مقدمه

اين قسمت از كتاب منظومه بحث مختصری است در آنچه در قديم طبيعات‏
خوانده می‏شد . طبيعات قديم شامل سه قسمت اصلی بود : سماع طبيعی ،
فلكيات ، عنصريات ( 1 ) والبته عنصريات به تنهائی شامل مباحث زيادی‏
است ، از قبيل عدد بسائط ، طبقات زمين ، كائنات جويه ، معادن ، گياه‏
شناسی ، حيوان شناسی ، انسان شناسی . هر يك از اينها طبق اصول و موازينی‏
كه خود قدماء بيان می‏كردند می‏بايست علم جداگانه ای شمرده شود همچنان كه‏
امروز اين مسائل در علوم متعدد و با نام های جداگانه مطرح می‏شود از قبيل‏
: فيزيك ، شيمی ، زمين شناسی ، معدن شناسی و غيره .
برخی قدما ، مخصوصا از زمان صدرالمتالهين به بعد مباحث مربوط به گياه‏
و حيوان و انسان را از ساير طبيعيات جدا كردند وچهار قسمت قرار دادند .
اسماع طبيعی ، فلكيات ، عنصريات و نفس .
خود صدرالمتالهين در كتاب " اسفار " طبق طرحی كه برای آن كتاب‏
ريخته است اساسا متعرض مسائل به نام طبيعيات نشده است ولی از چهار
قسمت فوق مسائل

پاورقی :
1 - " شرح هدايه " ملاصدرا صفحه 12