يا اثر ندارد ، به نظر ما قطعا اثر
دارد و كسی از اين جهت نمیتواند ايراد بگيرد . آيا استعمال و عدم
استعمال عضو در رشد يا تضعيف عضو میتواند مؤثر باشد يا نه ؟ قطعا
میتواند مؤثر باشد ، ولی آنجا عرض كرديم صحبت در اين است كه آيا
همينها كافی است برای به وجود آمدن اين نظامات و تشكيلات يا كافی نيست
؟ گفتيم كافی نيست . خود لامارك هم از كسانی است كه در
پاورقی :
. 1 من ، هم كتاب بنياد انواع داروين را با ترجمهای كه شده دارم و هم
كتاب آقای دكتر محمود بهزاد ( چاپ پنجم با اصلاحات و اضافات ) را كه
در اين كار تخصص دارد و چندين كتاب در اين زمينه نوشته است . عبارتهای
اين كتاب واضحتر و روشنتر است و قسمتهای زيادی از متن كتاب بنياد
انواع را هم نقل كرده است . البته كتابهای ديگری هم در اين زمينه داشتم
ولی اين كتاب را انتخاب كردم .