راه هدايت موجودات ( 3 )
در مسأله هدايت ، يكی دو موضوع باقی مانده است كه بايد صحبت كنيم . در جلسه پيش فقط به يكی از آنها اشارهای كرديم . يكی از آن موضوعات ، علم اشراقی است . اين مساله مطرح است كه تمام علومی كه به بشر رسيده است ( همين علوم بشری ، نه علومی كه ما رسما به عنوان وحی و الهام پذيرفتهايم يعنی كتابهای آسمانی ، به اينها ما كاری نداريم ، [ بلكه ] مجموع معلوماتی كه بشر خودش كسب كرده است ) آيا مبدأ و منشأ آنها فقط و فقط تفكر ( تفكر استدلالی و يا تفكر تجربی ) است ، يا كم و بيش عامل ديگری هم در اين علوم دخالت دارد ؟ در ابتدا اين طور به نظر میرسد كه اگر بگويند اينهمه معلوماتی كه امروز بشر در رشتههای مختلف دارد چيست ؟ میگوييم واضح است ، يا از روی تجارب به دست آورده است - تدريجا تجربه و آزمايش كرده ، يك چيزهايی به دستش آمده است - و يا از راه فكر و استدلال به دست آورده است . فكر و استدلال يعنی اينكه از مقدمات معلومی كه قبلا داشته ، يك نتيجه مجهولی را به دست آورده است . مثل طرز استدلالی كه معمولا در رياضيات انجام میدهند . اگر منشأ معلومات بشر فقط همين دو راه باشد ، به اصطلاح فلسفی بايد بگوييم در پيدايش علوم جز علت فاعلی چيز ديگری دخالت نداشته است ، زيرا وقتی ما يك چيز را تجربه میكنيم ، آن تجربه خودش عليت دارد