نظر كه علی ( ع ) قانع نبود كه به گذشته كاری نداشته باشد و از حال برای‏
آينده شروع كند ، عطف به ما سبق می‏كرد و می‏گفت : " « إن الحق القديم لا
يبطله شی‏ء » " .

علی و استفاده از عنوان خلافت

در آخر سخن ، قسمتهايی جزئی از كارهای شخصی و سخت گيريهايی كه بر
خودش در اين موضوع می‏كرد عرض می‏كنم . علی ( ع ) به هيچ وجه حاضر نبود
نه خودش و نه كس ديگر از بستگانش و يارانش از عنوان خلافت سوء
استفاده كنند . حتی گاهی سوء استفاده هم حساب نمی‏شد ، فی الجمله اولويتی‏
به شمار می‏رفت ، آن هم اولويتی كه ديگران درباره او قائل می‏شدند ، نه‏
خودش . اگر به بازار می‏رفت كه چيزی بخرد كوشش می‏كرد كسی را پيدا كند
كه او را نشناسد كه او خليفه اميرالمؤمنين است ، برای آنكه مبادا ملاحظه‏
او را بكند و بين او و ديگران فرق بگذارد . همين قدر هم حاضر نبود از
عنوان خودش استفاده بكند .
مناصب اجتماعی از نظر كسی كه واقعا وظيفه خودش را انجام دهد و نخواهد
از عنوان خودش استفاده بكند نبايد گفت حق است ، بايد گفت تكليف است‏
. فرق است بين حق و تكليف . حق يعنی استفاده و بهره ، تكليف يعنی‏
وظيفه . اگر ما سوء استفاده‏ها را از مناصب اجتماعی بگيريم آن وقت‏
می‏بينيم نمی‏توانيم عنوان حق به آنها بدهيم ، بايد عنوان تكليف به آنها
بدهيم . آن وقت است كه اگر بخواهيم درباره بعضی مناصب بحث كنيم كه‏
آيا شامل فلان دسته و فلان صنف می‏شود ، بايد بگوييم آيا اين تكليف شامل‏
آنها