و اماته به دست اوست دو فرشته می‏داند ، احياء به دست يك فرشته است و
مميت فرشته ديگری است . رزق و روزی را به فرشته ديگری و علم را به‏
فرشته ديگری مسترد می‏كند . از نظر قرآن اصلا برای خدا تنها اين صفات مدبر
بودن ، محيی بودن ، مميت بودن ، رازق بودن و حتی خالق و آفريننده و موجد
بودن كافی نيست ، چون خدا اين صفات را به ملائكه‏اش هم نسبت می‏دهد .
اگر يك كسی آمد گفت آقا ! شما خيلی زحمت كشيديد ، مثل آقای كريسی‏
موريسون رفتيد اينهمه استدلال كرديد از راه خلقت موجودات ، همه حرفها
دليل بر اين است كه يك ناظم شاعری و يك مدبری در عالم هست . می‏گويد
من قبول ندارم كه مدبری در عالم نيست ، [ اما ] آن مدبر هم يك خالقی‏
دارد ، آن خالق هم يك خالقی دارد و . . . الی غيرالنهايه ، يعنی يك نوع‏
ديگر انكار خداست ، گواينكه ماديون عقلشان به اين حرفها نرسيده است .
حتی برهان ارسطو از راه " محرك اول " هم ناقص است . محرك اول‏
يعنی موجود ثابت غيرطبيعی ، يعنی وجودی كه خاصيت طبيعت در آن نباشد ،
تغير و تحول در آن نباشد . خوب نباشد ، تازه می‏شود يك موجود غيرطبيعی ،
تازه به قول خود ارسطو می‏شود يك عقل ( او اسم هر موجود غيرطبيعی را
می‏گذارد عقل و مجرد ) . خوب ، آن عقل معلول يك عقل ديگری است و او
معلول يك عقل ( يك مجرد ) ديگری است و . . . الی غير النهايه .
پس ما در استدلالات خودمان اين اشتباه را نكنيم . اين حرف را هم اول‏
مصريها آوردند و در دهان ما انداختند ، گفتند " نه آقا ! قرآن از اين‏
راه می‏رود ، همه آن حرفها غلط بوده ، بياييد از اين راه وارد شويد " .
بله ، اين خودش يك راهی است ، درست هم هست ، عوام‏الناس را هم بايد
از همين راه سوق داد ، چون برای عوام‏الناس اساس اين است كه بايد ايمان‏
داشته باشند . اصلا عوام‏الناس فكر نمی‏كند ، وقتی كه آمد يك موجود مخلوقی‏
را ديد و آثار قدرت و علم و اراده را ديد ، همين‏قدر [ كه فهميد ] در
ماورای محسوسات هم حقيقتی هست ، او ديگر به خدا ايمان پيدا می‏كند و ما
، ماورای ايمان به خدا ، از او چيز ديگری نمی‏خواهيم . يك وقت هست كه‏
ما می‏خواهيم ببينيم از چه راه مردم را بهتر و بيشتر می‏شود سوق داد ، اما
يك وقت ما می‏خواهيم ببينيم آن راهی كه در عين حال تمام راههای منطقی و
عقلانی خلاف را سد كرده باشد ، يعنی صد درصد شكل يك برهان به خود گرفته‏
باشد [ كدام راه است ] . تا اين براهين فلسفی به آن حرفها ضميمه نشود ،
آنها شكل " برهان بر وجود خدا " به خود