در دوره قبل مثلا آمار باسوادها 50 درصد بود اكنون از نظر كميت شده 60
درصد ، و اگر بالاترين سطح دانش و معلومات و حداكثر سواد داشتن اين بود
كه مدرك ليسانس داشته باشند ، اكنون مراحل تخصصی را طی كرده‏اند . صنعت‏
هم همين طور است ، يعنی در آنچه كه داشته‏اند همان را دارند با چيز اضافه‏
، و به عبارت ديگر آن را در سطح بالاتر دارند .
اين است كه در " تكامل " ما بايد يك " مبدأ كمال " ی در نظر
بگيريم و بعد مسيری از همان مبدأ در نظر بگيريم كه شی‏ء در همان مسير در
مرحله بعد در سطح بالاتر قرار گرفته است . اين را می‏گوييم " تكامل " .

انواع تكامل جامعه بشری

. 1 تكامل در رابطه انسان با طبيعت

می‏آييم سراغ تكامل جامعه بشری . تكامل جامعه بشری چند گونه است ( 1 )
. يك وقت ما می‏گوييم جامعه بشر متكامل است بدين معنی كه در مسائل فنی‏
يعنی در رابطه انسان با طبيعت [ پيشرفت داشته است ] . انسان با طبيعت‏
رابطه دارد ، در حال جنگ و جدل است و می‏خواهد بر طبيعت تسلط پيدا كند
، قاهر بشود و طبيعت را استخدام كند . تكامل در اين امر ، خيلی خوب‏
معنی دارد و بدون شك جامعه بشری در رابطه‏اش با طبيعت تكامل پيدا كرده‏
، يعنی اگر ما در مجموع زمانها در نظر بگيريم ، آنچه كه

پاورقی :
. 1 در بحثهای " فلسفه تاريخ " در باب تكامل اين بحث را مطرح‏
كرده‏اند .