پاورقی : 1 - اكنون اين سؤال مطرح میشود كه چگونه ممكن است در يك جا عاقل عين معقول باشد ( مثل علم مجرد به ذات خود ) و در جای ديگر اين دو مغاير يكديگر باشند . اگر گفته شود به واسطه اينكه متعلق علم در يك جا خودش است و در جای ديگر شیء ديگر است و مناط اختلاف ، همين جهت است ، میگوييم بحث ما در علم حصولی نيست ، بلكه در علم حضوری است . هر چند در علم حصولی هم فرقی بين علم به خود و علم به غير در اقتضاء مغايرت نيست ، يعنی عالم و معلوم بالعلم الحصولی ، مطلقا با يكديگر مغايرت دارند ، نه اينكه در علم حصولی به ذات خود ، عالم و معلوم يكی است و در علم حصولی به غير خود ، عالم و معلوم مغاير يكديگر است . حقيقت اين است كه در علم حضوری همواره عالم و معلوم يكی است . يعنی عالم در مرتبه معلوم است و به عبارت ديگر معلوم در مرتبه ذات خود ، علم و عالم است و نيز عالم در مرتبه ذات خود ، يك نوع اتحادی با معلوم در مرتبه ذاتيه دارد .