متساويا فراهم باشد ، تا اگر كسی همت داشته باشد در هر كجا كه هست و در
هر طبقه ای كه هست ، بتواند در پرتو لياقت و استعداد و بروز فعاليت به‏
كمال لايق خود برسد ، حالا هر كس كوتاهی كرد خودش كرده ، هر كس كوتاهی‏
نكرد نتيجه‏اش را می‏برد .
مثلا امكان تحصيل علم بايد برای همه فراهم باشد ، همه بتوانند به مدرسه‏
بروند ، امكانات تحصيلات عاليه برای همه فراهم باشد ، نه اينكه برای يكی‏
امكان درس خواندن باشد و برای ديگری نباشد ، برای يكی وسايل تحصيلات‏
عاليه فراهم باشد و برای ديگری نباشد . آن طور امكانات به طور مساوی‏
برای همه فراهم باشد كه مثلا برای فرزند فلان دهقان كه در فلان گوشه كشور
است و استعداد علمی و اجتماعی نهفته‏ای در وجودش هست ، وسائل فراهم‏
باشد كه تدريجا بتواند پله پله و درجه به درجه مقامات را طی كند تا برسد
مثلا به مقام تخصص در يك رشته علمی ، و اگر استعداد اجتماعی‏اش خوب‏
است برسد به مقام وزارت مثلا .
تبعيض و تفاوت ناروا اين است كه از لحاظ امكانات و شرايط عمل ، همه‏
افراد مساوی نباشد ، برای يكی امكان بالا رفتن بر نردبان ترقی باشد ، برای‏
ديگری نباشد ، يكی محكوم باشد به پايين ماندن و ديگری با همه عدم لياقت‏
دستش را بگيرند و بر صدر مجلس اجتماع بنشانند .
سعدی می‏گويد .
وقتی افتاد فتنه‏ای در شام
هر كس از گوشه‏ای فرا رفتند
روستازادگان دانشمند
به وزيری پادشا رفتند
پسران وزير ناقص عقل
به گدايی به روستا رفتند
جامعه به گونه‏ای نباشد كه فقط در موقعی كه فتنه‏ای پيش