(شـايـد مـراد از تـعـبـيـر بـه فـرزنـد پـيرو بودن باشد، چـنـانـچـه فـرزنـد بـه هر طرف كه ما در مى رود دنباله رو اوسـت . مـى فـرمايد: هر طريقى كه به سوى آخرت مى رود شـمـا آن طـريـق را بـرويـد) پـس بـه تحقيق كه هر فرزند پـيرو مادرش مى باشد، و به درستى كه دنيا كوچ كرده و مى رود و آخرت زينت كرده به سوى شما مى آيد. و اكنون در اين دنيا شما در روز عمل مى باشيد و حسابى در كار نيست و به همين زودى ها در روز حساب واقع مى شوند كه در او جاى عمل نيست . و قـال صلى الله عليه و آله : ايها الناس لا تغروا فان الله لو اهمل سيئا لاهمل الذرة و الخردلة و البعوضة . پـيـغـمبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: اى مردم مغرور نـشـويـد، پـس بـه درسـتـى كـه حق تعالى شاءنه اگر در اعـمـال بـنـدگـان مـسـامـحـه و اهمال مى فرمود هر آينه ذره و خـردل و بـعـوضـه را صـرف نـظـر و اهمال مى فرمود. ايـن سـه كـلمـه اشـاره بـه سـه آيـه از قـرآن كـريـم است : اول آيه ـ فـمـن يـعـمـل مـثـقـال ذرة خـيـرا يـره و مـن يعمل مثقال ذرة شرا يره (128) پـس آن كـس كه به قدر سنگينى ذره خير و خوبى كند آن را خـواهـد ديـد و كـسـى كـه به اندازه سنگينى ذره شر و بدى نمايد آن را خواهد ديد. دوم آيـه و نـضـع الموازين القسط ليوم القيمة فلا تظلم نـفـس شـيـئا و ان كـان مـثـقـال حـبـة مـن خردل اتينا بها و كفى بنا حاسبين (129) در قـيـامـت مـيزانهاى عدل به پا مى كنيم و به هيچ كس ظلمى نمى شود و اعمال اوكم يا زياد خوب يابد سنجيده مى شود. و گـرچـه در كمى و كوچكى به مقدار سنگينى دانه خشخاش بـوده بـاشـد آن را بـه معرض حساب مى آوريم و ما كافى هستيم براى رسيدگى به حساب بندگان . سـوم ـ آيـه ان الله لا يـسـتحيى ان يضرب مثلا ما بعوضة فما فوقها(130) خـداى مـتـعـال حـيـا نمى فرمايد كه براى توضيح حق ، به اشـيـاء و چـيـزى هـاى كـوچـك مـانـنـد پـشـه مثل بزند. و قـال ابـن مـسـعـود: انـمـا اقـسـم فـى الدنـيـا اجـال مـنـقـوصـة و اعـمـال مـحفوظة و الموت ياءتى بغتة فمن يـزرع خـيرا يحصد زرعه رغبة و من يزرع شرا يحصد زرعه رهبة و من اعطى خيرا فالله اعطاه و من وقى شرا فالله وقاه المـتقون سادة و الفقهاء قادة و مجالستهم زيادة و لو لم يكن فينا الا حبنا لما ابغض الله و هى الدنيا لكفى به ذنبا. ابـن مـسـعـود گـويـد: ايـن اسـت و جـز ايـن نـيـسـت كـه خـداى مـتـعـال جـلت عـظـمـته تقسيم فرمود در دنيا مدتهاى كوتاه و كـارهـاى مـحـفـوظ و ضبط شده و مرگ ناگهان مى رسد. پس كـسـى در دنـيـا كـشـت خـوب كـرده آنـچـه را كـشـتـه از روى ميل و رغبت و خوشنودى درو مى كند. و آن كسى كه در دنيا كشت او شـر و فـتـنـه و گناه و فساد باشد از روى ترس و بيم درو مى كند و نمى داند چه سرنوشت شومى براى او هست ، و به هر كس خيرى داده شد بداند كه از طرف خداست و او عطا فرموده . و هر كس از هر گونه شر و فتنه نگاه داشته شد خـداسـت كـه او