پاورقی : . 1 زمر / . 42
. 3 « الله يتوفی الانفس حين موتها و التی لم تمت فی منامها فيمسك
التی قضی عليها الموت و يرسل الاخری الی اجل مسمی ان فی ذلك لايات لقوم
يتفكرون »( 1 ) .
خداوند نفوس را در حين موت ، و آن كه نمرده است ، در حين خواب ، به
تمام و كمال دريافت میكند ، پس آن كس را كه مقرر شده است بميرد نگه
میدارد و ديگری را تا مدت معينی باز میفرستد .
اين آيه شباهت و سنخيت خواب و مرگ - و ضمنا شباهت و سنخيت بيداری
و بعث اخروی - را بيان میكند . خواب ، مرگ ضعيف و كوچك است و مرگ
، خواب شديد و بزرگ ، و در هر دو مرحله روح و نفس انسان از نشئهای به
نشئه ديگر انتقال میيابد با اين تفاوت كه در حين خواب ، انسان غالبا
توجه ندارد و هنگامی كه بيدار میشود نمیداند كه در حقيقت از سفری
بازگشته است ، بر خلاف حالت مرگ كه همه چيز بر او روشن است .
از مجموع اين سه آيه كاملا میتوان فهميد كه ماهيت مرگ از نظر قرآن
نيستی و نابودی و تمام شدن نيست ، بلكه انتقال از نشئهای به نشئه ديگر
است . ضمنا ماهيت خواب از نظر قرآن نيز روشن شد ، معلوم شد كه خواب
هر چند از نظر جسمی و ظاهری تعطيل قوای طبيعت است ، ولی از نظر روحی و
نفسی نوعی گريز و رجوع به باطن و ملكوت است . مساله خواب نيز مانند
مساله مرگ از نظر علم از مجهولات است . آنچه علم در اين زمينه میشناسد
قسمتی از جريانات جسمانی است كه در قلمرو بدن صورت میگيرد .
پاورقی : . 1 زمر / . 42 |