و . از نظر ما دليل بر مالكيت اشتراكی بر يك چيزی اين است كه آن چيز
را فرد به وجود نياورده است ، طبيعت به وجود آورده ، يا اجتماع آن را
به وجود آورده است ، و هيچيك از اين دو به خاطر يك شخص معين هم به‏
وجود نياورده‏اند ، يعنی فرد ، نه با آن چيز رابطه فاعلی داشته باشد و نه‏
رابطه غائی .
ز . ماشين مظهر تكامل اجتماع است و هيچ فردی را به تنهايی نمی‏توان‏
مخترع و مبتكر آن شمرد . از اين جهت ، هم با ابزارهای دستی متفاوت است‏
و هم با آثار هنری و تأليفات و دفاتر شعر .
ح . ماشين ، جانشين انسان است در كار ، نه يك ابزار انسان برای توليد
. ماشين ، مولد است نه ابزار توليد . اختراع ماشين ، ايجاد كار قابل‏
فروش نيست ، ايجاد منبع ايجاد كار است ، و از اين جهت هم با ابزارهای‏
دستی متفاوت است .
ط . سوسياليسم ، به معنی مالكيت اشتراكی سرمايه از لحاظ ماشين ،
مخصوص عصر جديد است ، ولی از لحاظ طبيعت ، در قديم نيز می‏توانسته وجود
پيدا كند ، برخلاف نظر سوسياليستها .
ی . اشتراكيت در كار به هيچ وجه صحيح نيست . اشتراك در كار همان‏
است كه در فقه ، اشتراك در ابدان گفته می‏شود ( شرايع - وسيله النجاش
سيد ) .
رجوع شود به فقه و مدارك حديثی راجع به انفال در خاتمه كتاب خمس ، و
همچنين رجوع شود به كتاب احياء الموات و المشتركات در فقه و در كتاب‏
حديث باب احياء اموات ، احاديثی كه