مقدمه

در اصطلاح حكماء اسلامی مسائل مربوط به خداوند از قبيل اثبات وجود خدا ،
وحدت وی ، صفات ثبوتيه و سلبيه او ، عموم و شمول قدرت و مشيتش ، جبر
و تفويض ، خير و شر ، صدور كثير از واحد ، عوالم كلی وجود و برخی مباحث‏
و مسائل ديگر " الهيات بالمعنی الاخص " ناميده می‏شود .
اين اصطلاح در مقابل اصطلاح الهيات بالمعنی الاعم قرار می‏گيرد كه شامل‏
اين مباحث و يك عده مباحث ديگر است كه " امور عامه " ناميده می‏شوند
و مجموعا " حكمت الهی " يا " حكمت عليا " يا " فلسفه اولی " را
تشكيل می‏دهند .
امور عامه چنان كه بعدا خواهيم گفت عبارت است از معانی و مفاهيمی كه‏
به هيچ نوع خاص و مقوله خاص از موجودات اختصاص ندارد يعنی اتصاف‏
موجودات به آنها نيازمند به اين نيست كه آن موجود مقوله خاص و يا جنس‏
خاص يا نوع خاصی باشد ، از قبيل مباحث وجود و عدم ، وجوب و امكان و
امتناع ، ماهيت ، قوه و فعل ، حدوث و قدم ، وحدت و كثرت ، علت و
معلول ، جوهر و عرض .
از نظر حكماء اسلامی امور عامه و الهيات بالمعنی الاخص را نبايد دو علم‏
و دو فن مستقل به شمار آورد . اين دو قسمت مجموعا فن واحد و علم واحدی‏
را تشكيل می‏دهند و موضوع واحدی دارند كه عبارت است از " موجود بماهو
موجود " .