را نـگـاه داشـتـه اسـت . اهـل تقوى بزرگان و بزرگوارانند. و فقهاء كسانى هستند كـه بـندگان را به سوى رحمت خدا رهبرى مى كنند و هر كس بـا آنـهـا نـشـسـت از آنها استفاده مى كند و بر زيادتى علم و حـكـمت سرفراز مى شود، و اگر در ما نبود مگر يك گناه هر آينه براى گناهكارى ما كافى بود و آن دوست داشتن ما است چيزى را كه خدا دشمن مى دارد، يعنى دنيا را. و قـد قال النبى صلى الله عليه و آله : حب الدنيا راءس كـل خـطـيـئة و مـفـتـاح كـل سـيـئة و سـبـب احـبـاط كـل حـسـنـة و العـجـب ان الله تـعـالى يـقـول : انـمـا امـوالكـم و اولادكـم فـتـنـة (131)، و الناس يـجـمـعـونـها مع علمهم انهم مفارقوها و محاسون عليها. و لقد احسن من قال فيها شعرا:
باب سوم : در مذمت دنيا قال :
و قال :
و روى انـه وجـد عـلى بـاب مـديـنـه يـابـن آدم غـاقـص الفـرصـه عـنـد امـكـانـهـا و كـل الامـور الى مـدبـرهـا و لا تـحـمـل عـلى نـفـسـك هـم يـوم لم ياءتك فانه ان يكن من اجلك يـاءتـى الله فيه برزقك و لا تكن عبره للناظرين و اسوه بـالمـغـروريـن فـى جـمـع المـال عـلى المـال فـكم من جامع لبعل حليلته و تقتير المرء على نفسه توفير لخزانه غيره . نـقـل شـده كـه بـر دروازه شـهـرى اين كلمات يافته شد: اى پـسـر آدم هـرگـاه امـكان پيدا كردى به قرص نانى به آن اكتفا كن . و امور را به مدبران واگذار. و امروز غم فردا را نـداشـتـه بـاش . اگـر فـردا از عـمـر تـو بـاشـد خـداونـد مـتـعـال روزى تـو را خـواهـد رسـاند. و خود را عبرت ديگران قـرارمـده و روش مـغـروريـن را در پـيـش نـگـيـر كـه امـوال را بـالاى يـكـديـگـر جمع آورى كنى . پس چه بسيار كـسـانـى كـه جـمـع مى كنند براى شوهر زن خود كه بعد از مـرگ او بـه شـوهـر رود و آن اموال در اختيار آن شوهر قرار داده شـود. و هـر كس بر خود در امر معيشت سخت گيرى كند او خزانه مال ديگرى را پر كرده است . و قـال الخـليـل . انـما يجمع المرء المال لاحد ثلثه كلهم اعدائه اما زوج امـرءتـه او زوجـة ابـنـه او زوج بـنـتـه فـمـال المـرء لهـؤ لاء ان تـركـه فـالعـاقـل الناصح لنفسه الذى ياخذه معه زادا لآخرته و لا يؤ ثر هولاء على نفسه . شعر:
و لابى العتاهيه
و قال ايضا:
و قال :
و قال آخر:
و قـال رسـول صـلى الله عـليه و آله : لا تخالفوا على الله فى امـره فـقـالوا و مـا ذاك يـا رسـول الله قال تسعون فى عمران دار قد قضى الله خرابها. پـيـغـمـبـر صلى الله عليه و آله فرمود: در امر خدا مخالفت نـكـنـيـد و بـر خـلاف رفـتـار نـنـمـايـيـد! عـرض كـردند: يا رسـول الله مراد از اين فرمايش چيست فرمود: شما سعى مى كـنـيـد در آبـاد و مـعـمـور كـردن خـانـه اى كـه خـداى متعال حكم به خرابى آن نموده است . و كـان عـلى بـن الحـسـيـن زيـن العـابـديـن عليهما السلام يتمثل بهذه و يقول :
