نظر منكرين و نتيجه آن

آنهايی كه به طور كلی منكر فطريات هستند می‏گويند كه فكر انسان يك‏
سلسله اصول ثابت كه لازمه طرز كار كردن عقل نه لازمه ساختمان عقل آنطور كه‏
كانت می‏گويد باشد ندارد .
مثلا در باب اصول فكر از جمله می‏گفتند كه " تناقض - يعنی جمع ميان دو
نقيض - محال است " ، يعنی يك شی‏ء محال است در آن واحد ، در واقع و
نفس الامر ، هم باشد و هم نباشد ، بدين معنی كه يك فكر و نظريه ، محال‏
است كه در آن واحد ، هم مطابق با واقع باشد و هم مطابق با واقع نباشد (
1 ) . يا می‏گفتند " دو شی‏ء متساوی با شی‏ء سوم خودشان با يكديگر متساوی‏
هستند " ، " كل از جزء بزرگتر است " ، " ترجح بلامرجح محال است " و
غيره . " ترجح بلامرجح محال است " يعنی اينكه اگر دو امكان مخالف‏
يكديگر در برابر يك شی‏ء وجود داشته باشند و نسبت اين شی‏ء با هر دو
امكان متساوی باشد ، چربيدن اين شی‏ء به يك طرف نيازمند به يك عامل‏
خارجی است ، اگر عامل خارجی دخالت نكند ترجيح پيدا كردن يك طرف بر
طرف ديگر محال است .
در مقام مثال اينطور می‏گوييم : فرض كنيم دو كفه يك ترازوی بسيار دقيق‏
و حساس به حال تعادل ايستاده‏اند ( 2 ) . اگر هيچ

پاورقی :
. 1 البته راجع به اين مسأله حرفهايی در فلسفه هگل و بعد در ماركسيسم‏
آمده است كه اين حرفها به كلی از موضوع بحث خارج است كه اگر بخواهيم‏
وارد اينها هم بشويم بحثها بسيار طولانی می‏شود .
. 2 حال نگوييد كه در طبيعت نمی‏شود ترازو آنقدر حساس باشد و بالاخره‏
ساخت بشر >