جنگ جمود و روشن انديشی
ديديم كه جريان عدليه و غير عدليه ، جنگ بين جمود و ركود فكری و بين روشن بينی و روشن انديشی و تعقل بود . متأسفانه جمود و ركود و تاريك انديشی فايق آمد و از اين راه خسارتها بر عالم اسلام وارد شد ، نه خسارت مادی بلكه خسارت معنوی . در آدمی حسی هست كه گاهی به خيال خود میخواهد در برابر امور دينی زياد خضوع كند ، آن وقت به صورتی خضوع میكند كه بر خلاف اجازه خود دين است ، يعنی چراغ عقل را دور مياندازد و در نتيجه راه دين را هم گم میكند . از رسول اكرم روايت شده : " « قصم ظهری رجلان : جاهل متنسك و عالم متهتك» " يا " « قطع ظهری اثنان : جاهل متنسك ، و عالم متهتك » " ( دو نفر پشت مرا و پشت دين مرا شكستند : نادان متعصب و زاهد ، و ديگر عالم لا ابالی ) . در حديث است : خداوند دو حجت دارد : يكی حجت باطن ، ديگر حجت ظاهر . حجت باطن ، عقل است و حجت ظاهر ، پيغمبران .پاورقی : . 1 رك : بحار اعنوار ، ج 2 ، ص 106 و . 111