را بپذيرد ناچار بايد برخلاف رضای دل خود رفتار كند .
از اين بالاتر تربيت و تهذيب نفس خود انسان است . تهذيب نفس و
تحصيل اخلاق آدميت از هر چيزی دشوارتر و سخت تر است ، زيرا در اينجا
غالبا عقل و دل در دو قطب مخالف قرار می‏گيرند . مبارزه كردن با نفس‏
اماره سر پنجه‏ای بسيار قوی تر از عقل و ايمان می‏خواهد .
رسول اكرم ( ص ) به جمعی از جوانان عبور فرمود ، ديد سنگ بزرگی را
برای وزنه برداری انتخاب كرده‏اند و با برداشتن آن سنگ زور خود را
می‏آزمايند . فرمود : می‏خواهيد من در ميان شما داوری كنم و بگويم از همه‏
قوی تر و زورمندتر كيست ؟ گفتند : بلی يا رسول الله ! آنها گمان كردند
كه پيغمبر آن كس را معين خواهد كرد كه زور و بازويش قوی تر باشد ، ولی‏
بر خلاف انتظار آنها پيغمبر اكرم فرمود : قوی ترين شما آن كس است كه در
هنگام غضب و خوشحالی ، نفس اماره زمام را از كف عقل او نگيرد ، قوی‏
ترين شما آن كس نيست كه بازوی قوی تر داشته باشد ، بلكه آن كس است كه‏
روحيه قوی‏تر داشته باشد .
در مقام تهذيب نفس و تحصيل اخلاق ، هميشه يك جنگ و ستيز عجيب بين‏
دو كانون عقل و دل درگير است . تهذيب نفس و تربيت برای هماهنگ ساختن‏
اين دو كانون است ، مستلزم ضبط و كنترل خواهشهای دل است . اساسا نظم و
انضباط از كانون عقل ناشی می‏شود و آشفتگی و خودسری از كانون دل .