راه هدايت موجودات ( 2 )

بحث ما درباره اصل هدايت بود كه اين اصل در قرآن مجيد - و شايد هم‏
برای اولين‏بار در قرآن مجيد به عنوان يك دليل مستقل از اصل " اتقان صنع‏
" دليل بر خداشناسی گرفته شده است ، و حتی بعد از قرآن مجيد هم آن‏
اندازه‏ای كه شايسته بوده است ، مورد توجه قرار نگرفته است ولی تدريجا
در اثر پيشرفتهای فكری و علمی معلوم می‏شود كه اين خود يك اصل مستقلی‏
است . اين مطلب را خيلی شايسته تحقيق و بحث می‏دانيم .
دليل نظم و " اتقان صنع " خيلی واضح است ، يعنی مطالعه در تشكيلات‏
ساختمانی اشياء نشان می‏دهد كه در ساختمان آنها عقل و حكمت دخيل بوده‏
است . اين ، راه نظام ساختمان خلقت و " اتقان صنع " است . از اين‏
نظر اگر ما عالم - يا اجزای عالم - را يك ماشين منظم هم بدانيم ، هر
چيزی را مثل يك ماشين ، يك خانه و ساختمان هم بدانيم كافی است . معمولا
اين‏جور مثالها هم ذكر می‏كنند كه وقتی انسان مثلا يك ساعت را می‏بيند كه‏
اجزائش اين‏طور دقيق منظم شده است ، می‏گويد سازنده اين ساعت بدون فكر و
شعور و اراده نبوده است ، يا وقتی يك ساختمان را به يك وضع مخصوصی‏
می‏بيند ، درك می‏كند كه در ساختن آن اراده به كار رفته است ، يا وقتی‏
يك ماشين را می‏بيند ( شعور و اراده را در ساختن آن دخيل می‏داند ) . روی‏
اين