ممكن است مردم را به اشتباه بيندازد ، ولی آن كسی كه مدعی اين نوع
استدلال است او ثابت میكند كه انبياء مفيد بوده و مضر نبودهاند ، بايد
دليل بياورد و دلائل مخالفش هم كه عليه اينها تا حالا گفته شده و فلاسفه
گفتهاند و انتقاد كردهاند آنها را بتواند جواب دهند . من میگويم طرز
استدلال اين طور باشد ، حالا شما مخالفيد ، استدلال را جور ديگری بكنيد ،
منتها جهات مثبتش را بايد جلسه ديگر به ما بگوييد چون تا حالا هر چه
منفی بوده در اين جهات بيان كرديد .
اما مسأله آن كتاب هم كه ما میگوييم ، تعصب خاصی روی آن كتاب نداريم
، به عنوان مثال بنده عرض كردم . اما اينكه گفتم خودشان باشند ، برای
اينكه آدم وقتی كه میخواهد يك مطلبی را رد كند اول بايد بيانش كند ،
اگر همه آقايان مطالعه كرده باشند ، حاضر الذهن باشند و خوب در مسأله
وارد باشند حالا شما يكی يكی رد بكنيد مسلم ديگر لازم نيست خودش بيايد
اينجا ، اما اگر هيچ كتاب را نخوانده باشند يا ده سال پيش يك مقدارش
را خوانده باشند ، بعد شما هم آن را تكرار نكنيد ، استدلالش را هم بيان
نكنيد ، موارد ردش را بيان كنيد ، من میگويم اين بحث ناقص است و الا
ای بسا كه شما ثابت كنيد كه او اشتباه كرده ، ما حرفی نداريم اما طريقه
بحث اين نيست كه دليل طرف را نگوييد ، بعد مخالفش را بگوييد ، مثل
كارهايی است كه الان دولتها میكنند بدون اينكه نظر فلان رهبر سياسی و فلان
كسی كه انتقادی كرده بگويند ، بعد میبينيم جوابش را نوشتهاند ، اصلا آدم
نمیداند او چه گفته ، جوابش را میخواند ، بعضی از قسمتهايش را نقل
میكنند .
استاد : آنچه من عرض كردم خلاصه بود ، من در خلاصه چيزی فروگذار نكردم .
- اينجا واقعا يك بحث حر و آزاد است و میخواهيم جلسهای باشد غير از
اين مجالس مذهبی كه همه جا هست و هی برای هم استدلال میكنند و هيچ
كدامشان به درد هيچ جا نمیخورد و يا كتابهايی كه مینويسند . اينهمه كتاب
در مملكت منتشر میشود ، اگر خلاصهشان را بگيريد ده درصدشان مفيد نيست .
ما میخواهيم بحث واقعا مفيد باشد يعنی هر چه طرف مطلب دارد بيايد بيان
كند و الا حالا پيشنهاد اين نيست كه حتما ايشان را دعوت كنيم . اما آنچه
راجع به توحيد و معاد و اينها اعتراض داريد ما حرفی نداريم ، به هر
كتابی میشود ايراد گرفت ، من خودم هم اتفاقا به آن ايراد دارم ، بحثی كه
آنجا راجع به روح كرده بنده اعتراض دارم ، بحثی كه راجع به قانون
احتمالات كرده بنده اعتراض دارم ولی اينها هيچ دليل نمیشود بر اينكه اگر
كسی بخواهد ردش را بگويد خودش را نگويد . خودش را بايد بگويد
|