قانون تضاد و تصادم
قانونی هست در طبيعت به نام قانون تضاد . حكما میگويند : " لولا التضاد ما صح دوام الفيض عن المبدأ الجواد " ( اگر تضاد و تصادمهای حاصل از تضاد نبود ، فيض وجود از ناحيه ذات اقدس فياض علی الاطلاق امكان دوام نداشت ) . زيرا درست است كه نوعی استعداد تكامل در هر موجود هست ، اما اين جهت هم در كار است كه هر موجودی در هر مرحله از مراحل مجهز است به وسايلی كه برای آن مرحله او لازم و مفيد است ، مثل قشری كه دور هسته يك ميوه را گرفته ، يا پوست تخم مرغ كه حافظ سفيده و زرده تخم مرغ است . اين پوستهها لازم و مفيدند ، اما برای هستهای كه بخواهد هسته بماند و برای تخم مرغی كه بخواهد حالت تخم مرغی خود را حفظ كند ، اما دانه و هستهای كه میخواهد راه تكامل را بپيمايد ، میخواهد به صورت بوته و درخت در آيد ، يا آن تخم مرغی كه میخواهد تبديل به جوجه و سپس مرغ بشود ، چارهای نيست كه آن تعين و حصاری را كه بر او احاطه كرده بشكند و خود را آزاد سازد . اين تعينها و حصارها و ديوارها در اثر تضادها و برخورد و تصادمهايی كه در طبيعت بين عوامل مختلف رخ میدهد ، میريزد و به اين وسيله و از اين راه ، موانع از بين میرود و فيض حق دوام پيدا