پاورقی : > كه اكنون مورد بحث مانيست . بديهی است كه فلاسفه اين تعريفات را وظيفه فلسفی میدانند و تعريف مذكور برای كم متصل در مباحث جواهر و اعراض كه از مباحث فلسفه است بيان شده است و علماء رياضيات از فلاسفه اقتباس كردهاند .
مفهوم ديگر اين لغت مفهومی است فلسفی . برای اينكه با اين مفهوم آشنا
بشويم بايد به مطالبی كه قبلا ذكر كردهايم بر گرديم :
پر واضح است كه اجسامی كه مادر برابر خود میبينيم جوهرند و قابل ابعاد
سه گانهاند . اما جوهرند يعنی حالت شیء ديگر و نعت شیء ديگر نمیباشند ،
وجودشان برای خودشان است نه برای شیء ديگر . و به تفسير شيخ در الهيات
" شفا " كه شايد موافق تعبير ارسطو باشد وجود جوهر در شیء ديگر نيست .
ولی بعد متاخرين ميان وجود فی نفسه و وجود لنفسه فرق گذاشته و اصطلاح را
تغيير دادهاند . اما اينكه قابل ابعاد سه گانهاند به اين معنی است كه
ممكن است در داخل آن سه خط فرض كنيم كه هر سه عمود بر يكديگر و در يك
نقطه تلاقی كرده باشند و زاويههائی كه از تلاقی اين خطوط پيدا میشود همه
زاويه قائمه باشد ، در صورتی كه در يك سطح فقط دو خط میتوانيم بر يكديگر
عمود كنيم به نحوی كه زاويهای اكه در ميان آنها پيدا میشود زاويه قائمه
باشد اين است كه در تعريف جسم گفتهاند : جوهر يمكن ان يفرض فيه خطوط
ثلثه متقاطعه علی زوايا قوائم .
قبلا گفتيم كه متكلمين مدعی هستند اين جوهر جسمانی با اين خاصيت سه
بعدی از مجموعهای از ذرات فراهم آمده است كه هيچكدام خاصيت كل را
ندارند يعنی هيچ كدام سه بعدی نيستند بلكه اساسا بعد ندارند و به عبارت
ديگر لاجسمند . ولی ذيمقراطيس مدعی است كه جسم محسوس از مجموع ذراتی
فراهم
پاورقی : > كه اكنون مورد بحث مانيست . بديهی است كه فلاسفه اين تعريفات را وظيفه فلسفی میدانند و تعريف مذكور برای كم متصل در مباحث جواهر و اعراض كه از مباحث فلسفه است بيان شده است و علماء رياضيات از فلاسفه اقتباس كردهاند . |