كه آيا پيشروی كرده است يا نه ؟ ولی در اينكه به موازات آنها پيشروی‏
نكرده است شكی نيست . بحث در اين است كه اصلا پيشروی كرده است يا هيچ‏
پيشروی نكرده است .
4 - رابطه انسان با خود انسان كه نامش اخلاق است .

نقش انبياء و دين در تكامل تاريخ

آيا انسان امروز از حيوانيت خودش بيشتر فاصله گرفته و واقعا ارزشهای‏
انسانی در او تحقق يافته است يا انسانهای ديروز ؟ به عبارت ديگر تكامل‏
انسان در ماهيت انسانی خودش چه صورتی دارد ؟ اين قسمت است كه نقش‏
انبياء را در تكامل تاريخ روشن می‏كند . انبياء در تكامل تاريخ چه نقشی‏
داشته‏اند و چه نقشی در آينده خواهند داشت ؟ دين در گذشته چه نقشی داشته‏
است و در آينده چه نقشی خواهد داشت ؟ از همين جا می‏توانيم نقش دين در
گذشته را به دست آوريم . نقش دين در آينده را هم كشف كنيم ، و از روی‏
قرائن علمی و اجتماعی حدس بزنيم كه آيا بشر در آينده برای تكامل خود
نياز به دين دارد يا ندارد ؟ چون هر چيزی بقا و عدم بقائش تابع نياز
است . قرآن اين اصل را به ما گفته و علم هم تأييد كرده است . قرآن‏
می‏گويد :
« فاما الزيد فيذهب جفاء و اما ما ينفع الناس فيمكث فی الارض »(1).

پاورقی :
1 - سوره رعد آيه 17 : " كف ، به كنار افتاده نابود می‏شود ولی چيزی‏
كه به مردم سود می‏دهد در زمين می‏ماند " .