حجم آن جسم با حجم جسمی كه از مجموعهای متناهی از اجزاء به دست آورده
ايم میتوانيم نسبت عدد اجزاء تشكيل دهنده هر دو جسم را بدست آورديم و
سپس نفس عدد اجزاء تشكيل دهنده جسم را .
و عذره الطفره و التداخلا
|
فی فطره العقل يكون باطلا
|
و اعتذار نظام به امكان طفره و تداخل به حكم بديهی عقل باطل است
شرح : میگويند كه نظام در جواب برهان قطع مدعی شده است كه طفره حاصل
میشود و در جواب برهان تناسب مدعی شده است كه تداخل صورت میگيرد .
طفره عبارت است از اين كه جسم كه در نقطهای از يك مسافت قرار دارد
بخواهد به نقطهای ديگر منتقل شود كه ميان او و آن نقطه فاصله معينی وجود
دارد و آن جسم بدون آنكه يكی از خطوطی كه منتهی به آن نقطه میشود طی
میكند به نقطه مفروض منتقل شود . مثلا جسمی را كه در اين سر حياط قرار
دارد اگر بخواهد به آن سر حياط منتقل شود بايد راهی را طی كند و البته
راههائی وجود دارد ، يكی از آن راهها خط مستقيمی است ميان آن جسم و آن
نقطه و باقی همه خطوط منحين و يا منكسر .
از نظر حكم بديهی عقل كه نيازی به استدلال ندارد محال است كه جسم يا
حركت به نقطه مفروض منتقل شود و هيچ يك از خطوط متوسط را نپيمايد ،
اين امر محال همان است كه اصطلاحا " طفره " ناميده میشود . نظام در
مورد برهان قطع كه گفته شد بنابر تركب جسم از اجزاء غير متناهيه حركت
امكان پذير نيست گفته است كه " طفره " صورت میگيرد و در مورد برهان
تناسب كه گفته شد