فصل 15 مبدء قريب فاعلها و حركات طبيعی امر مفارق از ماده نيست
آنچه در اين فصل مورد بحث قرار میگيرد اينست كه مبدء قريب و علت مباشر اين عالم يك امر مفارق و مجرد از ماده نيست ، بلكه علت نزديك و علت مباشر حركاتی كه در اين عالم وجود دارد ، اعم از حركات أينی و وضعی و كمی و كيفی ، يك حقيقت يا حقايقی است كه به نحوی مادی اند . بنابراين عنوان و مطلب مورد بحث اين فصل امری سلبی است و عدم تجرد و مفارقت علت قريب اين حركات عرضی ، مورد بحث است . البته به تبع همين مطلب گفته خواهد شد كه پس علت مباشر چيست ؟ ولی در اينجا در مقامی نيستيم كه بخواهيم آن علت قريب را اثبات كنيم ، بلكه در مقام نفی اين هستيم كه علت مباشر ، مفارق باشد . قبل از توضيح بحث و مطالب اين فصل مسائلی را مقدمتا عرض میكنم .مقدمه اول : ملازمت حركت با قوه
اولين مطلب اينكه قبلا اشاره كرديم كه متحرك و آن كه حركت را میپذيرد بايد جسمانی باشد و ثابت كرديم كه حركت همواره ملازم است با قوه ، قوه به معنی استعداد در مقابل فعليت ، و نيز قوه هميشه مستلزم صورت جسميه است . آنچه را كه حكما ماده يا هيولی يا ماده ثانيه مینامند چيزی است كه