معنی مدنی بالطبع بودن انسان
حكما از زمانهای بسيار قديم گفتهاند انسان مدنی بالطبع است ، يعنی انسان طبيعتا اجتماعی است . بعدها حكمای ديگر آمدهاند و اين جمله را شكافتهاند كه مقصود از اينكه انسان طبيعتا و ذاتا اجتماعی است چيست . اگر مقصود اين است كه انسان اين فرق را با نباتات و حيوانات البته بعضی حيوانات دارد كه استعدادهايی كه در انسان هست و كمالاتی كه برای انسان مترقب است جز در پرتو زندگی اجتماعی ، ميسر نمیشود و احتياجات زندگی انسان جز با تمدن رفع شدنی نيست ، البته مطلب درست است ، و اما اگر مقصود اين است كه زندگی اجتماعی امری است غريزی و طبيعی و قهری و بيرون از دايره انتخاب و اختيار همان طوری كه بعضی حيوانات از قبيل زنبور عسل و موريانه و مورچه اين طور هستند ، اينها به حسب غريزه طوری ساخته شدهاند كه قهرا و به طور خودكار با هم زندگی میكنند ، و افراد مختلف آنها به طوری مقهور و مسخر زندگانی اجتماعی و انجام وظيفه مخصوص به خودپاورقی : . 1 تحريم ، . 6