مقدمه
اين قسمت از كتاب منظومه بحث مختصری است در آنچه در قديم طبيعات خوانده میشد . طبيعات قديم شامل سه قسمت اصلی بود : سماع طبيعی ، فلكيات ، عنصريات ( 1 ) والبته عنصريات به تنهائی شامل مباحث زيادی است ، از قبيل عدد بسائط ، طبقات زمين ، كائنات جويه ، معادن ، گياه شناسی ، حيوان شناسی ، انسان شناسی . هر يك از اينها طبق اصول و موازينی كه خود قدماء بيان میكردند میبايست علم جداگانه ای شمرده شود همچنان كه امروز اين مسائل در علوم متعدد و با نام های جداگانه مطرح میشود از قبيل : فيزيك ، شيمی ، زمين شناسی ، معدن شناسی و غيره . برخی قدما ، مخصوصا از زمان صدرالمتالهين به بعد مباحث مربوط به گياه و حيوان و انسان را از ساير طبيعيات جدا كردند وچهار قسمت قرار دادند . اسماع طبيعی ، فلكيات ، عنصريات و نفس . خود صدرالمتالهين در كتاب " اسفار " طبق طرحی كه برای آن كتاب ريخته است اساسا متعرض مسائل به نام طبيعيات نشده است ولی از چهار قسمت فوق مسائلپاورقی : 1 - " شرح هدايه " ملاصدرا صفحه 12