همان آثارشان هم نبود آنوقت میديديد كه چه افراد ديگری در جای اينها
بودند و چه آثار بهتر و بيشتری داشتند . ما نمیتوانيم به آن سبك ويليام
جيمز [ بينديشيم ] كه هر چيزی كه يك اثر مفيد داشته پس حق است ( البته
او میخواهد بگويد كه حق يعنی چيزی كه مفيد باشد ) به مفهومی كه ما
میخواهيم بگوييم يعنی حق به جانب الله است . اين دليل نمیشود . عدهای
میگويند پيغمبران با همه آثار مفيدی كه داشتند چون بشر را با يك ايمان
الهی به خودشان متوجه كردهاند جلوی علم و تمدن را گرفتهاند و اگر آنها از
چندين هزار سال پيش نبودند شما آنوقت میديديد امروز اثر بشريت چقدر
زيادتر است ! شما چطور میتوانيد اين حرف را بگوييد كه ما فقط برويم
دنبال اثار ، ببينيم كارهای مفيدی كردهاند پس اينها حق هستند ؟ ! اين هم
حرف شد ؟ ! هيچ حكومت فاسدی در دنيا نيست الا اينكه يك آثار مفيدی هم
دارد و بسا هست كه فساد آن حكومت جز اين نيست كه جای حكومت صالح را
گرفته ، و نسبت به سابقش كه [ هنوز ] نيامده بود خيلی بهتر هم هست .
هرگز شما نمی توانيد به صرف اينكه يك شیء آثار مفيدی داشته آن را صحيح
و واقعی و به آن معنايی كه ما میگوييم " من جانب الله " بدانيد .
مسأله ديگر : اگر بنا بشود هركسی كه هر حرفی را در هر كتابی بزند شرط
اينكه كسی حرف او را رد كند اين باشد كه خودش را در آنجا احضار كنند
بيايد ، هيچ كس جواب هيچ كس را [ نمیتواند بدهد ] . همين كه كسی
كتابش را چاپ و منتشر كرد [ ديگر قابل انتقاد نخواهد بود ] . به قول
آقای بروجردی " همين قدر كه كتاب چاپ شد به نظر بعضیها ديگر اين دليل
حقانيت آن است ، میگويد آقا چاپ شده " . چند بار چاپ میشود ، بعد
شما میبينيد پنجاه هزار نفر آن را میخوانند و هيچ كس حق رد كردنش را
ندارد چون اول بايد آقای مؤلف را بياورند . شما حق نداريد كارناس را رد
كنيد چون او اينجا حاضر نيست كه بيايد جواب شما را بدهد . عجب حرفی
است ! آدمی كه مینويسد ، فكر خودش را ، هر چه كه دارد مینويسد ، چيزی
در دلش باقی نمیگذارد كه نصفش را نوشته باشد نصفش را ننوشته باشد .
تازه اين مقداری كه ما گفتيم خيلی احترام ايشان را رعايت كرديم اگر نه
خيلی بيش از اينها معايب دارد كه چون شما دلتان میخواهد در جلسات بعد
عرض میكنم . هيچ حرف مفيد در آن نيست . اينهايی كه عرض كردم ، ابطال
نبوت است . نبوت را در حد يك هنرمند ، در حد يك شاعر ( حالا بگوييم
از طرف خالق بوده ) تنزل دادهاند بدون اينكه بتوانند كوچكترين
|