فصل 15 مبدء قريب فاعلها و حركات طبيعی امر مفارق از ماده نيست

آنچه در اين فصل مورد بحث قرار می‏گيرد اينست كه مبدء قريب و علت‏
مباشر اين عالم يك امر مفارق و مجرد از ماده نيست ، بلكه علت نزديك و
علت مباشر حركاتی كه در اين عالم وجود دارد ، اعم از حركات أينی و وضعی‏
و كمی و كيفی ، يك حقيقت يا حقايقی است كه به نحوی مادی اند .
بنابراين عنوان و مطلب مورد بحث اين فصل امری سلبی است و عدم تجرد و
مفارقت علت قريب اين حركات عرضی ، مورد بحث است . البته به تبع‏
همين مطلب گفته خواهد شد كه پس علت مباشر چيست ؟ ولی در اينجا در
مقامی نيستيم كه بخواهيم آن علت قريب را اثبات كنيم ، بلكه در مقام‏
نفی اين هستيم كه علت مباشر ، مفارق باشد .
قبل از توضيح بحث و مطالب اين فصل مسائلی را مقدمتا عرض می‏كنم .

مقدمه اول : ملازمت حركت با قوه

اولين مطلب اينكه قبلا اشاره كرديم كه متحرك و آن كه حركت را می‏پذيرد
بايد جسمانی باشد و ثابت كرديم كه حركت همواره ملازم است با قوه ، قوه‏
به معنی استعداد در مقابل فعليت ، و نيز قوه هميشه مستلزم صورت جسميه‏
است . آنچه را كه حكما ماده يا هيولی يا ماده ثانيه می‏نامند چيزی است‏
كه