نيستيم ؟ همه به زبان تكوين گفتند : بلی ، شهادت دادند ، تصديق كردند كه‏
اين جور است . آيات ديگری هم هست شبيه به اين مضمون .
- خصوصا كلمه " ظهور " جمع " ظهر " است .
استاد : بله " ظهر " كه به حوا نمی‏تواند [ نسبت داده شود ] ، عرض‏
كرديم .
- آيه " « سبح اسم ربك الاعلی ، الذی خلق فسوی »" خلق انسان در كار
نيست ؟ هدايتی كه بايد انسان بشود ، " « الذی اخرج المرعی »" .
استاد : نه ، " « اخرج المرعی »" كه مال غير انسان است ، برای‏
اينكه قرينه‏اش در آيه ديگری هست كه در آن ديگر هيچ اين بحث نمی‏آيد .
همين جا هم اين بحث نمی‏آيد . اينجا هم صحبت انسان در كار نيست .
- يعنی هدايت برای انسان باشد ؟
استاد : نه ، اعم است . در آن آيه‏ای كه از زبان حضرت موسی و هارون‏
نقل می‏فرمايد كه به فرعون گفتند : " « قال ربنا الذی اعطی كل شی‏ء خلقه‏
ثم هدی »" ( 1 ) پروردگار ما آنچنان است كه هر چيزی را همان خلقت‏
خودش را ( يعنی هر چه نياز داشته ) به او داده ، اين همان توازن و نظم و
حساب داشتن در خلقت است . " « كل شی‏ء »" هم می‏گويد ، نمی‏گويد انسان‏
. " « ثم هدی »" اين را با " ثم " ذكر می‏كند . پس از آنكه هر چيزی‏
را خلق كرده او را در مسير خودش هدايت كرده است . خيلی مطلب عالی‏ای‏
است . حالا بايد بگرديم ، من الان يادم رفته كه در كجاها ديده‏ام ، همين‏
تازگی اين را يك جايی ديدم راجع به همين كه كم‏كم عده‏ای اساسا معتقد شدند
كه در تمام موجودات حتی جمادات يك نيرويی نظير نيروی حياتی هست به‏
اين معنا كه در مسير خودش يك حساب را رعايت می‏كند .
- " « و تری الجبال تحسبها جامده ». . . " ( 2 ) .
استاد : بله همين‏جور است . ريزه‏كاريهای عجيبی در قرآن هست . اهميت‏
قرآن

پاورقی :
. 1 طه / . 50
. 2 نمل / . 88