تعبير حكمای قديم ) و مرد ديگری به نام انباذقلس ( 1 ) نظريهشان از قديم
معروف است كه قائل بودهاند انواع از يكديگر مشتق شدهاند . حتی در كتاب
فلسفه النشوء والارتقاء كه شبلی شميل معروف لبنانی نوشته است ، ( 2 ) در
يكی از مقدماتی كه برای اين بحث ذكر میكند ، تاريخچه نظريه تطور ( نشوء
و ارتقاء ) را ذكر میكند و در آنجا اقرار میكند كه اين نظريه دو هزار و
پانصد سال سابقه دارد . پس يك نظريه در ميان علما و فلاسفه دنيا همين
نظريه نشوء و ارتقاء بوده است . البته آنها آن عواملی را كه بعدها
لامارك ، داروين و بعد از داروين بيان كردهاند ، به اين دقت بيان
نكردهاند ولی اصل اين نظريه ( كه انواع از يكديگر اشتقاق پيدا كردهاند و
انواع در اصل خيلی كم بوده يا بيشتر از يك نوع نبوده است ) وجود داشته
است . حتی راجع به اينكه اولين حيوانی كه در دنيا به وجود آمده است
چگونه بوده ، دريايی بوده است يا صحرايی يا به صورت كرمهايی بوده كه در
لجنزارها به وجود آمدهاند ، حرفهايی گفتهاند .
نظريه " خلقت "
نظريه ديگر همان نظريهای است كه اسم آن را نظريه " خلقت "
گذاشتهاند ، يعنی ثبات انواع براساس حدوث زمانی انواع . عامه مردم
عقيدهشان اينطور بوده كه يك روزی بوده است كه انسان نبوده ، بعد
بیسابقه وناگهانی يك جفت انسان آفريده شده ، يك روز بود كه گوسفند
نبود ، بیسابقه و ناگهانی يك جفت گوسفند آفريده شد ، و همچنين حيوانات
ديگر . اين نظريه يك نظريه عامی و مربوط به عامه مردم تلقی میشد ، نه
يك نظريه فيلسوفانه . هيچ فيلسوفی پيدايش انواع را به اين شكل قبول
نكرده است ، يا سكوت كرده و يا خلاف اين را گفته است .
پاورقی :
. 1 گويا تلفظ فرانسوی آن " امپيدوكل " است .
. 2 اين كتاب ترجمه عربی بنياد انواع داروين است ولی [ مترجم ] تنها
به ترجمه آن اكتفا نكرده ، بلكه شرح بخنر ( كه صد درصد مادی بوده ) را هم
ذكر كرده است . بعلاوه خودش مقدمات و مقالات ديگری هم اضافه كرده است
. بنياد انواع كتاب كوچكی است ، اما فلسفةالنشوء والارتقاء دو جلد بزرگ
شده است .