و قـال النـبـى صـلى الله عـليـه و آله : ان الله تـعالى جـعـل الدنـيـا دار بـلوى و الاخـرة دار عـقـبـى فـجـعـل بـلوى الدنـيـا لثواب الآخرة سببا و ثواب الآخرة من بـلوى الدنيا عوضا فياءخذ ليعطى و يبتلى ليجزى و انها سـريـعـة الزوال و شـكـبـة الانـتـقـال فاحذروا حلاوة رضاعها لمـرارة فـطـامـهـا و اهـجـروا لذيـذ عـاجـلهـا لكـرامة آجلها و لا تواصلوها و قد قضى الله اجتنابها و لا تسعوا فى عمرانها و قـد قـضـى الله خـرابـهـا فـتـكـونـوا بسخطه متعرضين و لعقوبته مستحقين . و قال الشاعر:
ايـن خـانـه خـانـه بـلاهـا و مـصيبتهاست و جاى مبتلا شدن به فـراق دوستان است . هنوز ابتلاى من به فراق دوستى تمام نـشـده كـه مـبـتـلا بـه فـراق دوست ديگر مى گردم . و اگر هـزارها سال با دوستان انس داشته باشى عاقبت جدايى است و تو اول كسى هستى كه از آنها جدا مى شوى . باب چهارم : در ترك دنيا روى عـن النـبـى صـلى الله عـليـه و آله انـه قـال : النـاس فـى الدنـيا ضيف و ما فى ايديهم عارية و ان الضيف راحل و ان العارية مردودة الا و ان الدنيا عرض حاضر يـاكل منها البر و الفاجر والاخرة وعد صادق يحكم فيه ملك عادل قاهر فرجم الله من نظر لنفسه و مهد لرمسه و حبله على عاتقه ملقى قبل ان ينفد اجله و ينقطع امله و لا ينفع الندم . از پـيـغمبر صلى الله عليه و آله سلم : چنين رسيده است كه فـرمـود: مـردم در دنـيـا به منزله ميهمانانند و آنچه از لوازم دنـيـا در دسـت آنـهاست امانت است و بالآخرة ميهمان بايد كوچ كـنـد و امـانـت هـم رد شـود. آگـاه بـاشـيـد دنـيا سفره اى است گـسـتـرده كـه خـوب و بـد از آن مى خوردند و آخرت وعده اى اسـت راسـت كـه حـاكـم در آن سـلطـان عادل مسلطى است . پس خدا رحمت كند آن كس را كه درباره خود بـيـنـديـشـد و تـهـيـه قـبـر خـود را در حال آزادى و اختيار ببيند پيش از آن زندگانى او تمام شود و مدت آرزوهاى او به پايان رسد و در آن وقت ديگر پشيمانى به او نفعى نرساند. فقال الحسن عليه السلام : من احب الدنيا ذهب خوف الآخرة من قـلبـه و مـن اراد حـرصـا عـلى الدنـيا لم يزدد منها الا بعدا و ازداد هـو مـن الله بـغـضا و الحريص الجاهد و الزاهد القانع كـلاهـمـا متوف اكله غير منقوص من رزقه شيئا فكلام التهافت فـى النـار و الخـيـر كله فى صبر ساعة واحدة تورث راحة طـويـلة و سـعادة كثيرة و الناس طالبان طالب يطلب الدنيا حـتى اذا ادركها هلك و طالب يطلب الآخرة حتى اذا ادركها فهو ناج فائز. و اعلم ايها الرجل انه لا يضرك ما فاتك من الدنيا و اصابك من شدائدها اذا ظفرت بالآخرة و لا ينفعك ما اصبت من الدنيا اذا حرمت الآخرة . از حـضـرت امـام حـسن مجتبى عليه السلام رسيده كه فرمود: كـسـى كـه دنـيـا را دوسـت دارد خـوف آخـرت از دل او مـى رود. و كـسى كه زياد براى دنيا حرص بزند غير از دورى از دنـيـا بـهـره نمى برد و سبب مى شود كه بسيار مـورد بـغـض و عـداوت خدا قرار گيرد. و آن كس كه با جديت براى دنيا حرص مى ورزد و آن كس كه با قناعت و زهد اوقات طى مى كند هر دو رزق مقرر خود را كاملا دريافت خواهند كرد و چـيـزى