راههای عقلانی و فلسفی ( 1 )

بحث امروز ما يك فصل ديگری است غير از فصلی كه در جلسه پيش صحبت‏
می‏كرديم . برای اينكه رابطه بحث امروز ما با بحثهای گذشته روشن شود ،
بايد سرفصلهای گذشته را درباب توحيد - يعنی درباب دلايل خداشناسی - عرض‏
كنيم .
عرض كرديم مجموع راههايی كه بشر برای خداشناسی طی كرده است سه نوع‏
راه است : يكی راه دل يا فطرت ، ديگری راه حس يا علوم تجربی ، سوم راه‏
عقل و استدلال يا به عبارت ديگر راه فلسفه .
اول راه دل و فطرت را بيان كرديم كه مقصود چيست و چه حرفهايی در اين‏
زمينه گفته شده است . راه حس كه آن هم نوعی استدلال بود ولی نه استدلال‏
فلسفی ، يعنی استدلال از موجودات و مخلوقات و مشهوداتی كه ما داريم ، آن‏
راه را هم گفتيم ، كه باز به سه طريق استدلال شده است : يكی از راه نظم‏
مخلوقات ، ديگری از راه هدايت مخلوقات ، و سوم از راه خود خلقت كه‏
اساسا اين اشيائی كه ما می‏بينيم ، مخلوق‏اند ، يعنی اشيائی هستند كه‏
نبوده‏اند و بعد پيدا شده‏اند . بحث آخر ما راجع به اين قسمت بود .
حالا می‏خواهيم آن راههای عقلانی و فلسفی را كه برای خداشناسی رفته‏اند
بيان كنيم و ببينيم كه آنها چه نوع راهی است و آيا راههای مستحكمی هست‏
يا