پاسخ اشكال و مناقشه :
جواب اين مناقشه اين است كه آنچه ماگفتيم طبق تعريفی بود كه حاجی سبزواری و ديگران از ماده كردهاند و ماده را عبارت از حامل استعداد شیء دانسته اند ( 1 ) . اگر ماده را به عنوان حامل استعداد تعريف كنيم ( خواه حامل استعداد مركب ، و خواه حامل استعداد صورت ) چنين مادهای همواره تقدم زمانی دارد بر آن چيزی كه اين ماده ، ماده او به شمار میرود ، و با قياس به اين تعريف ماده ، صوت عبارت است از مناط فعليت مركب ( يا مناط فعليت ماده ) . بنابراين تعريف ، ماده يك شیء و صورت آن هيچگاه در يك زمان با هم جمع نمیشوند و بر فرض كه جسم را مركب از ماده و صورت بدانيم جسم از صورت خودش و ماده خودش ( طبق اين تعريف ) تركيب نشده است ، بلكه از صورت خودش و مادهای كه ماده صورت بعدی است تركيب شده است ، و اين ماده و صورتی كه تركيب كننده حقيقت جسم هستند و علت مادی و علت صوری شمرده میشوند ، نسبت به يكديگر ماده و صورت ( طبق اين تعريف ) نيستند ، پس آنچه گفته میشود كهپاورقی : 1 - حامل قوه لشیء عنصره ،