آنهايی كه اين نظريات را ناسازگار با مسأله خداشناسی دانسته‏اند ، از
چه نظر ناسازگار دانسته‏اند ؟ چه چيزی در اين نظريات وجود دارد كه می‏توان‏
فرض كرد كه اين مسائل با خداشناسی ناسازگار است ؟ همان‏طوری كه موجی در
دنيای اروپا به وجود آمد و اين نظريه را يك نظريه الحادی و كفرآميز تلقی‏
كردند ، چرا ؟ در اين نظريه خصوصياتی وجود دارد و ما بايد ببينيم كداميك‏
از اينهاست كه [ با خداشناسی ] منافات دارد .
پايه اول كه اساس اين نظريه است ، اعتقاد به قابليت تغيير
جاندارهاست كه اين قابليت تغيير در جاندارها هست كه انواعشان متغير
بشود . آيا رابطه‏ای هست ميان مسأله قابليت و عدم قابليت تغيير از يك‏
طرف ، و مسأله اعتقاد به وجود خدا ( يعنی ملازمه‏ای هست بين اعتقاد به‏
وجود خدا و عدم قابليت تغيير جاندارها ) ؟ نه ، اصلا هيچ رابطه‏ای وجود
ندارد بين اين كه كسی به وجود خدا معتقد باشد و اين كه قائل باشد كه‏
انواع قابليت تغيير ندارند .
حال عوامل تغيير را بررسی كنيم . ممكن است كسی اين‏طور فكر كند البته‏
يك فكر عوامانه‏ای است و فكر علمی نيست كه لازمه اعتقاد به وجود خدا اين‏
است كه انسان خدا را مؤثر مطلق بشناسد ، نه به اين معنا كه او را مسبب‏
و به جريان اندازه‏زنده همه اسباب بداند ، بلكه هيچ علتی را مؤثر در عالم‏
نشناسد ، اگر می‏گويند فلان بيماری شخصی را عليل كرد ، بگويد نه ، بيماری‏
يا ميكروب نمی‏تواند اثر داشته باشد ، اگر می‏گويند فلان دارو در بهبود
بيمار اثر بخشيد ، بگويد نه ، نبايد چنين حرفی زد ، اصلا چيزی در دنيا
مؤثر نيست ، و چون در اين نظريه ( تبدل انواع ) يك سلسله عوامل برای‏
تغيير موجودات معرفی شده است ، پس اين نظريه يك نظريه الحادی است .
معلوم است كه اين حرف ، يك حرف خيلی مهملی است و اصلا قابل بحث و
طرح نيست كه كسی بگويد لازمه خداشناسی اين است كه هيچ چيز از آن چيزهايی‏
كه خدا آفريده است اساسا اثری ندارد يا مثلا كسی معتقد باشد كه اساسا
نظامی برای خلقت نبايد قائل شد و لازمه اينكه اشياء مخلوق باشند اين است‏
كه دفعتا آفريده شده باشند ، اگر اشياء دفعتا و آنا آفريده شده باشند
مخلوق هستند اما اگر تدريجا به وجود بيايند معلوم می‏شود مخلوق نيستند .
اين هم به نظر می‏رسد كه نظريه بسيار مضحكی است ، يعنی تا حالا كه همه‏
خداشناس‏های دنيا معتقد بوده‏اند كه همه چيز مخلوق خداست ، پس انسانها
را مخلوق خدا نمی‏دانسته‏اند ؟ از باب اينكه وقتی اين انسانها ، حيوانها ،