مقدمه سوم :
در مقدمه اول گفته شد كه وجود يا نفسی است يا رابط و به تعبير ديگر وجود يا مطلق است يا مقيد ، اكنون میگوئيم به همان دليل كه وجود بر دو قسم است و به بيان ديگر به همان دليل كه اشياء دو حالت دارند يك حالت فی نفسه و يك حالت ديگر اينكه چيزی چيز ديگر باشد قهرا نوع تأثير علت در معلول دو گونه است زيرا علت كه مؤثر در معلول و جاعل معلول است يا به اين نحو است كه به ماهيتی كه در ذات خود موجود نيست وجود میدهد و يا به اين است كه شیء موجودی را از حالی به حالی میبرد و صفتی را كه ندارد به او میدهد . مثلا فرض كنيد يك وقت علتی كه نوع عليت و تأثيرش اين است كه جسم ايجاد میكند و يك وقت نوع تأثير علت به اينطور است كه به جسم شكل خاص يا رنگ خاص يا مثلا حرارت میدهد . در قسم اول نوع تأثير علت عبارت است از ايجاد جسم و در قسم دوم نوع تأثير عبارت است از ايجاد كردن جسم را به اين يا به آن شكل . و لهذا میگويند كه عليت يا جعل ( يا هر چه میخواهيد نام بگذاريد ) بر دو قسم است يا " بسيط " است يا " تأليفی " . قسم اول كه عبارت است از اصل ايجاد شیء ، " جعل بسيط " است و قسم دوم كه عبارت است از قرار دادن چيزی چيز ديگر