از رزق زاهـد قـانـع كم نخواهد شد. و آن حريص در اثـر فـعـاليـت بسيار و گفتار شر خود را مستحق آتش خواهد كـرد. و تـمـام خير در اين است كه زندگى دنيا را به آخرت سـبـب راحـتـى طولانى تو شود آخرت و سعادت بسيار در آن عالم نصيب تو گردد. و مردم در طلب كردن دو دسته اند: يك دسته دنيا را طلب مى كنند تا وقتى كه به آن رسيدند سبب هـلاك آنـها مى گردد. و يك دسته طالب آخرتند كه وقتى آن را درك كردند سبب نجات و رستگارى آنها فراهم مى گردد. و بـدان اى مـرد كـه اگر به آخرت دست يافتى و آن را به دسـت آوردى آنـچـه از دنـيـا از تو فوت شود و آنچه شدائد دنـيـا بـه تـو بـرسـد ضـررى متوجه تو نشده ، و اگر از مـقـامـات و درجـات آخرت محروم شدى آنچه از منافع دنيا به تو برسد براى تو فايده نخواهد داشت . و كـتـب عـمـر بن عبدالعزيز الى الحسن البصرى عظنى . فـكـتـب اليـه ان راءس مـا يـصـلحك الزهد فى الدنيا و الزهد بـاليـقـيـن بـالفـكـر و الفـكر هو الاعتبار فاذا فكرت فى الدنيا لم تتخذها اهلا ان تنفع نفسك بجميعها فكيف ببعضها و وجـدت نـفـسـك اهـلا ان تـكـرمـهـا بـهـوان الدنـيـا و اذكـر قـول الله عـزوجـل : و كـل انـسـان الزمـنـاه طائرة فى عنقه و نـخـرج له يـوم القـيـمـة كتابا يلقيه منشورا.(132) فلقد عـدل عـليـك مـن جـعـلك حـسـيبا على نفسك لقوله تعالى : اقرا كتابك كفى بنفسك اليوم عليك حسيبا.(133) عمربن عبدالعزيز به حسن بصرى نوشت كه مرا موعظه كن ! پـس بـراى او نـوشـت كـه : بـزرگـترين چيزى كه تو را اصـلاح مـى كند زهد در دنيا است . و زهد به وسيله يقين پيدا مـى شـود و يـقـيـن بـه سـبـب فـكـر حـاصـل مى گردد. و فكر عبارت است از عبرت گرفتن . پس زمـانى كه در امور دنيا فكر كردى آن را شايسته نمى دانى اگـرچـه تـمـام آن در اختيار تو باشد و به نفع تو باشد چـه رسـد بـه ايـن كـه بـعضى از آن را مالك باشى . و مى دانـى كـه گرامى داشتن نفست به اين است كه دنيا را خوار و بـى مـقـدار بدانى و به ياد بياور آيه كريمه قرآن را كه خـداى مـتـعـال مى فرمايد: و هر انسانى را نامه عملش را به گـردنـش آويزان خواهيم نمود و خارج مى كنيم با او در قيامت كـتـابـى كـه مـى بـيـنـد آن را گـشـوده . و خـداى مـتـعـال بـا تـو بـه عدالت رفتار فرموده كه تو را محاسب بـرخـوردت قـرار داده و مـى فرمايد: بخوان كتاب خود را و بس است كه تو خود حساب خود را بنمايى . و قـال : لقـد صـبـحت فى الدنيا اقواما كانوا و الله قرة عـيـنـهم فى الصلوة و كلامهم شفاء الصدور و كانوا و الله فـى الحـلال ازهـد مـنـكـم فـى الحـرام و كـانـوا عـلى النـوافل اشد محافظة منكم على الفرائض و كانوا و الله من حـسـنـاتـهـم و مـن اعـمـالهـم الحـسـنـة ترد عليهم اكثر وجلا من اعـمـالكم السيئة ان تعذبوا بها و كانوا و الله يخافون من حـسـناتهم ان يظهر اشد خوفا منكم من سيئاتكم ان تشهروا و كانوا و الله يستترون حسناتهم كما تستترون انتم سيئاتكم و كـانـوا