بكنند ، البته در اين صورت تدريجا به هدف و مطلوب خود خواهند رسيد .
" « إن الله لا يغير ما بقوم حتی يغيروا ما بأنفسهم »" ( 1 ) سنت الهی‏
اين است كه مادامی كه مردمی وضع و حالت خود را در آنچه به خودشان مربوط
است تغيير ندهند ، خداوند سرنوشت آنها را تغيير نمی دهد . در احاديث‏
معتبره وارد شده است :
" « لتأمرن بالمعروف و لتنهن عن المنكر أو ليسلطن الله عليكم شراركم‏
، فيدعو خياركم فلا يستجاب لهم » " ( 2 ) .
( بايد امر به معروف و نهی از منكر كنيد ، و گرنه بدان شما بر شما
مسلط خواهند شد و آنگاه نيكان شما دعا می‏كنند و دعاهای آنها مستجاب‏
نخواهد شد ) .
در حقيقت ، اين گونه دعاها نيز بر خلاف سنت تكوين و تشريع است .
همين طور است آدمی كه عمل نمی كند و تنها به دعا می‏پردازد . او نيز
كاری بر خلاف سنت تكوين و تشريع می‏كند . اميرالمؤمنين ( ع ) می‏فرمايد :
" « الداعی بلا عمل كالراعی بلا وتر » " ( 3 ) يعنی آن كه عمل نمی كند و
دعا می‏كند ، مانند كسی است كه با كمانی كه زه ندارد می‏خواهد تيراندازی‏
كند . يعنی عمل و دعا مكمل يكديگرند ، دعای بدون عمل اثر ندارد .

پاورقی :
. 1 رعد ، . 11
. 2 كافی ، ج 5 ، و در آن أو ليستعملن عليكم » است .
. 3 بحار اعنوار ، ج 93 ، ص . 312