پاورقی : 1 - " اقبال شناسی " نوشته سيد غلامرضا سعيدی .
نكتهای را اقبال لاهوری از همين آيه استنباط كرده است كه نكته بسيار
عالیای است . از ضمير حتی يغيروا استفاده كرده است . میگويد ( 1 ) قرآن
میفرمايد : « حتی يغيروا ما بانفسهم »، نمیگويد : حتی يغير ما بانفسهم .
اگر چنين میگفت ، معنايش اين بود : خداوند اوضاع و احوالی را كه برای
مردمی وجود دارد چه خوب و چه بد ، عوض نمیكند مگر آنوقت كه اوضاع و
احوالی كه مربوط به خودشان است يعنی مربوط به روح ، اخلاق و خصوصياتی كه
در دست و عملشان است ، عوض شود . نه ، میفرمايد : يغيروا تا خودشان به
ابتكار و دست خود و استقلال فكری خويش اقدام نكنند ، وضعشان عوض نمیشود
. يعنی اگر ملت ديگری بيايد و بخواهد به قهر و جبر ، اوضاع و احوال
مردمی را عوض كند ، مادامی كه خود آن مردم تصميم نگرفتهاند ، مادامی كه
خود آن مردم ابتكار به خرج ندادهاند ، مادامی كه خود آن مردم استقلال فكری
پيدا نكردهاند ، وضع آنها به سامان نمیرسد .
ای مردم ! انتظار نداشته باشيد ديگران از خارج بيايند وضع شما را
سروسامان دهند . ملتی كه بخواهد مستشار خارجی برايش تصميم بگيرد تا ابد
آدم نخواهد شد ، چون او يغيروا نيست ، بايد يغيروا باشد ، بايد ابتكار و
فكر و نقشه داشته باشد ، بايد خودش شخصا برای خود تصميم بگيرد و انتخاب
كند . هر وقت ملتی رسيد به جايی كه خودش برای خودش تصميم گرفت و
خودش راه خود را انتخاب كرد و خودش در كار خود ابتكار به خرج داد ،
چنين
پاورقی : 1 - " اقبال شناسی " نوشته سيد غلامرضا سعيدی . |