2 - هر يك از دو علت داخلی و همچنين هر يك از دو علت خارجی چه‏
رابطه و نسبتی با يكديگر دارند ؟
3 - چه رابطه‏ای بين علتهای خارجی و علتهای داخلی موجود است ؟

مطلب اول :

اينكه علتهای مادی و صوری را علت داخلی و علتهای غائی و فاعلی را علت‏
های خارجی می‏نامند به حسب نسبتی است كه با خود معلول در نظر گرفته شده‏
است . زيرا علت مادی و علت صوری خارج از حقيت معلول نيستند ، به جهت‏
اين كه چنانكه گفتيم ماده يا علت مادی حامل استعداد شی‏ء است و صورت يا
علت صوری مناط فعليت معلول است ، يعنی معلول در مرحله قوه و استعداد ،
ماده ناميده می‏شود و همان معلول در مرحله فعليت صورت ناميده می‏شود .
پس هر يك از ماده و صورت دو مرحله از يك واحد می‏باشند و از آنچه در
جواب سؤال دوم به تفصلی خواهيم گفت جواب اين سؤال روشن‏تر خواهد شد .

مطلب دوم :

مطلب دوم خود شامل دو مطلب زير است :
1 - رابطه علت مادی و علت صوری چيست ؟
2 - رابطه علت غايی و علت فاعلی چيست ؟
اكنون به توضيح هر يك از اين دو مطلب می‏پردازيم :

1 - رابطه عليت مادی و علت صوری :

مطابق آنچه گفته شد ماده عبارت است از حامل قوه و استعداد ، و صورت‏
عبارت است از مناط و ملاك فعليت . در اينجا برای اينكه توضيح بيشتری‏
داده