مـحـسـنـيـن فـهـم مـع ذلك يـبـكـون و انـتم تسيئون و تـضـحـكـون فـانا لله و انا اليه راجعون ظهر الجفا و قلت العـلمـاء و تـركـت السـنـة و هـجـر الكـتاب و شاعة البدعة و تعامل الناس بالمداهنة و تقارضوا الثنا ذهب الناس و بقى حـثـالة مـن النـاس و لتـبـكوا ان تدعوا فلا تجابوا و يظهر عـليـكـم ايـدى المشركين فلا تغاثوا فاعدوا الجواب فانكم مـسـئولون و الله لو تـكـاشـفـتـم مـا تدافنتم فاتقوا الله و قـدمـوا فـضـلكـم فـان مـن كان قبلكم كانوا ياخذون من الدنيا بـلاغهم و ياءثرون بفضل ذلك اخوانهم المؤ منين و مساكينهم و ايـتـامـه و اراملهم فانتبهوا من رقد+تكم فان الموت فضح الدنيا و لم يجعل لذى عقل فرحا. فرمود: به تحقيق در دنيا كسانى صبح كردند كه نور چشم آنـهـا در نـمـاز بـود و كـلام و گـفتار آنها سبب شفاى دردهاى درونـى و روحـى بـود. و آنـهـا در حلال بيشتر احتياط مى كردند از شما در حرام و بر مستحبات بـيـشتر مواظبت داشتند از شما بر واجبات و قسم به خدا آنها از عـباداتشان بيشتر مى ترسيدند از شما بر كارهاى بد و گـنـاه . و مـى تـرسـيدند كه براى تقصير در انجام عبادات مـعـذب بـشوند و شما بر انجام گناهان چنين نمى ترسيد. و آنـهـا از ظـاهر شدن كارهاى خويشان بيشتر مى ترسيدند از شـمـا از ظـاهـر شدن كارهاى بدتان كه مى ترسيد به آنها مـشـهـور شـويد. آنها به خدا قسم كارهاى خوبشان را پنهان مـى كـردنـد چـنـانچه شما كارهاى بدتان را. و آنها نيكوكار بودند و با اين حال گريه مى كردند و شما كارهاى بد مى كنيد و مى خنديد. فانا لله و انا اليه راجعون . و جفا و ستم ظـاهر گرديده و علما كم شده اند. و سنت و دستورات پيغمبر و آل او ترك شده و از كتاب خدا و قرآن كريم دورى مى كنند. و بـدعـتـهـا و كارهاى خارج از دين شايع شده . و مردم غيرت ديـن را از دسـت داده و بـا مـداهـنـه و چـاپـلوسـى با يكديگر رفـتـار مى كنند، يعنى اين يكى در موقع لازم بدون حقيقت از آن ديگرى مدح و ثنا مى گويد تا در وقت ديگر او هم مدح او را گـويـد و اصلا مقيد نيستند كه آنچه مى گويند حقيقت دارد يا نه . و مردمى بودن از دست رفته و تفاله اى بيش از مردم بـاقى نمانده . و بايد به حال خود گريه كنيد كه دعا مى كنيد به اجابت نمى رسد و دشمنان و كفار و مشركين بر شما مـسـلط شـده انـد و كـسـى به فرياد شما نمى رسد. بدانيد ايـنـهـا همه را از شما سؤ ال خواهند كرد پس جواب مهيا كنيد. بـه خـدا قـسـم اگر پرده برداشته شود و شما آن چنان كه هـسـتـيـد ظـاهـر شـويد براى دفن و به خاك سپردن يكديگر اقـدام نـخواهيد كرد. پس از خدا بترسيد و زيادى مالهاى خود را پـيـش فرستيد به تحقيق كسانى كه پيش از شما بودند به قدر كفايت از دنيا اكتفا مى نمودند و آنچه بيشتر داشتند بـه بـرادران ديـنى و فقراء غفلت بيدار شويد. به تحقيق مـرگ سـبـب رسـوا شـدن اهـل دنياست و براى هيچ صاحب عقلى خوشنودى باقى نمى گذارد. و اعـلمـوا انـه مـن عـرف ربه احبه