- يعنی حركت از لحاظ طی مسافت نه از لحاظ صرف انرژی - كافی است ، ولی‏
از لحاظ تعيين مقدار صرف انرژی كافی نيست .
ثانيا اگر دو كارگر را در نظر بگيريم كه يكی به واسطه عدم مهارت ،
انرژی بيشتر خواه در زمان بيشتر و يا در زمانهای مساوی ولی با صرف انرژی‏
بيشتر ، چنان كه قبلا امكان آن را يادآوری كرديم صرف كند ، و يكی كمتر ،
ولی محصول كار آنها از لحاظ ارزش استعمال مساوی باشد ، مثلا بالاخره هر
كدام يك جفت جوراب بافته باشند ، لازم می‏آيد كه ارزش كار آن كس كه‏
انرژی بيشتر صرف كرده ، بيشتر باشد و حال آن كه بالضروره چنين نيست .
از مطالعه كتاب [ مذكور ] ص 25 برمی‏آيد كه متوجه يكی از دو شق اشكال‏
دوم شده‏اند ، يعنی اين كه ممكن است دو كارگر ، يك نوع محصول تحويل‏
اجتماع دهند ، مثلا هر كدام يك جفت جوراب ، ولی يكی با صرف انرژی‏
بيشتر در زمان بيشتر و يكی با صرف انرژی كمتر در زمان كمتر ، پس چرا
ارزش آنها مساوی نيست ؟
اما اشكال را به اين صورت طرح نمی‏كند ، رندانه از صورت اشكال خارج‏
كرده به شكل ديگر طرح می‏كند ، می‏گويد :
" اگر سه نفر ، سه جفت جوراب ببافند ، يكی در شش ساعت ، ديگری در
چهار ساعت ، و سومی در دو ساعت ، اگر بهای ساعت كار ، دو ريال باشد ،
آيا می‏توانيم چنين نتيجه بگيريم كه حتما جوراب باف اولی يك جفت‏
جوراب خود را به دوازده ريال ، دومی به هشت ريال ، سومی به چهار ريال‏
خواهد فروخت ؟ البته خير ، زيرا اگر جوراب باف اولی موفق شود يك جفت‏
جوراب خود را به دوازده ريال بفروشد ، دو جوراب باف ديگر هرگز حاضر
نخواهند شد . . . " .