. 1 بلوغ
انسان به يك مرحله از سن كه میرسد ، تغييراتی ناگهانی و تغييری شبيه نوعی جهش در اندامش و احساساتش و انديشهاش پيدا میشود كه بلوغ ناميده میشود . هر كسی در حقيقت يك بلوغ طبيعی دارد . به طور دقيق نمیتوان يك زمان معين را مرحلهء بلوغ برای همهء افراد معين كرد . ممكن است بعضی افراد از بعضی ديگر زودتر به مرحلهء بلوغ طبيعی برسند . خصوصيت فردی افراد و همچنين خصوصيات منطقهای و محيطی در تسريع يا تأخير بلوغ طبيعی تأثير دارد . آنچه مسلم است اين است كه جنس زن از جنس مرد زودتر به مرحلهء بلوغ طبيعی میرسد . از نظر قانونی لازم است يك سن معين كه سن متوسط عموم است و يا سنی كه حد اقل سن بلوغ است ( بعلاوهء شرطی ديگر مانند رشد ، در فقه اسلامی ) در نظر گرفته شود تا همهء افراد يك ضابطه داشته باشند . بنابراين ممكن است افرادی به بلوغ طبيعی رسيده باشند ، ولی هنوز به سن بلوغ قانونی نرسيده باشند . در اسلام طبق نظر اكثريت علمای شيعه بلوغ قانونی مرد از نظر سن ، تمام شدن پانزده سالگی - به سال قمری - و ورود در شانزده سالگی تعيين شده است ، و بلوغ قانونی زن تمام شدن نه سالگی و ورود در ده سالگی تعيين شده است . بلوغ قانونی يكی از شرايط تكليف است ، يعنی فردی كه به مرحلهء قانونی نرسيده باشد مكلف نيست مگر با دليل ثابت شود كه به مرحلهء بلوغ طبيعی قبل از