وجوه مشترك و وجوه متفاوت زندگی اين جهان و زندگی آن جهان

وجوه مشترك زندگی دنيا و زندگی آخرت اين است كه هر دو زندگی ، حقيقی‏
و واقعی است ، در هر دو زندگی انسان به خود و آنچه به خود تعلق دارد
آگاه است ، در هر دو زندگی لذت و رنج ، سرور و اندوه ، سعادت و شقاوت‏
هست . غرايز انسان ، اعم از غرايز حيوانی و غرايز ويژه انسان ، در هر دو
زندگی حكمفرماست . در هر دو زندگی ، انسان با بدن و اندام كامل و اعضاء
و جوارح زندگی می‏كند ، در هر دو زندگی فضا و اجرام هست . اما تفاوتهای‏
اساسی هم در كار است :
در اينجا توالد و تناسل و كودكی و جوانی و پيری و سپس مرگ هست و در
آنجا نيست ، در اينجا بايد كار كرد و تخم پاشيد و زمينه مساعد فراهم كرد
و در آنجا بايد از تخمهای كاشته شده و زمينه‏های مساعد شده در دنيا بهره‏
برداری كرد ، اينجا جای كار و عمل است و آنجا جای نتيجه گيری و حساب‏
پس دادن ، در اينجا امكان تغيير سرنوشت از طرف خود انسان به وسيله‏
تغيير مسير حركت و جهت عمل هست و در آنجا نيست . در اينجا حيات‏
آميخته است با موت ، هر حياتی توام است با ماده‏ای كه فاقد حيات است‏
و بعلاوه از مرده زنده بيرون می‏آيد و از زنده مرده ، چنانكه ماده بی‏جان در
شرايط خاص تبديل به جاندار می‏شود و جاندار تبديل به بی‏جان ، ولی در آنجا
حيات محض حكمفرماست ، ماده و جسم آن جهان نيز جاندار