بدون مقصد باشد . آنها در جواب میگويند ما بینظمیهايی در طبيعت ، هم
حالا و هم در طول تاريخ ديدهايم و از مجموعه ميلياردها قرن كه از عمر زمين
و كائنات و عالم گذشته ، وضع موجود به وجود آمده كه قبول داريم نظامی
دارد ولی اين ناشی از آن است كه تعداد دفعات آزمايش خيلی زياد است (
مثال ماشين تحرير و شخص بیسواد و تايپ شعر سعدی ) . میگويد ماشين تحرير
زننده بیسواد طبيعت ميلياردها قرن است كه دارد ماشين میزند ، خوب "
بنیآدم اعضای يكديگرند . . . " درآمده است و چون تعداد آزمايش خيلی
زياد است ، احتمال وجود اين نظام محال نيست .
اما جواب اين را علم داد و آن اينكه ثابت كرد اين حسابها از لحاظ عدد
و رياضی غلط است . ما قبول داريم كه اگر تعداد آزمايش زياد شود حوادث
نادرالوقوع هم وقوع پيدا میكنند . اما ببينيم چقدر بايد اين آزمايش زياد
باشد . طول عمر زمين را حساب كردهاند دويست ميليون قرن است . دويست
ميليون قرن را به روز و ساعت تبديل میكنيم ، يك عددی میشود معادل 10 13
2 x ، يعنی اگر اين حوادث مختلفی كه اتفاق افتاده بود و بعد از بين رفته
تا به وضع موجود منتهی شده ، هر ساعتی هم يك دفعه اتفاق افتاده بود
تعداد آزمايش از ابتدای پيدايش زمين میشد 2 x 10 13 ، در حالی كه يكی
از موجوداتی كه روی زمين هست ، اگر بخواهيم عدد احتمالی وقوع اين حالتش
را دربياوريم میبينيم يك رقمی میشود كه ابدا با اين قابل قياس نيست .
احتمال اينكه ياختههای بدن يك موجود زنده برحسب تصادف پهلوی هم قرار
میگرفتند تا تصادفا يكیشان چشم را با اين خواص درست میكرد ، يكیشان مو
را با اين خواص درست میكرد ، يكیشان ناخن . . . مساوی است با فاكتوريل
تعداد ياختههای بدن و اين عدد سرسامآور است و هيچ با عدد 2 x 10 13 قابل
قياس نيست و اين احتمال بسيار ضعيف است . حالا اگر اين موجود زنده را
با افلاك و كائنات و ارتباطشان را با همديگر در نظر بگيريم و بخواهيم
عدد احتمال آن را به دست آوريم ، هيچ قابل قياس نيست .
استاد : اينكه ايشان از اول شروع كردند راجع به اينكه اصل عليت يك
مطلب است ، اصل دترمينيسم مطلب ديگری است ، و آن چيزی كه همه قبول
دارند عليت است و آن چيزی كه مورد اختلاف الهيون و ماديون است
دترمينيسم است يعنی اينكه علل يكسان معلول يكسان به وجود آورد و
معلولهای يكسان هميشه ناشی از علل يكسان هستند ، اين جهت مورد اختلاف
الهيون و ماديون است ، اين طور نيست . ما يك قدم هم در اين جهت از
آنچه كه ماديون میگويند جلوتر میرويم . اينكه اصل عليت
|