بخيل " خود " ش را گم كرده
اميرالمؤمنين علی عليه السلام جمله ای دارد راجع به بخيل بخيل يكی از آن آدمهايی است كه خود واقعی اش را گم كرده يعنی " خود " ش شده پول و ثروت آدمی كه پول و ثروت برای او اصالت پيدا میكند و هدف میشود ، و به تعبير روانشناسی امروز در پول تثبيت و تحكيم میشود يعنی در پول غرق میشود و نقش میبندد ، چنين آدمی " من " واقعی او شده پول ، و غير از پول " من " ديگری ندارد چون " من " اصلی را گم كرده و از دستش رفته است نتيجه اين است كه خودش را برای پول میخواهد نه پول را برای خودش يعنی از جان ، حيات ، سلامت و عمر خودش مايه میگذارد برای پول ، ولی از پول حاضر نيست مايه بگذارد برای سلامت ، سعادت و حتی عمر خودش . میفرمايد : « عجبت للبخيل يستعجل الفقر الذی منه هرب و يفوته الغنی الذی اياه طلب » ( 1 ) تعجب میكنم از آدم بخيل كه در حالی كه دنبال ثروت و غنا و بی نيازی است و از فقر فرار میكند ، عملا در همان فقر گرفتار است و از همان غنا دور میشود توضيح مطلب در نهج البلاغه است میفرمايد : « يعيش فی الدنيا عيش الفقراء و يحاسب فی الاخرش حساب الاغنياء » ( 2 ) در دنيا مثل يك آدم فقير و بدبخت و مفلوك زندگی میكند چون خودش را صرف پول میكند و حاضر نيست پول را صرف خودش بكند . لباس كهنه میپوشد ، غذایپاورقی : 1 ) نهج البلاغه فيض ، حكمت 121 ، ص . 1145 2 ) نهج البلاغه فيض ، حكمت 121 ، ص . 1145