كرد - سوء نيتی نداشتهاند ، فقط روی قشری فكر كردن و متعبد مابانه فكر
كردن ، مسلمانان را به اين روز انداختند . اين بود كه برای اسلام دو
مصيبت پيش آمد :
يكی مصيبت سوء نيت در اجرا و تنفيذ ، كه از همان اوايل در اثر قرار
نگرفتن چرخ خلافت روی محور اصلی خود ، به صورت تفضيل نژاد عرب بر غير
عرب و تفضيل قريش بر غير قريش و به صورت آزاد گذاشتن دست عدهای در
حقوق و اموال و محروم كردن عده ديگر پيش آمد ، و قيام علی ( ع ) در
خلافت بيشتر برای مبارزه با اين انحراف بود و بالاخره هم منجر به شهادتش
شد ، و بعد هم در زمان معاويه و ساير خلفا شدت يافت .
مصيبت ديگر از طرف عدهای قشری ماب و متعبد ماب وارد شد كه روی يك
سلسله افكار خشك ، به يك نوع توضيحها و تفسيرهای كج و معوج پرداختند كه
آثارش هنوز هم باقی است .
ريشه كلامی
توضيح اينكه اين اصل اجتماعی يك ريشه كلامی دارد . علم كلام از نيمه دوم
قرن اول هجری پيدا شد ، عدهای به بحث در اصول دين و به مباحث مربوط به
توحيد و صفات خداوند و تكليف و معاد پرداختند . اينها به نام متكلمين
خوانده شدند .
در اينكه چرا اينها به اين اسم خوانده شدند مورخين وجوهی ذكر كردهاند .
بعضی گفتهاند علت اين بود كه مهمترين مسألهای كه فكر اينها را مدتی
مشغول كرده بود ، بحث در حدوث و قدم قرآن مجيد بود كه كلام الله است .
بعضی گفتهاند اينها خودشان اسم كلام را