پاورقی : . 1 احيای فكر دينی ، ص . 105 . 2 همان مأخذ .
از نوع اجتماعی است ، با وجود اين ، مصاحب كامل خويش را تنها در جهان
انديشه ( درون انديشی ) میتواند پيدا كند . . . اغلب مردم ، خواه به
صورت پيوسته و خواه به صورت تصادفی در دل خويش به آن رجوع میكنند .
حقيرترين فرد بر روی زمين با اين توجه عالی ، خود را واقعی و با ارزش
احساس میكند " ( 1 ) .
" ويليام جيمز " دربارهء عمومی بودن اين حس در همهء افراد چنين
میگويد :
" احتمال دارد كه مردمان از لحاظ درجهء تأثير پذيری از احساس يك
ناظر درونی در وجودشان با يكديگر اختلاف داشته باشند . برای بعضی از مردم
بيش از بعضی ديگر اين توجه ، اساسی ترين قسمت خودآگاهی را تشكيل میدهد
. آنان كه بيشتر چنين هستند محتملا دينی ترند ، ولی اطمينان دارم كه حتی
آن كسان هم كه میگويند بكلی فاقد آنند خود را فريب میدهند و حقيقتا تا
حدی ديندارند " ( 2 ) .
قهرمانهای افسانهای ساختن از پهلوانان و يا دانشمندان و يا رجال دينی ،
معلول حس تقديس بشر است كه میخواهد موجودی قابل ستايش و تقديس داشته
باشد و او را عاشقانه و در حد ما فوق طبيعی ستايش نمايد . ستايشهای
مبالغه آميز بشر امروز از قهرمانهای حزبی يا ملی ، دم زدن از پرستش حزب
، مرام ، مسلك ، پرچم ، آب و خاك ، و احساس ميل به فداكاری در راه
اينها همه معلول اين حس است . احساس نيايش ، احساس [ نياز ] غريزی
است به كمالی برتر
پاورقی : . 1 احيای فكر دينی ، ص . 105 . 2 همان مأخذ . |