فاطاعه و من عرف عداوة الشيطان عصاه و من عرف الدنيا و عذرها باهلها زهد فيها و ان المؤ من ليس بذى لهو و لا غفلة و انما همته التفكر و الاعتبار و شـعـاره الذكـر قـائمـا و قـاعـدا و عـلى كل حال نطقه ذكر و صمته فكر و نظره اعتبار لانه يعلم انه يـصـبـح و يـمـسـى بـين اخطار ثلثة اما ببلية نازلة او نعمة زائلة او مـيـتـة قـاصـبـة و لقـد كـدر ذكـر المـوت عـيـش كـل عـاقـل فـعـجـبـا لقـوم نـودى فـيـهـم بـالرحـيـل و هـم غـافـلون عـن التـزود و لقـد عـلمـوا ان لكـل سـفـر زادا لا بـد مـنـه حـبـس اولهـم عـن آخرهم و هم لاهون ساهون . و روى فـى قوله تعالى : و آتيناه الحكم صبيا(134)، عن يـحـيـى عـليـه السـلام انـه كـان له سـبـع سـنـيـن فـقـال له الصـبـيـان امـض مـعـنـا نـلعـب . فقال : ليس للعب خلقنا. و بدانيد به درستى كه آن كس كه خدا را شناخت او را دوست دارد پـس اطـاعـت مـى كـنـد او را و آن كـس كـه شـناخت دشمنى شـيـطـان را بـر خـلاف نظر او رفتار مى كند و فرمان او را نمى برد. و كسى كه دنيا و مكر و خدعه او را با اهلش دانست بـه او بـى مـيـل و بـى رغـبت مى شود. و به تحقيق كه مؤ من داراى لهـو و لعـب نـيـسـت و از خـود و عـاقـبـت كـار خـود غافل نمى شود. و جز اين نيست كه همت او فكر كردن و عبرت گـرفـتـن اسـت . و شـعـار او ذكـر اسـت . در هـر حـال ايـسـتـاده و نـشـسته گفتار او ذكر است و سكوت او فكر است و نظر و نگاه او عبرت است . زيرا مى داند كه هر صبح و شـام يـكـى از سـه خـطـر مـتـوجـه اوسـت : يـا بـلايـى نازل مى شود يا نعمتى از او گرفته مى شود يا مرگ او را غـافـل گـيـر مـى كـنـد. و بـه تـحـقـيـق كـه ياد مرگ عيش هر عـاقـل را مـكـدر كـرده است . پس عجب است از قومى كه در بين آنـهـا بـانـگ كـوچ كـردن زده شده و آنها غافلند از برداشتن تـوشـه و خـرجـى بـراى ايـن راه دور و دراز و حـال آن مـى دانـد هر سفرى را خرجى لازم است ، آخر آنها به اول آنـهـا مـلحـق مـى شـونـد و آنـهـا در حال بازى و فراموشى به سر مى برند. روايـت شـده در ذيـل ايـن آيـه شـريـفـه : در حال كودكى مقام نبوت و پيغمبرى به حضرت يحيى داديم ، آن بـزرگـوار در سـن هـفـت سـالگـى بـود. اطـفـال به او گفتند بيا با ما بازى كن حضرت يحيى عليه السلام در جواب اطفال فرمود : خلقت ما براى بازى نيست . و قـال امـيـرالمـؤ مـنـيـن عـليـه السـلام فـى قـول الله تـعـالى : و لا تـنـس نـصـيـبـك مـن الدنيا،(135) قـال : لا تـنـس صـحـتك و قوتك و شبابك و غناك و نشاطك ان تطلب الآخرة . و قـال اخـرون هـو الفـكـر مـن جـمـيـع مـا تملك لا تنس انه هو نصيبك من الدنيا كلها لو ملكتها. امـيـرالمـؤ مـنـيـن عـلى عليه السلام در معنى اين آيه كريمه : فراموش نكن نصيب و بهره خود را از دنيا، فرمود: فراموش مـكـن صـحـت بـدن و قـوت آن و جـوانى و غنى و بى نيازى و نشاط و آزادى افكار خود را كه با اينها آخرت را طلب كنى . ديـگـران در مـعـنـى آيـه