زياد كنيد ، به اين عدد ميل میكنيد و اگر تعداد آزمايش به بینهايت ميل
كند ، حتما به اين عدد میرسيد .
قضيه ديگری هم در قانون احتمالات است و آن اينكه میگويند : احتمال
وقوع دو حادثه متواتر حاصل ضرب عدد احتمالی آنهاست . به عنوان مثال اگر
كسی كه سواد ندارد و حروف را نمیشناسد پشت يك ماشين تحرير بنشيند ،
احتمال اينكه حرف " ب " را ابتدا بزند 1 / 32 است ( يك حرف از 32
حرف الفبا ) . اما احتمال اينكه " ب " دربيايد و پشت سرش حتمان "
دربيايد 1 / 32 x 1 / 32 يعنی تقريبا 1 / 1000 است ، يعنی احتمال آن
خيلی ضعيف است ، و احتمال اينكه پشت سر آنها " ی " دربيايد x 1 / 32
1 / 32 x 1 / 32 يعنی تقريبا 1 / 32000 است و احتمال اينكه اين آدم
بیسواد همانطوری كه روی ماشين تحرير انگشت میزند ، شعر " بنیآدم اعضای
يكديگرند ، كه در آفرينش زيك گوهرند " را تايپ كند 1 / 32 به توان
فرضا 70 است كه در عرف میگويند ممتنع و محال است ، در حالی كه از لحاظ
رياضی اين عمل امكان وقوع دارد ، منتها عدد احتمالی به سمت صفر ميل كرده
است . در نظم طبيعت كه هر قطعهاش را در نظر بگيريم خيلی پيچيدهتر از
يك ماشين تحرير است : چشم ، دستگاه تناسلی ، طبيعت ، افلاك ، ميكروب
، اتم و . . . احتمال اينكه بين اينها رابطهای نباشد و يك فرد غيرذی
شعوری اينها را به وجود آورده باشد ، عددی است كه به سمت صفر ميل كرده
است . به هر حال میگويند چون صفر نيست ، پس احتمال دارد يك چيزی باشد
، يعنی احتمال دارد ناظم اين طبيعت شاعر نباشد . همين اندازه میپذيريم ،
شما هيچ چيزی را در طبيعت به اين اندازه يقين نداريد و همين اندازه
اعتقاد به وجود خدا برای ما كافی است .
استاد : صحبت آقای مهندس . . . در دو سه قسمت بود . قسمت اول مربوط
به اين بود كه رابطهای ميان علت صوری و علت غايی [ وجود دارد ] . البته
شكی نيست كه همه اين چهار علت با همديگر ارتباط دارند . اين مثالهايی
كه عرض كرديم ، اول هم عرض كردم مثال در مصنوعات بشری است و اين
مثالها از جنبههايی درست است ، از جنبههايی ضعيف است . همه علتهای
چهارگانه با همديگر ارتباط دارند : علت مادی ، علت صوری ، علت فاعلی ،
علت غايی . اگر مقصودتان ارتباط است كه بدون شك اين جور است ، ولی
اگر مقصود اين است كه علت صوری و علت غايی هر دو يك چيز است ، نه ،
يك چيز نيست ، به اين معنا كه آن نامش علت صوری است انتخاب شده
است و هدفی از انتخاب آن بوده است . هدفی كه از انتخاب آن بوده اثری
است كه بر
|