سنگ آسيا به دور محور خود ( حركت رحوی ) - مستلزم يكی از سه امراست :
يا گسستن و پيوستن اجزاء از يكديگر ، به طوری كه در هنگام حركت جسم بعضی
متحرك و بعضی ساكن شوند و فواصل معينی ايجاد شود و دو مرتبه هنگام سكون
به حالت اول برگردند ، و يا عدم تساوی مسافت دو حركت متحد السرعه
متساوی المده ، و يا نقيض مدعا يعنی تجزی اجزاء ، و اين هر سه محال است
پس مدعای متكلمين محال است .
اين برهان معمولا به صورت اختصاری به اين شكل بيان میشود : تركب جسم
از اجزای لا يتجزی مستلزم تفكك يعنی انفكاك اجزاء سنگ آسيا از يكديگر
است ، بديهی است كه مقصود صرف جدابودن اجزاء از يكديگر نيست . زيرا
اين عين مدعای متكلمين است و عين يك مدعا را نمیتوان دليل بر بطلان آن
مدعا قرار داد ، بلكه مقصود نوعی خاص از گسستن اجزاء از يكديگر و سپس
پيوستن به يكديگر است كه هيچ عقل سليم آنرا نمیپذيرد .
توضيح اينكه هنگامی كه يك جسم مانند سنگ آسيا به دور خود میچرخد
حركت قسمت های مختلف آن از لحاظ سرعت مختلف است ، اگر در وسط سنگ
خطی عمودی ( محور ) فرض كنيم همه سنگ به اطراف آن میچرخد با اين
تفاوت كه اجزای نزديكتر كندتر و اجزای دورتر تندتر میچرخد و هر چه اجزا
از مركز دورتر باشند حركتشان سريعتر است ، زيرا هر نقطهای از سنگ را در
نظر بگيريم دائرهای را طی میكند كه مركزش در خط محور استه و شعاعش
فاصله آن نقطه تا محور است و از طرفی محيط دايره متناسب است با مقدار
شعاع ، يعنی هر چه نقطه دورتر باشد شعاع بزرگتر و محيط دائره نيز وسيعتر
است پس در هر يك دوری كه سنگ به دور خود میچرخد همه نقطههای مفروض
يك دور
|