در ذهن نقش میبندد و وجود پيدا میكند ماهيت شیء خارجی نيست ، بلكه
كيفيتی است كه از بعضی جهات مشابه شیء خارجی است . و اين است معنی
مصراع بالا :
و قيل بالاشباح الاشيا انطبعت .
|
طرفداران اين نظريه مقدمه سوم از مقدمات پنجگانه بالا را انكار میكنند
. نظريه " شبح " متداولترين نظريات وجود ذهنی است . در ميان نظريات
مربوط به وجود ذهنی دو نظر است كه در درجه اول اهميت قرار دارد يكی
نظريه فلاسفه كه همان مدعای وجود ذهنی در اين كتاب است و ديگر نظريه "
شبح " كه سادهترين نظريات است . اما ساير نظريات كه بعضی را نقل
كرديم و بعضی بعدا نقل خواهد شد برای پيدا كردن راه فرار از اشكالات وجود
ذهنی پيدا شده است و بس .
نظريه " شبح " همان است كه ماديين نيز آن را میپذيرند ، ماديين كه
به ذهن مستقل از مغز قائل نيستند معتقدند كه علوم و ادراكات ما عبارت
است از يك سلسله آثار كه در لابلای مغز و اعصاب ما پيدا میشود و بديهی
است كه آن آثار را به هيچ وجه نمیتوان پيدايش ماهيت خارجی شیء ادراك
شده در ظرف مغز تلقی كرد .
نظريه " شبح " به حكم آنچه در مقدمه بحث گفتيم و ادله وجود ذهنی نيز
آن را تأييد میكنند مردود است ، تفصيل مطلب را از جای ديگر بايد جست (
1 ) .
2 - نظريه ديگر اينست كه ماهيات اشياء در ذهن پديد میآيد ولی منقلب
میشوند به ماهيت كيف . چنانكه میدانيم بسياری از اشياء به شیء ديگر
متبدل میشوند ، عنصری به عنصر ديگر و مركبی به مركب ديگر تبدل میيابد .
ماهيات نيز در ذهن انقلاب میيابند .
پاورقی :
1 - رجوع شود به " اصول فلسفه روش رئاليسم " . جلد اول .