اين است معنی سخن علی مرتضی ( ع ) : كه فرمود : " « العدل يضع الامور
مواضعها و الجود يخرجها من جهتها » " عدل جريان كارها را در مجرای خود
قرار میدهد ، اما جود جريانها را از مجرای اصلی خارج میكند .
بسياری از مردم ابتدا كه میشنوند علی ، مظهر كامل جود و سخا ، عدل را
از جود برتر دانسته تعجب میكنند كه چطور میشود عدل از جود بالاتر باشد ؟
يعنی چه علی ( ع ) كه سرآمد اهل جود و ايثار و كرم است ، درباره جود و
كرم میفرمايد كه جود و كرم كارها را از جريان خودش خارج میكند ؟ اما با
بيانی كه كردم و دو جنبهای كه توضيح دادم معلوم شد كه ما تاكنون به عدل
وجود از يك جنبه نگاه میكردهايم و آن جنبه اخلاقی و جنبه فضيلت شخصی و
نفسانی قضيه بوده و البته از اين جهت مطلب همان طور است ، اما جنبه
ديگر مهم است و آن جنبه اجتماعی قضيه است و ما تاكنون كمتر از اين جنبه
فكر میكردهايم و علت اينكه كمتر فكر میكردهايم اين است كه مدت زيادی
نيست كه بشر به ارزش مطالعات اجتماعی پی برده و قوانين اجتماعی را
شناخته ، در سابق كم و بيش بعضی از مفكرين عاليقدر ما توجه داشتهاند ،
اما به صورت علوم مدونی نبوده است ، لهذا در قضايا فقط به جنبههای
اخلاقی و فردی آنها نگاه میكردهاند .
من ياد ندارم تاكنون كسی در كتابی در اطراف اين جمله كه عرض كردم
بحثی كرده باشد و حال آنكه اين جمله در نهج البلاغه است و در دسترس همه
بوده . به نظرم علتش اين است كه اين جمله با مقياسهای اخلاقی نمیتوانسته
در نظرها معنی درست و قابل توجهی داشته باشد ، اما امروز كه به بركت
پيشرفت علوم اجتماعی ، مقياسهای ديگر غير از مقياسهای اخلاقی به دست ما
|