علی و استفاده از عنوان خلافت
در آخر سخن ، قسمتهايی جزئی از كارهای شخصی و سخت گيريهايی كه بر خودش در اين موضوع میكرد عرض میكنم . علی ( ع ) به هيچ وجه حاضر نبود نه خودش و نه كس ديگر از بستگانش و يارانش از عنوان خلافت سوء استفاده كنند . حتی گاهی سوء استفاده هم حساب نمیشد ، فی الجمله اولويتی به شمار میرفت ، آن هم اولويتی كه ديگران درباره او قائل میشدند ، نه خودش . اگر به بازار میرفت كه چيزی بخرد كوشش میكرد كسی را پيدا كند كه او را نشناسد كه او خليفه اميرالمؤمنين است ، برای آنكه مبادا ملاحظه او را بكند و بين او و ديگران فرق بگذارد . همين قدر هم حاضر نبود از عنوان خودش استفاده بكند . مناصب اجتماعی از نظر كسی كه واقعا وظيفه خودش را انجام دهد و نخواهد از عنوان خودش استفاده بكند نبايد گفت حق است ، بايد گفت تكليف است . فرق است بين حق و تكليف . حق يعنی استفاده و بهره ، تكليف يعنی وظيفه . اگر ما سوء استفادهها را از مناصب اجتماعی بگيريم آن وقت میبينيم نمیتوانيم عنوان حق به آنها بدهيم ، بايد عنوان تكليف به آنها بدهيم . آن وقت است كه اگر بخواهيم درباره بعضی مناصب بحث كنيم كه آيا شامل فلان دسته و فلان صنف میشود ، بايد بگوييم آيا اين تكليف شامل آنها