« الارض »(1) . اين ، درس و فكر است . « السائحون »آن مطالعه كنندگان‏
در تاريخ ، آن مطالعه كنندگان در اوضاع اجتماع بشری ، آن مطالعه كنندگان‏
در قوانين خلقت ، آنها كه در مغز خود انبوهی از افكار و انديشه‏های روشن‏
دارند . بعد دو مظهر از عبادت را ذكر می‏كنند : « الراكعون الساجدون
آنها كه در حال ركوع و سجود ، خدای خود را تسبيح می‏كنند ، در ركوع‏
می‏گويند : سبحان ربی العظيم و بحمده ، در سجود می‏گويند : سبحان ربی الاعلی‏
و بحمده ، آن سبحان ربی العظيم و بحمده گويان ، سبحان ربی الاعلی و بحمده‏
گويان ، آنها « الامرون بالمعروف و الناهون عن المنكر »، با چنين روحی‏
با چنين انديشه‏هايی ، با چنين توشه‏های معنوی ، با چنين سرمايه معنوی ،
صلاحيت اين را دارند كه مصلح اجتماعی باشند ، آنهائی كه اول صالح شده‏اند
بعد می‏خواهند مصلح باشند . آمر به معروف و ناهی از منكر يعنی مصلح . مگر
نا صالح می‏تواند مصلح باشد ؟ ! آنان كه اول خودشان را اصلاح كرده‏اند ، اول‏
خودشان را تاديب و تربيت كرده‏اند ، می‏توانند مصلح باشند .
علی بن ابی‏طالب می‏فرمايد : « من نصب نفسه للناس اماما فعليه ان يبدا
بتعليم نفسه قبل تعليم غيره و معلم نفسه و مؤدبها احق بالاجلال من معلم‏
الناس و مودبهم » ( 2 ) . يعنی آن كسی كه خود را پيشوای مردم معرفی‏
می‏كند ، معلم و مربی مردم معرفی می‏كند ،

پاورقی :
1 - سوره انعام ، آيه . 11
2 - نهج البلاغه ، كلمات قصار . 70