چيزهائی سبب طغيان و اضطراب و سركشی قوای نفسانی میگردد ؟ و از چه راهی
میتوان آنرا آرام كرد و به اعتدال برگرداند .
ما به هر دو پرسش پاسخ میدهيم :
كوته نظران ، همين قدر كه ديدهاند اسلام نفس را به عنوان " فرمانده
شرارت " ياد كرده است كافی دانستهاند كه اخلاق و تربيت اسلامی را متهم
كنند به اينكه به چشم بدبينی به استعدادهای فطری و منابع طبيعی وجود آدمی
مینگرد و طبيعت نفسانی را شرير بالذات ، و پروراندن آن را خطا میشمارد.
ولی اين تصور خطا است ، اسلام اگر در يكجا نفس را با صفت " اماره
بالسوء "ياد كرده است در جای ديگر با صفت " النفس اللوامه " يعنی
ملامت كننده خود نسبت به ارتكاب شرارت و در جای ديگر با صفت " النفس
المطمئنه "يعنی آرام گيرنده و به حد كمال رسيده ، ياد میكند .
از مجموع اينها فهميده میشود كه از نظر قرآن كريم طبيعت نفسانی انسان
مراحل مختلفی میتواند داشته باشد ، در يك مرحله به شرارت فرمان میدهد ،
در مرحله ديگر از شری كه مرتكب شده است ناراحت میشود و خود را ملامت
میكند ، در مقام و مرحله ديگر
|