شده بودند . اصل " قانون عطف به ما سبق می‏كند " را در زمينه حقوق‏
اجتماعی با اين جمله كه می‏گفت : " « إن الحق القديم لا يبطله شی‏ء » " (
2 ) ( حق قديم را هيچ چيزی از بين نمی‏برد ، حق مسلم ثابت مشمول مرور
زمان نمی‏شود ) ، باطل خواند .

نامه عمروعاص به معاويه

در اين بينها عمروعاص نامه‏ای نوشت برای معاويه : " ما كنت صانعا
فاصنع قبل إذ قشرك ابن أبيطالب من كل مال تملكه كما تقشر عن العصا
لحاها " ( 1 ) .
نوشت هر كاری كه از تو ساخته است بكن كه پسر ابی‏طالب هرچه داری و در
اين مدت جمع كرده‏ای از تو خواهد گرفت و از تو جدا خواهد كرد ، آن طور
كه پوست عصای دستی را از آن جدا می‏كنند .

چگونه عدالتش او را به كشتن داد ؟

اينكه گفته‏اند " قتل فی محرابه لشده عدله " ( منتهای تصلب و تعصب‏
در عدالتش بود كه قاتلش شد ) معنی‏اش اين است كه عرض كردم . معلوم‏
می‏شود ساير مسائل از قبيل تسليم قاتلين عثمان و مسأله اينكه در جنگهای‏
اسلام و جاهليت چنين و چنان شده ، بهانه بوده ، همه حرفها بر سر مسأله‏
اجرای عدالت اجتماعی بوده ، خصوصا از اين

پاورقی :
. 2 شرح نهج البلاغة ابن ابی الحديد ، ج 1 ، ص . 90
. 1 همان كتاب و همان صفحه .