تركيب اعتباری آن است كه اجزای مركب هر يك وجود مستقل و اثر مستقل
داشته باشند ولی به اعتبار يك جهت بالخصوص ، آن اجزای مستقل بالذات و
مستقل بالاثر را ، شیء واحد فرض میكنيم . مثلا عدهای از مردم كه دارای يك
مرام و مسلك و عقيده واحد هستند ، يك جنبه وحدت به آنها داده و مجموع
آنها را شیء واحد فرض نموده و هر فرد را يك عضو و يك جزء از آن واحد
اعتبار میكنيم ، مانند اينكه میگوييم " جامعه مسلمان " يا " حزب
كارگر " و آنگاه میگوييم فلان شخص جزء جامعه مسلمانان و يا عضو حزب
كارگر است . بديهی است كه هر يك از افراد اين جامعه و يا هر يك از
اعضای اين حزب وجودی و شخصيتی جدا از وجود و شخصيت افراد ديگر دارد و
مجموع افراد ، يك شخصيت و وجود مستقل و جدا غير از وجودهای مخصوص به
افراد ندارد ( 1 ) .
اين قسم تركيب ، مانند تركيب حزب و ملت و فوج از افراد ، تركيب
اعتباری است .
تركيب حقيقی آن است كه افراد استقلال در وجود و در اثر را از دست
داده و مجموعا شخص واحدی را كه دارای اثر واحد باشد تشكيل دهند .
مركبات
پاورقی :
1 - اگر گفته شود جامعه يا حزبی كه افراد آن دارای مرامی واحد هستند
مجموعا يك اثر واحد دارند كه همان مرام واحد است و لهذا هيچيك از
افراد در اين اثر مستقل نيستند . پس چگونه گفته شد كه در اينجا افراد
مستقل بالذات و مستقل بالاثر هستند ؟ در جواب میگوييم هنگامی كه از مرام
و مسلك واحد سخن گفته میشود منظور از وحدت وحدت شخصی نيست بلكه وحدت
نوعی است ، يعنی مرام و عقيدهای كه در ذهن و در قلب اين فرد نقش بسته
است ، با مرام و عقيدهای كه در ذهن و در قلب افراد ديگر است از يك
نوع و يك سنخ است و مثلا همه افراد دارای عقيده الهی هستند و همه طرفدار
اجرای عدالت میباشند ، نه اينكه عقيده قائم به نفس اين فرد و عقيده
قائم به نفس آن فرد ديگر ، يك شخص از عقيده است .