كند ، هم به پای دراز و هم به گردن دراز هر دو نياز داشته است ، نياز
داشته كه تنهاش بيرون و پاهايش در آب قرار گيرد كه تكيه تنهاش روی آن
باشد ، گردن درازی هم داشته باشد تا ماهيها را از لای لجنها بيرون بكشد .
میگويد در ابتدا كه اين پاها دراز نبوده ، چون احتياج بوده است ، خودش
را قهرا میكشيده ( مثل يك آدمی كه سر انگشتها راه میرود و میخواهد به
اصطلاح پا بلندی كند ) و در نتيجه تدريجا پای اين حيوان دراز و درازتر شده
است . باز سؤال ما همين است : آيا نفس اين احتياج و نفس اين عمل كه
چون آب زياد بوده ، اين حيوان با سرانگشتهايش راه میرفته است ، كافی
است كه پاهايش قد بكشد ؟ مثلا پاهای ده سانتیمتریاش كمكم بشود صد
سانتیمتر ؟ پس اين هم باز به نوبه خودش كافی نيست .
بنابراين اصل اول نظريه لامارك تأثير محيط است ، اصل دوم پيدايش
نيازمنديهای جديد و عادات جديد براساس آن نيازمنديهاست ، و اصل سوم آن
اين است كه اين صفات با وراثت منتقل میشود ، اينها اصول سه گانه
لامارك است . از اين اصول سه گانه ، ما تأثير محيط را قبول داريم ، منكر
نيستيم ولی مدعی هستيم كافی نيست . فايده استعمال و عدم استعمال را قبول
داريم ولی معتقد هستيم اينها در توجيه [ پيدايش ] عضو كافی نيستند .
البته او راجع به وراثت هم [ سخن ] گفته است كه يكی از اشكالات عمده
حرفهای او همين است ، معتقد شده است كه صفات اكتسابیای كه موجود زنده
در محيط خاص پيدا میكند ، به فرزندان او منتقل میشود . اين را بايد
ببينيم علم وراثت قبول میكند يا قبول نمیكند ؟ بعدها آمدند اين اصل سوم
را بكلی باطل شناختند . بنابراين ، اصل سوم او از نظر علمی مخدوش است .
اصل اول و دوم ، ما اثرش را منكر نيستيم ولی قائل هستيم كه در توجيه [
پيدايش ] عضو كفايت نمیكند ، ولی اصل سومش قابل مناقشه است . ما راجع
به لامارك ديگر حرفی نداريم .
داروين بعد آمد اصول ديگری را آورد . همانطوری كه در اصول لامارك تأثير
محيط نقش اول را بازی میكند ، داروين هم تأثير محيط را انكار نكرد ولی
يك موضوع ديگر را تحت عنوان " انتخاب طبيعی " و " بقای اصلح "
عنوان كرد كه نقش عمده را در كلمات او بازی میكند . البته او هم باز
اصل وراثت را ناچار يكی از اصول خودش قرار داده است . بسياری از
اشكالاتی كه ما بر نظريه لامارك كرديم ، بر نظريه داروين وارد نيست . مثلا
ما روی اين حرف تكيه كرديم كه لامارك میگويد هميشه تغييرات موجود در
موجود زنده در جهت مصالح و منافع موجود زنده است ، لامارك
|