طبقات هستند كه رحمتهای پروردگار شامل حال آنها میشود .
پس اين سختيها و شدايد را زمينه بسيار مفيدی برای كسانی معرفی میكند
كه بتوانند در اين سختيها و شدايد مقاومت و ايستادگی و خويشتنداری كنند
. پس اينها فايده دارد ، يعنی يك چيزی است كه بشر میتواند در اين
زمينهها از وجود آنها استفاده زياد كند ، كه قرآن هم آنها را به صورت
نويد و بشارت ذكر میكند . البته به اين مضمون آيه اخير باز هم ما آيات
ديگری در قرآن راجع به فوايد گرفتاريها و فتنهها و شرور و اينطور چيزها
داريم : " « و نبلوكم بالشر و الخير فتنة و الينا ترجعون »" ( 1 ) ما
شما را آزمايش میكنيم ، هم به شرور ( كه مقصود همين بديهاست ، همين
چيزهايی كه ضربه به آدم میزند ) و هم به خيرات و نعمتها ، هم آن مايه
آزمايش و امتحان است و هم اين . اين خيلی جمله عجيبی است ، يعنی آن را
كه شما " خير " میناميد ، صد درصد نبايد بگوييد خير است ، و آن را كه
شما " شر " میناميد ، صد درصد نبايد بگوييد شر است ، خير بودن واقعی و
نهايی خير ، و شر بودن نهايی شربستگی دارد به نحوه استفادهای كه شما از
آن میكنيد يا به نحوه برخوردی كه با آن میكنيد . ای بسا يك چيزی خودش
خير است ، نعمت است ، ما كه به شما میدهيم جنبه امتحانی دارد ، ولی
وقتی كه به شما داديم ، همين خير بسا هست كه سبب فساد شما بشود . باز
شر هم جنبه امتحانی دارد ، ای بسا همين شر منشأ صلاح شما بشود ، و واقعا
هم همينطور است " « عسی ان تكرهوا شيئا و هو خير لكم و عسی ان تحبوا
شيئا و هو شر لكم »" ( 2 ) .
آزمايش انسانها
اما در آزمايشهايی كه در مورد انسانها صورت میگيرد سه خصوصيت هست .
يك خصوصيت اين است كه گاهی آزمايش كننده میخواهد از اين آزمايش چيزی
را استفاده كند ، كه به آنها كار نداريم . مثل يك نفر معلم كه میخواهد
وضع شاگردها را به دستبياورد ، خودش هم نمیداند وضع درسی آنها چگونه
است . اول سال ، وسط سال و آخر سال میخواهد بفهمد كه اين شاگردان درسشان
را خواندهاند يا
پاورقی :
. 1 انبياء / . 35
. 2 بقره / . 216