" فصل 19 " حكمت مشرقيه ( 3 )

يادآوری

بحث جلسه قبل درباره ( فی حكمةمشرقية ) بود ، برای اينكه مقصود اين‏
فصل درست روشن شود ، بايد بطور خلاصه مطلب فصل قبل را بياد بياوريم ،
فصل قبل درباره اين بود كه حركت به موضوعی ثابت نيازمند است كه در
تمام مدت حركت واحد آن موضوع ثابت و باقی باشد . منتهی مرحوم آخوند
گفت كه موضوع بايد ثابت باشد ( بوجه ) و اين كلمه معنايی دارد كه بعدا
روشن می‏شود ، بعد گفتند موضوع بايد امری باشد نه بالفعل محض و نه بالقوه‏
محض ، بلكه مركب از اين دو ، كه همان جسم باشد ، و گفتند در مرتبه‏
سابقه بر حركت بايد جسم وجود داشته باشد و در تمام مدت حركت همراه آن‏
باشد ، بعد هم بحثی كردند راجع به اينكه حركت نمی تواند منوع جوهر باشد
، اين خلاصه فصل پيش بود .

دليل نيازمندی حركت به موضوع

مطلبی كه در آنجا درست شكافته نشد اينستكه به چه دليل حركت نيازمند
به موضوع است و ملاك اين نياز چيست ؟ البته وقتی می‏گوييم حركت نيازمند
به موضوع است يعنی نيازمند به متحرك است ، لذا می‏شود گفت به چه دليل‏
حركت نيازمند به متحرك است ؟ اين نياز به چند بيان تشريح شده است :
بيان اول كه در فصلهای قبل به آن اشاره شد ، اينست كه همانطور كه‏