حجم آن جسم با حجم جسمی كه از مجموعه‏ای متناهی از اجزاء به دست آورده‏
ايم می‏توانيم نسبت عدد اجزاء تشكيل دهنده هر دو جسم را بدست آورديم و
سپس نفس عدد اجزاء تشكيل دهنده جسم را .
و عذره الطفره و التداخلا
فی فطره العقل يكون باطلا
و اعتذار نظام به امكان طفره و تداخل به حكم بديهی عقل باطل است‏
شرح : می‏گويند كه نظام در جواب برهان قطع مدعی شده است كه طفره حاصل‏
می‏شود و در جواب برهان تناسب مدعی شده است كه تداخل صورت می‏گيرد .
طفره عبارت است از اين كه جسم كه در نقطه‏ای از يك مسافت قرار دارد
بخواهد به نقطه‏ای ديگر منتقل شود كه ميان او و آن نقطه فاصله معينی وجود
دارد و آن جسم بدون آنكه يكی از خطوطی كه منتهی به آن نقطه می‏شود طی‏
می‏كند به نقطه مفروض منتقل شود . مثلا جسمی را كه در اين سر حياط قرار
دارد اگر بخواهد به آن سر حياط منتقل شود بايد راهی را طی كند و البته‏
راه‏هائی وجود دارد ، يكی از آن راه‏ها خط مستقيمی است ميان آن جسم و آن‏
نقطه و باقی همه خطوط منحين و يا منكسر .
از نظر حكم بديهی عقل كه نيازی به استدلال ندارد محال است كه جسم يا
حركت به نقطه مفروض منتقل شود و هيچ يك از خطوط متوسط را نپيمايد ،
اين امر محال همان است كه اصطلاحا " طفره " ناميده می‏شود . نظام در
مورد برهان قطع كه گفته شد بنابر تركب جسم از اجزاء غير متناهيه حركت‏
امكان پذير نيست گفته است كه " طفره " صورت می‏گيرد و در مورد برهان‏
تناسب كه گفته شد