می پذيرند ، و مجموعا يك واحد متصل و ممتد را به وجود میآورند ، دليل بر
اين است كه جسميت و جرميت و اتصال و امتداد جوهری ، پوششی است بر روی
يك جوهر ديگر و آن جوهر در حالی كه فصل يا وصل میپذيرد ، لباس خويش را
میكند و لباس ديگری میپوشد و اگر جسم مركب نبود يعنی اگر هر چه بود
همين صورت جسميه و امتداد واتصال جوهری بود هرگز فصل و وصلی در جهان
صورت نمیگرفت ، يعنی ممكن نبود جسم واحد متصلی تبديل به دو جسم متصل
شود و يا دو جسم متصل به صورت يك جسم در آيد . اين بود اجمال اين برهان
.
تفصيل اين برهان نيازمند به مقدماتی است و قبل از آنكه آن مقدمات را
ذكر كنيم بايد يك مطلب را متذكر شويم و آن اينكه اين برهان را مشائين
عليه اشراقيين اقامه كردهاند ، پس از آنكه دو طرف ، نظريه متكلمين و
نظريه ذيمقراطيسی را مردود شناخته و قبول كردهاند كه جسم طبيعی مانند آب
و هوا و آتش و خالك و غيره مجموعه ای از ذرات نيست بلكه يك واحد
پيوسته است ، و از طرف ديگر همين چيزها كه بالفرض پيوستهاند بالحس و
العيان فصل و وصل میپذيرند .
پس برهان فصل و وصل مبتنی بر قبول پيوستگی جسم طبيعی محسوس است و
اما بنابر نظريه متكلمين و يا نظريه ذيمقراطيس اين برهان ناتمام است
زيرا بنابر آن نظريه ها هنگامی كه فصل و وصلی واقع میشود مثلا يك ليتر
آب تبديل به دونيم ليتر میشود و يا دو نيم ليتر آب تبديل به يك ليتر
آب میگردد فصل و وصل واقعی صورت نگرفته است يعنی چنين نيست كه يك
واحد متصل تبديل به دو واحد متصل شده باشد و يا دو واحد متصل تبديل به
يك واحد شده باشد بلكه يك ليتر آب مجموعهای از ملكولها است كه در
مجاورت هم قرار گرفتهاند و هنگامی كه تبديل به دو نيم ليتر آب میشود از
|