به ذيحق واقعی خود میرساند ، اما جود و بخشش ، امور را و جريانها را از
محل خودشان و مدارشان خارج میكند ، جود اين است كه آدمی از حق مسلم خود
صرف نظر كند ، به ديگری كه ذيحق نيست جود كند ، پس جود اشياء را از
موضع خود خارج میكند .
عدل وضع نعمتی بر موضعش
|
نی به هر بيخی كه باشد آبكش
|
موضع رخ شه نهی ، ويرانی است
|
موضع شه ، پيل هم نادانی است
|
" « و العدل سائس عام ، و الجود عارض خاص » " ( 1 ) ديگر اينكه
عدالت سائس و اداره كننده عموم است ، چيزی است كه پايه و مبنای زندگی
عمومی و اساس مقررات است ، اما جود و بخشش يك حالت استثنايی است
كه در موقع خاص كسی به كسی جود میكند و ايثار میكند .
جود و ايثار را نمیتوان مبنای اصلی زندگی عمومی قرار داد و براساس
آنها مقررات و قانون وضع و آن را اجرا كرد . اگر جود و احسان و ايثار
تحت قانون و مقررات لازم الاجراء درآيد ، ديگر جود و احسان و ايثار نام
ندارد ، به اصطلاح از وجودش عدمش لازم میآيد . جود و ايثار وقتی جود و
ايثار است كه هيچ قانون و مقررات حتمی و لازم الاجراء نداشته باشد و آدمی
صرفا به خاطر كرم و بزرگواری و گذشت و نوع دوستی و بلكه حيات دوستی جود
كند . پس بنابراين عدل از جود افضل است .
اين بود جواب علی مرتضی ( ع ) در مورد افضليت عدل از جود .
هرگز يك انسانی كه تفكر اجتماعی ندارد و با مقياسهای فردی اندازهگيری
میكند اين طور جواب نمیدهد ، نمیگويد عدل از
پاورقی :
. 1 نهج البلاغة ، حكمت . 429