نويسنده مقاله هم كه خودش يك آدم ماترياليستی هست ، اينجا خيلی خوب‏
می‏گويد ، همين نظريه طبقاتی را كه ذكر می‏كند ، می‏گويد :
" مطابق اين نظريه ، طبقات مولد و پيشرو مانند طبقه كارگر پيوندی با
مذهب ندارند ( يعنی بالذات پيوندی ندارند، كاری به آن ندارند ) چون طرز
تفكر آنها در نتيجه شرايط زيست آنها مترقی و علمی است ! برعكس طبقات‏
استثمارگر و غير مولد كه برای حفظ منافع خود نياز به مذهب دارند " .
حال اين شخص جواب می‏دهد :
" اين نظريه نيز چندان با واقعيت وفق نمی‏دهد ( 1 ) و مشاهدات و آمار
خلاف آن را ثابت می‏كند . كشاورزان شايد مولدترين طبقه اجتماع باشند و در
عين حال مذهبی‏ترين آن . روشنفكران به عكس ، عموما غير مولد ولی كمتر از
تمام طبقات با مذهب پيوند دارند . ( پس به مسأله طبقه روشنفكر و غيره‏
مربوط نيست . ) بيكاران كمتر از كارگران شاغل ، به مذهب علاقه نشان‏
می‏دهند . در ميان كارگران كشورهای صنعتی گرايش به مذهب در قرن حاضر
بيش از قرن گذشته و در دهه‏های اخير بيش از دهه‏های پيشين است . از همه‏
مهمتر در كشور شوروی و دمكراتهای توده‏ای كه طبق ادعای خودشان در آنها
اختلاف طبقاتی از ميان رفته و تمام افراد ، مولد هستند مذهب نه تنها از
بين نرفته بلكه نفوذ آن روز افزون است " .
اينها با چه توجيه می‏شود ؟ اين جز يك تز شكست خورده

پاورقی :
. 1 انور خامه‏ای ( نويسنده مقاله ) از سران كمونيستهای ايران بوده و
سالها همين حرف را تبليغ می‏كرده است .