نسبت حركت بااشتداد و تكامل
اينكه هر حركتی ملازم با اشتداد هست آيا واقعا درست است يا نه و اگر درست است به چه معنی است ؟ به يك معنی اين مطلب درست ، و آن اينكه اصلا معنای حركت خروج از قوه به فعل است ، با توجه به يك اصل كه بعدا بيشتر توضيح خواهيم داد . و آن اينكه قوه و فعل يك شیء از هم منفصل نيستند ، مراتب وجود يك شیءاند . قوه مرتبه ای از فعليت است و هر فعليتی در عين فعليت مقرون به قوه است . هر قوه قبلی خودش فعليتی است نسبت به فعليت بعدی ، يعنی يك فعليت ضعيف نسبت به فعليت قوی . پس حركت كه خروج از قوه به فعليت است ، قهرا خروج از نقص به كمال است ، پس به اين معنی هر حركتی توأم با تكامل است . ولی اصطلاح تكامل در عصر امروز به معنای ديگری گفته میشود ، فعليتها را وقتی با هم مقايسه میكنند اگر فعليت بعدی نسبت به فعليت قبلی نوعی افزايش داشته باشد ، به اين میگويند تكامل ، يعنی صرف نسبت بين قوه و فعليت را در نظر نمی گيرند . مثلا يك موجود زنده مثلا جنين را در رحم