كردن هومانيسم ( 1 ) به جای مذهب ، از خدای كلی بشريت كه جانشين خدای
كهن شده است ، برای خود و تمام غرب طلب آمرزش میكند " .
نتيجهء بارز انسانگرايی سارتر ، همان است كه هر چندی يك بار او را
میبينيم كه بر مظلوميت اسرائيل اشك تمساح میريزد و از ستم اعراب ،
بالخصوص آوارگان فلسطين ، نالهها سر میدهد .
جهان مظاهر عملی همهء انسانگرايان غربی را كه اعلاميههای بلند بالای
جهانی حقوق بشر را امضاء كردهاند مرتب ديده و میبيند ، نيازی به شرح
نيست .
خودآگاهيهای اجتماعی اعم از طبقاتی ، ملی ، انسانی در عصر ما عنوان
خودآگاهی روشنفكرانه يافته است . روشنفكر كسی است كه به يكی از اين
خودآگاهيها رسيده باشد و درد طبقاتی يا ملی يا انسانی يافته و در تلاش
رهايی طبقهاش يا ملتش يا همهء انسانها باشد و میخواهد آگاهی خود را به
آنها منتقل نمايد و آنها را به حركت و تلاش برای رهايی از اسارتهای
اجتماعی درآورد .
. 7 خودآگاهی عرفانی يا عارفانه
خودآگاهی عارفانه آگاهی به خود است در رابطهاش با ذات حق . اين
رابطه از نظر اهل عرفان از نوع رابطهء دو موجود كه در عرض يكديگر قرار
گرفتهاند ، مثل رابطهء انسان با افراد اجتماع ، نيست بلكه از نوع رابطهء
فرع با اصل ، مجاز با حقيقت ، و به اصطلاح خود آنها از نوع رابطهء مقيد
با مطلق است .
پاورقی :
. 1 انسانگرايی ، انسان مسلكی .