باشد ؟ جواب اين است : بله ، حتی ما خداشناسی نا آگاهانه هم داريم يعنی‏
همه مردم در عمق فطرتشان و در اصطلاح امروز نا آگاهانه خدای خودشان را
می‏شناسند تفاوت افراد مردم در خداشناسی در مرحله آگاهانه است اين مطلب‏
اگر ديروز يعنی در قرون گذشته باور كردنش اندكی مشكل بود ، امروز باور
كردن آن خيلی آسان است يعنی امروز اين مطلب [ به اثبات رسيده ] كه‏
انسان دارای دو نوع شعور است : شعور ظاهر و شعور مغفول عنه ، يعنی شعوری‏
كه خود انسان از آن اطلاع و آگاهی دارد ، و شعوری كه آن هم خودش نوعی‏
آگاهی است ولی شعور ظاهر انسان از آن بی خبر است و حتی علمای روانكاوی‏
امروز معتقدند كه بيشترين قسمت شعور انسان شعور مغفول عنه انسان است و
كمترين بخش شعور انسان آن شعوری است كه انسان از وجود آن آگاه است مثلا
اگر ما به درون خودمان مراجعه بكنيم و محتويات ضمير خودمان را تفتيش‏
نمائيم ، مقداری احساسات ، معلومات و اطلاعات ، تمايلات ، بغضها و حبها
و اين جور چيزها پيدا می‏كنيم و بعد هم خيال می‏كنيم غير از اين چيزی نيست‏
، و حال آنكه اطلاعات و معلومات و مدركات ، و نيز احساسات و تمايلات‏
زيادی در اعماق روح ما رسوب كرده كه ما از آنها بی خبر هستيم يعنی قسمت‏
عمده روح من از اين منی كه الان با شما حرف می‏زند مخفی است ، و قسمت‏
عمده روح شما از اين شمايی كه الان داريد به حرف من گوش می‏كنيد مخفی‏
است در مقام مثال می‏گويند اگر شما هندوانه ای را در يك حوض آب‏
بياندازيد چقدر از آن از آب بيرون است ؟ مقدار كمی شايد نه عشرش را
آب فرا گرفته و يك عشرش بيرون است يا اگر قطعه يخ بزرگی را در حوض‏
آب بياندازيد چقدرش از آب بيرون است و چقدرش زير آب ؟ عينا شعور
انسان