تعبير حكمای قديم ) و مرد ديگری به نام انباذقلس ( 1 ) نظريه‏شان از قديم‏
معروف است كه قائل بوده‏اند انواع از يكديگر مشتق شده‏اند . حتی در كتاب‏
فلسفه النشوء والارتقاء كه شبلی شميل معروف لبنانی نوشته است ، ( 2 ) در
يكی از مقدماتی كه برای اين بحث ذكر می‏كند ، تاريخچه نظريه تطور ( نشوء
و ارتقاء ) را ذكر می‏كند و در آنجا اقرار می‏كند كه اين نظريه دو هزار و
پانصد سال سابقه دارد . پس يك نظريه در ميان علما و فلاسفه دنيا همين‏
نظريه نشوء و ارتقاء بوده است . البته آنها آن عواملی را كه بعدها
لامارك ، داروين و بعد از داروين بيان كرده‏اند ، به اين دقت بيان‏
نكرده‏اند ولی اصل اين نظريه ( كه انواع از يكديگر اشتقاق پيدا كرده‏اند و
انواع در اصل خيلی كم بوده يا بيشتر از يك نوع نبوده است ) وجود داشته‏
است . حتی راجع به اينكه اولين حيوانی كه در دنيا به وجود آمده است‏
چگونه بوده ، دريايی بوده است يا صحرايی يا به صورت كرمهايی بوده كه در
لجنزارها به وجود آمده‏اند ، حرفهايی گفته‏اند .

نظريه " خلقت "

نظريه ديگر همان نظريه‏ای است كه اسم آن را نظريه " خلقت "
گذاشته‏اند ، يعنی ثبات انواع براساس حدوث زمانی انواع . عامه مردم‏
عقيده‏شان اين‏طور بوده كه يك روزی بوده است كه انسان نبوده ، بعد
بی‏سابقه وناگهانی يك جفت انسان آفريده شده ، يك روز بود كه گوسفند
نبود ، بی‏سابقه و ناگهانی يك جفت گوسفند آفريده شد ، و همچنين حيوانات‏
ديگر . اين نظريه يك نظريه عامی و مربوط به عامه مردم تلقی می‏شد ، نه‏
يك نظريه فيلسوفانه . هيچ فيلسوفی پيدايش انواع را به اين شكل قبول‏
نكرده است ، يا سكوت كرده و يا خلاف اين را گفته است .

پاورقی :
. 1 گويا تلفظ فرانسوی آن " امپيدوكل " است .
. 2 اين كتاب ترجمه عربی بنياد انواع داروين است ولی [ مترجم ] تنها
به ترجمه آن اكتفا نكرده ، بلكه شرح بخنر ( كه صد درصد مادی بوده ) را هم‏
ذكر كرده است . بعلاوه خودش مقدمات و مقالات ديگری هم اضافه كرده است‏
. بنياد انواع كتاب كوچكی است ، اما فلسفةالنشوء والارتقاء دو جلد بزرگ‏
شده است .