تعريف حركت ( 2 )
تعريف بوعلی از حركت
بوعلی سينا در " نجات " حركت را به اين صورت تعريف میكند : " ان الحركه تبدل حال قاره فی الجسم يسيرا يسيرا علی سبيل اتجاه نحو شیء و الوصول به اليه و هو بالقوه او بالفعل " ، صدرالمتالهين بدون اينكه ايرادی به اين تعريف بگيرد به شرح قيود آن میپردازد . فرقی ميان كلمه تبادل و تبدل هست كه به اين جهت " تبدل " گفته شده است ، در تبادل ، دو شیء مغاير هم وجود دارند كه با از بين رفتن يكی ديگری جايگزين او میشود ولی در مفهوم تبدل يك زوال و يك وجودی نهفته است . شیء واحد است كه چيزی را از دست داده فاقد میشود ، و چيز ديگری را پذيرفته و واجد میگردد . پس حركت تبدل است ولی نه هر تبدلی ، بلكه تبدل يك حال قار الذات است . چونكه امور متبدل را نظر به ماهيتشان میتوان به دو دسته تقسيم كرد ، يكی آنها كه بر حسب ماهيت ثابت هستند ، مثل مفهوم انسان يا مفهوم سفيدی كه در هيچ يك از اينها تدريج و عدم قرار وجود ندارد و هر كدام مفاهيم ثابتی هستند ، به اينها قارالذات گفته میشود . دسته ديگری از امور هستند كه اساسا مفهوم تدريج و عدم القرار جزء ذات و مقوم ماهيت آنهاست كه با حذف مفهوم تدريج اصلا ماهيت آنها كامل نمیشود ، مثل خود حركت و