از نساخ باشد . مرحوم آخوند مرحله هفتم را تحت عنوان " قوه و فعل "
مطرح كرده ، حركت و سكون را در ذيل قوه و فعل مطرح كرده ولی تتمه احوال
حركت يك مرحله مستقلی شده است . مرحوم حاجی احتمال میداد كه اساسا اين
از نساخ باشد ، ولی نساخ چرا چنين كرده اند ؟ نساخ از اول ديده اند كه در
اينجا اگر يك مرحله مستقلی دست و پا نكنند جلد اول اسفار نه مرحله
میشود و عدد نه يك عدد شكسته است و حتما بايد تعداد مرحلهها يك عشره
كامله بشود والا با مرحله " فی العقل والمعقول " كه مرحله نهم میشود
تمام میشد . اتفاقا آنها اشتباه كرده اند و مرحله ها ده تاست اما مرحله
دهم همان جلد دوم اسفار ( چاپ قديم ) است يعنی بحث جواهر و اعراض كه
بحث مقولات است ، اين همان مرحله دهم است و بعضی از نسخه های اسفار به
اول مباحث جواهر و اعراض كه میرسد نوشته اند " المرحلة " ، و ننوشته
اند مرحله چندم . اين همان مرحله عشره است . چون همانطور كه در "
منظومه " آمده مباحث جواهر و اعراض در " منظومه " جزء امور عامه
است و جلد اول و دوم اسفار به چاپ قديم و اول تا پنجم اسفار به چاپ
جديد مباحث امور عامه است و ده مرحله هم هست يعنی ابتدای جلد چهارم
بايد بنويسند " المرحلة العاشرش " كه شامل جلد چهارم و پنجم ( چاپ
جديد ) میشود . ولی نساخ توجه نكرده اند كه مباحث جواهر و اعراض جزء
امور عامه است و خود يك مرحله مستقلی است . گمان كرده اند كه امور
عامه با بحث " فی العقل والمعقول " پايان میپذيرد پس بايد " فی
العقل والمعقول " مرحله دهم باشد .
8 - اينها همه دليل است كه اسفار از اول كه تهيه شده است به صورت
يادداشت هائی تهيه شده و خود مؤلف نرسيده است كه برای مرتبه دوم
پاكنويس كند و به آنها نظم دهد . تنها اينها نيست ، قرائن بسيار زيادی
بر اين مدعا وجود دارد ، در اسفار مكرر در مكرر مطلبی را كه در گذشته
بحث كرده اند میگويند " وسيجیء " و مطلبی را كه در آينده میخواهند
بگويند میگويند " قدمضی " . شايد در آن ترتيبی كه خود ايشان در نظر
داشته اند اول همين طور هم در نظر
|