كريمه گفته اند مراد اين است كه ؛ فـكـر كـنى كه اگر جميع دنيا را مالك بودى نصيب و بهره تـو از دنـيـا هـمـان اسـت كـه بـراى خـود پيش بفرستى و در آخرت ذخيره كنى . و قال على بن الحسين عليهماالسلام : اعظم الناس قدرا من لم يبال الدنيا فى يد من كانت . حـضـرت زيـن العـابـدين عليه السلام فرمود: بزرگترين مردم از حيث قدر و منزلت كسى است كه اهميت ندهد كه دنيا در دست چه كسى است . و قـال مـحـمـد بن الحنفيه : من كرمت نفسه عليه هانت الدنيا عنده . محمد حنفيه پسر اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: كسى كه شخصيت خود را گرامى و محترم شمارد دنيا در نزد او خوار و بى مقدار باشد. و قال رسول الله صلى الله عليه و آله : لا يزداد الزمان الا شدة و العمر الا نقصانا و الرزق الا قلة و العلم الا ذهابا و الخـلق الا ضـعـفـا و الدنـيـا الا ادبـارا و النـاس الا شـحـا و الساعه الا قربا يقوم على الاشرار من الناس . پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: پيوسته زمان و روزگـار او بـه شـدت اسـت . و عـمـرهـا رو بـه نـقـصـان و كـوتـاهـى است . و رزقها رو به كمى است . و علم رو به از بـيـن رفـتـن اسـت . و خـلق رو بـه ضـعـفـنـد، و دنـيـا در حـال ادبـار و گـذشـتـن اسـت . و مـردم در حال زيادتى بخلند و قيامت رو به نزديكى است و بر مردم شرور و بد به پا مى شود. و قـال : و كـان الكـنـز الذى تـحـت الجـدار عـجـبا لمن ايقن بـالمـوت كـيـف بـفـرح و عجبا لمن ايقن بالرزق كيف يحزن و عـجـبـا لمـن ايـقـن بـالنار كيف يذنب و عجبا لمن عرف الدنيا و تقلبها باهلها كيف يطئمن اليها. حـضـرت در بـاره گـنـجـى كـه خـداى متعال در سوره كهف در قصه ملاقات و رفاقت حضرت موسى و خضر با يكديگر نقل مى فرمايد كه سه جريان پيش آمد و آخـرى آنـهـا بـنـا نـمـودن ديوارى بود كه خراب شده بود و حـكـمـت آن را چـنـيـن بيان فرمود كه اين از يتيمانى است و در زيـر آن گـنـجى است خواستم وقتى آنها بزرگ شدند از آن بـهره مند گردند فرمود: مراد از آن گنج لوحى بود كه در آن ايـن كـلمـات نـوشـتـه بود: عجب است از كسى كه يقين به مرگ دارد چگونه خوشحال است . و عجب است از كسى كه يقين بـه رزق مـقدار الهى دارد چگونه حزن و اندوه در او پيدا مى شود. و عجب است از كسى كه يقين به آتش و عذاب قيامت دارد چـگـونـه گـنـاه مـى كند. و عجب است از كسى كه شناخته است دنـيـا را و مـى بـيـنـد كـه چـگـونـه بـا اهـل خـود رفـتـار مـى كند و هيچ چيز آن ثابت و برقرار نيست چگونه به آن اطمينان مى كند. و قـال رسـول الله صـلى الله عـليـه و آله : اذا احب الله عـبـدا ابـتـلاه و اذا احـبة الحب البالغ افتناه فقالوا و ما معنى الافتناء قال لا يترك له مالا و لا ولدا و ان الله تعالى يتعهد عـبـده المـؤ مـن فـى نفسه و ما له بالبلاء كما يتعهد الوالدة ولدها باللبن و انه ليحمى عبده المؤ من من الدنيا كما يحمى الطبيب المريض من الطعام .
|