فصل ( 24 ) بررسی وقوع حركت در پنج مقوله أين ، وضع ، كم ، كيف و

جوهر ( 5 )

پاسخ به اشكالات وقوع حركت در جوهريه

بحث درباره اشكالاتی است كه شيخ و ديگران بر حركت در جوهر وارد كرده‏
اند ، گفتيم يكی از اشكالات ، اشكال بقاء موضوع است ، كه در جوهر ،
بحسب ظاهر ، موضوعی برای حركت باقی نيست . گفتيم مرحوم آخوند در اينجا
بنای سخنشان بر قبول نياز هر حركت به موضوع باقی است و می‏گويد موضوع در
اينجا برخلاف زعم شما باقی است ، و موضوع ماده است ، چون در حركت‏
جوهريه حركت در صور جوهريه واقع می‏شود و وقتی می‏گوييم " مافيه الحركه‏
" جوهر است ، مقصود صور جوهريه است ، و اما ماده كه قوه محض هست كه‏
اساسا خودش مستقلا حكمی ندارد ، و در احكام مختلف تابع صور است ، موضوع‏
حركت در جوهر است .
اگر اشكال شود ماده به اين معنی كه هيچ حكمی ندارد ، چگونه می‏تواند
موضوع واقع شود ، جوابش اين است كه مقصود ماده صرف نيست بلكه ماده مع‏
صورش ما موضوع است . در اينجا اين سؤال پيش می‏آيد كه حركت طبق فرض در
صور انجام می‏گيرد و چنانچه موضوع حركت ماده مع صورش ما باشد آيا