مكلفيد و حقوقی برعهده شما هست حتی نسبت به چارپايان و نسبت به زمين .
نه تنها در برابر خدا و مردم مسؤوليد . بلكه درباره حيوانات و زمينها هم‏
مسؤوليد . خيال نكنيد كه اين حيوان باركش شما بدليل اينكه ملك شماست‏
هر طور رفتاری كه بخواهيد می‏توانيد بكنيد ، هر اندازه بار و لو فوق قدرت‏
آن حيوان می‏توانيد پشتش بگذاريد ، اگر خواستيد علوفه بدهيد و اگر
نخواستيد ندهيد ، تشنه ماند ماند ، گرسنه ماند ماند ، زخم شد شد ، شما
هيچ مسؤول سير كردن و آب دادن و حفظ سلامت آن حيوان نيستيد . خير اين‏
طور نيست . ديگر اينكه شما مسؤول اين زمينها هستيد كه آنها را ويرا ن‏
نگذاريد و آباد كنيد . خداوند متعال آبادی آن را از شما خواسته .
باز علی ( ع ) در فرمان معروف مالك اشتر ، عنوان كلی كه به فرمان خود
می‏دهد اين است :
" « هذا ما أمر به عبدالله علی أميرالمؤمنين مالك بن الحارث اعشتر
فی عهده‏إليه حين ولاه مصر جباية خراجها ، و جهاد عدوها ، و استصلاح أهلها ،
و عماره بلادها » " ( 1 )
يعنی اين دستوری است كه بنده خدا علی اميرمؤمنان برای مالك بن حارث‏
معروف به اشتر می‏نويسد ، هنگامی كه استانداری مصر را به او می‏دهد كه در
آنجا خراج و ماليات را جمع كند ، امنيت ايجاد ، و دشمنان مصر را سركوب‏
كند و مردم مصر را از لحاظ تربيت و اخلاق و غيره به صلاح آورد ، و ديگر
اينكه سرزمينهای آنجا را آباد كند .

پاورقی :
. 1 نهج البلاغة ، نامه . 53