النحو بفارس و ختم بفارس " يعنی نحو از فارس بوسيله سيبويه آغاز گشت‏
و در فارس با رفتن ابوعلی فارسی پايان يافت .
بديهی است كه در بيان بالامبالغه به كار رفته است .
11 - عبدالقاهر جرجانی ، اديب نحوی لغوی معانی بيانی معروف ، بيشتر
شهرت عبدالقاهر در فن بلاغت يعنی معانی و بيان است ، در عين حال از
نحويين نيز بشمار ميرود . از عبدالقاهر كتابهای نفيسی در علم بلاغت در
دست است كه ارزش خود را هنوز هم حفظ كرده‏اند از قبيل : اسرارالبلاغه ،
دلائل الاعجاز ، اعجازالقرآن و غيره وی در سال 471 يا 474 در گذشته است .
علاوه بر اين افراد كه نام برديم گروه ديگری از اكابر نحويين ، ايرانی‏
ميباشند و بطور اشاره و مختصر نامشان را ميبريم ، از قبيل : خلف احمر در
قرن دوم .
و ابوحاتم سجستانی و ابن سكيت اهوازی شيعی و ابن قتيبه دينوری صاحب‏
كتابهای نفيس : ادب الكاتب ، المعارف ، عيون الاخبار و غيرها ، و
ابوحنيفه دينوری كه علاوه بر جنبه ادبی مردی حكيم و رياضی‏دان و مورخ بوده‏
است و ابوبكر بن الخياط سمرقندی در قرن سوم .
و حسن بن عبدالله بن مرزبان سيرافی شيرازی كه از يك خانواده مجوسی بود
و پدرش عبدالله مسلمان شد . و يوسف بن حسن بن عبدالله به مرزبان سيرافی‏
و ابوبكر خوارزمی طبرستانی‏الاصل و ابن خالويه همدانی در قرن چهارم .
و ابومسلم اصفهانی در قرن پنجم .
و نجم‏الائمه استرابادی معروف به رضی در قرن هفتم .
و همچنين گروهی از علمای فصاحت و بلاغت اسلامی ، ايرانيند از قبيل‏
عبدالقاهر جرجانی سابق‏الذكر ، و محمدبن عمران مرزبانی خراسانی شيعی متوفا
371 كه گفته ميشود واضع اولی علم بيان او بوده نه عبدالقاهر جرجانی ، و
زمخشری سابق‏الذكر ، و صاحب بن عباد طالقانی متوفا در 385 ، و سكاكی‏
خوارزمی متوفا