نقش مؤثر انسان در ساختن آيندهء خويش
موجودات جهان تقسيم میشوند به جاندار و بيجان . موجودات بيجان هيچ گونه نقشی در ساختن خويش ندارند . آب و آتش و سنگ و خاك بیجاناند و هيچ نقشی در تكوين و يا تكميل خويش ندارند ، بلكه صرفا تحت تأثير عوامل خارجی تكوين میيابند و تحت تأثير همان عوامل احيانا نوعی كمال كسب میكنند . از اين موجودات هيچ گونه تلاشی و فعاليتی در جهت ساختن يا پرداختن به خود مشاهده نمیشود . ولی [ از ] جانداران ، مانند گياه و حيوان و انسان ، يك سلسله تلاشها در جهت حفظ و صيانت خود از آفات و در جهت جذب مواد ديگر و در جهت توليد مثل مشاهده میشود . در گياهان يك سلسله قوای طبيعی وجود دارد كه در ساختن آيندهء آنها مؤثر است . در گياه قوه يا قوههايی است كه مواد را از زمين يا هوا جذب میكند ، قوه يا قوههايی است كه از درون به وسيلهء مواد جذب شده او را رشد میدهد و قوه يا قوههايی است كه امكان توليد مثل را فراهم میكند .