بديهی است كه در اين كار ابتكار نيست . ولی افرادی هستند كه كتابهايشان‏
ابتكار است ، خلق و آفرينندگی است ، و اين تمايل در هر انسانی هست كه‏
می‏خواهد آفريننده باشد .
از اينها بالاتر در نظريه‏هاست . يك كسی يك نظريه خلق می‏كند ، بعد آن‏
را اثبات می‏كند و بعد ديگران نظريه او را می‏پذيرند . ( اين خودش يك‏
نوع قدرت و خلق است . ) مثل آن كسی كه " حركت جوهريه " را به عنوان‏
يك نظريه خلق كرد و بعد اثبات كرد و ديگران پيروی می‏كنند . البته اين‏
را هم توجه داريد كه در بعضی امور دو سه مقوله با همديگر توأم می‏شوند ،
مثلا كسی كه شعری ابتكار می‏كند و مبتكر در شعر است ، مثل حافظ ، در آن‏
واحد دو كار كرده است ، يكی اينكه چيزی را " خلق " كرده يعنی آن حس‏
خلاقيت خودش را ارضاء كرده ، و ديگر آنكه يك " زيبا " آفريده است‏
يك شعر زيبا يعنی آن حس زيبايی را ارضاء كرده است ، و ممكن است حس‏
حقيقت جويی هم با آن ارضاء شده است . منافات ندارد كه يك شی‏ء در آن‏
واحد از چند مقوله شمرده شود .

. 5 عشق و پرستش

مقوله پنجم مقوله‏ای است كه ما عجالتا نام آن را مقوله " پرستش " يا
مقوله " عشق و پرستش " می‏گذاريم . بر می‏گرديم به حرف اول خودمان كه‏
در جهان هيچ موجودی به اندازه انسان نيازمند به تفسير و توضيح نيست ،
چون در انسان چيزها ديده می‏شود . كه در غير انسان ديده نمی‏شود ، و
پيچيدگيهايی مشاهده می‏شود كه توضيح و تفسيرش آسان نيست بلكه فوق العاده‏
مشكل است ، و به همين جهت است كه انسان را " عالم صغير " ناميده‏اند
يعنی