لكنها هل وحدت او كثرت |
و جسم اولا بينهم تشاجرت |
پاورقی : 1 - يعنی كتاب منظومه حاجی سبزواری .
در اطراف نظر متكلمين و نظر ذيمقراطيس بحث میشد و سپس مشاجره مشائين
و اشراقيون طرح میگرديد ، ولی در اين كتاب ( 1 ) برعكس عمل شده است .
مقصود اين بيت اين است كه هيولی به معنی مادهای كه حامل قوه و استعداد
شیء ديگر باشد ، به عبارت ديگر ، چيزی كه امكان شدن چيز ديگر داشته باشد
امری است غير قابل انكار . احدی نيست كه نظام " شدن " را انكار كند .
همه میدانند كه برخی چيزها استعداد تحول به شیء ديگر در آنها هست . مثلا
در نطفه انسان استعداد انسان شدن و در دانه گندم استعداد گندم شدن است .
پس نطفه ، ماده انسان است ، و دانه گندم ، ماده بوته گندم است . و نيز
همه قائلند كه در جهان چيزی وجود دارد كه ماده اصلی و ماده المواد است .
يعنی او چيزی است كه از ماده ديگر به وجود نيامده است بلكه همه چيز
ديگر از او به وجود آمده است ، به عبارت ديگر منبع همه استعدادها او
است ولی خود او مسبوق به استعدادی و چيزی كه حامل آن استعداد باشد نيست
. پس در اصل ماده اصلی اختلافی نيست ، اختلاف در چيزهای ديگر است كه به
زودی توضيح خواهيم داد :
پاورقی : 1 - يعنی كتاب منظومه حاجی سبزواری . |