قرآن [ اصل هدايت را ] به نباتات و حيوانات و انسان اختصاص نداده‏
است : " « اعطی كل شی‏ء خلقه ثم هدی »" هر چيزی را آن‏جوری كه بايد
ساختمانش را ايجاد كند ايجاد كرده و آن را هم هدايت كرده است . قرآن‏
عموميت قائل است .
حالا ببينيم از نظر آن مقداری كه علوم بشر در جمادات كشف كرده ، چه‏
كشف كرده ؟ آيا ضد اين را كشف كرده يا نه ؟ يا خودش را كشف كرده ؟ يا
هنوز از اين نظر لااقل بگوييم برای ما مجهول است ؟ در جمادات كسی‏
نمی‏تواند لااقل آن طرف را اثبات كند ، مثلا بگويد اين نظمی كه در منظومه‏
ما وجود دارد ، اينكه خورشيد مثلا دور خودش بگردد ، زمين دور خودش بگردد
، بعد دور خورشيد بگردد ، بعد هم اين ستارگان ديگر هر كدام در يك مداری‏
به دور خورشيد بگردند ، خورشيد خودش با منظومه خودش اگر يك حركت‏
ديگری ( دوری يا مستقيم ) داشته باشد ، اين ديگر لازمه ساختن اين ماشين‏
است ، ديگر خورشيد همين‏قدر كه خورشيد شد نمی‏تواند غير از اين باشد ،
محال است غير از اين باشد عرض می‏كنيم چنين چيزی نيست ، چنين چيزی لااقل‏
ثابت نشده است . ببينيد يك خواصی برای اجسام و اجرام هست كه اينها را
می‏توان خواص ضروری و لاينفك دانست كه محال است غير از اين باشد و آن‏
همان خواص مقداری و رياضی اشياء است ، مثلا اگر يك جرمی ، يك جسمی‏
دارای فلان حجم است ، لازمه‏اش اين است كه اگر اين جسم را نصف كنيم ،
حجم نصف هم نصف حجم كل باشد ، يا خواصی كه در رياضيات ذكر می‏كنند كه‏
مثلا يك مكعب دارای چه خواصی از نظر رياضی می‏تواند باشد . بله ، اين‏
خواص لازمه آن و غيرقابل تفكيك است ، همان‏طوری كه يك مربع مثلا اگر
اضلاعش فلان مقدار بود ، مجموع سطحش حتما اين مقدار است غيرقابل تخلف ،
در اجسام و اجرام اين‏جور چيزها هست ، ولی ما در حركات اشياء يك نظم‏
بالخصوصی يعنی يك جريانی را می‏بينيم ، علم قانونی را كشف كرده ، اسم‏
اين قانون را گذاشته " قانون جاذبه " تا می‏گويند قانون جاذبه نيوتن ،
خيلی افراد خيال می‏كنند يعنی رمز مادی حركات اشياء ، اصلا قانون جاذبه‏
نيوتن در بيان بعضی افراد يعنی رمز مادی حركات موجودات ، در صورتی كه‏
ارزش قانون نيوتن فقط اين مقدار است كه خود آن مرد گفته است و آن اين‏
است كه او همين قدر كشف كرده كه يك نوع كشش و جذب وانجذاب ميان‏
اجرام عالم وجود دارد ، فرمولش را هم به دست داده ، اما آيا اين را
تعريف كرده يا توانسته اين را تعريف كند كه چيست ؟ می‏بينيد تعريفی كه‏
می‏كند می‏گويد جاذبه يعنی كشش ، كه