يك مفهوم خاصی را كه واقعيت آن مفهوم با وجود اين موضوع در ذهن يا در
خارج نسبتی ندارد به دروغ به آن نسبت بدهيم .
بعد ايشان در تعريف نفس الامر چنين میگويد :
بحد ذات الشیء نفس الامر حد
|
و عالم الامر و ذا عقل يعد
|
نفس الامر به حد ذات شیء تعريف شده است و گفتهاند كه معنای نفس
الامر يعنی " فی حد ذاته " ، تعريف ديگری كه از برای نفس الامر شده اين
است كه نفس الامر ، عالم امر است و عالم امر عبارت است از عالم عقل
كلی مجرد .
در شرح اين جمله حاجی میگويد مقصود از " فی حد ذاته " اين است كه
شیء قطع نظر از هر فرضی چنين است . البته درست است اگر بگوئيم مقصود
از نفس الامر همان " فی حد ذاته " است و معنای " فی حد ذاته " يعنی
قطع نظر از فرض هر فرض كنندهای ، ولی اين مقدار بيان ، اشكالی را حل
نمیكند زيرا هر مستشكلی میتواند بگويد كه ما جز وجود خارجی و وجود عينی
خبری نداريم ماورای اين دو صرفا فرض است . پس اگر قضيهای نه با وجود
خارجی قابل انطباق باشد و نه با وجود ذهنی با نفس الامر هم مطابقت ندارد
پس ما چارهای نداريم از اينكه باب ديگری