ايراد به برهان اول اشكال اول : تسلسل علل محال نيست :
برهان ارسطو كه به اجمال نقل كرديم امروزه از جانب فلسفه و علم جديد از دو جهت مورد خدشه و مناقشه گرديده است . اول اينكه : اين برهان مبتنی بر اصل امتناع تسلسل است ، حال آنكه هيچ اشكالی ندارد كه هر حركتی از ناحيه محركی باشد در زمان قبل از خودش و آن محرك نيز متحرك باشد از ناحيه محركی قبل از زمان خودش و اين محرك اخير نيز خود از ناحيه محركی پيش از خود متحرك بوده و همين طور اين سلسله الی غيرالنهايه ادامه يابد ، چنانكه مثلا حركت اين برگ درخت از باد است و خود باد از جابجا شدن توده های هوا به وجود میآيد و خود اين جابجائی توده های هوا معلول برودت و حرارت است و آنها نيز خود معلول علل ديگر و همينطور اين سلسله ادامه دارد . بنابراين مانعی ندارد كه همه محركها خود متحرك باشند و در اين صورت ضرورتی ندارد كه به وجود محرك لايتحرك قائل شويم و علت اينكه ارسطوئيان چنين عقيده ای داشتند مربوط است به تصوير خاص دنيا در نظر ارسطو و پيروانش كه جهان را مانند كارخانه ای میدانسته اند كه در ابتدای تأسيس ساكن بود و آنگاه با فشار دادن يك دكمه دستگاه اول بكار افتاده و از بكار افتادن آن ، دستگاه دوم شروع به كار كرده و همينطور تا همه كارخانه به طور مسلسل به حركت در آمده اند . البته با يك چنين تصوری ما روی حركت هر قطعهای از اين كارخانه كه دقت كنيم و علت آنرا بيابيم و آنگاه علت علت را همين طور بالاخره به آن انگشتی كه دكمه را فشار داده و به اصطلاح علت العلل بوده است میرسيم كه آن انگشت و رای ابزارها و ماشينهای كارخانه و به عبارت ديگر ماوراء الطبيعه است ، در حالی كه لزومی ندارد ابتداء يك عالم