معروف قرن دوم هجری میبرد . جامی شاعری توانا بوده است . او را آخرين
شاعر بزرگ عرفانی زبان فارسی میدانند . در ابتدا ( دشتی ) تخلص میكرده
است ، ولی چون در ولايت جام از توابع مشهد متولد شده و مريد احمد جامی (
ژنده پيل ) هم بوده است ، تغيير تخلص داده و به جامی متخلص شده است ،
میگويد :
مولدم جام ورشحه قلمم
|
جرعه جام شيخ الاسلامی است
|
( 1 )
زين سبب در جريده اشعار
|
به دو معنی تخلصم جامی است
|
جامی در رشتههای مختلف : نحو ، صرف ، فقه ، اصول ، منطق ، فلسفه ،
عرفان تحصيلات عالی داشته و كتب زياد تأليف كرده است . از آنجمله است
شرح فصوص الحكم محيیالدين ، شرح لمعات فخرالدين عراقی ، شرح تائيه ابن
فارض ، شرح قصيده برده در مدح حضرت رسول ( ص ) ، شرح قصيده ميميه
فرزدق در مدح حضرت علی بن الحسين ( ع ) ، لوايح ، بهارستان كه به روش
گلستان سعدی است ، نفحات الانس در شرح احوال عرفا . جامی مريد طريقتی
بهاءالدين نقشبند مؤسس طريقه نقشبنديه است ، ولی همچنانكه محمد لاهيجی
با اينكه مريد طريقتی سيد محمد نوربخش بوده است ، شخصيت فرهنگی
تاريخيش بيش از او است ، جامی نيز با اينكه از اتباع بهاءالدين نقشبند
شمرده میشود ، شخصيت فرهنگی و تاريخيش بدرجاتی بيش از بهاءالدين
نقشبند است . لهذا ما كه در اين تاريخچه مختصر نظر به جنبه فرهنگی عرفان
داريم نه جنبه طريقتی آن ، محمد لاهيجی و عبدالرحمن جامی را اختصاص به
ذكر داديم . جامی در سال 898 در 81 سالگی درگذشته است .
اين بود تاريخچه مختصر عرفان از آغاز تا پايان قرن نهم . از اين به بعد
به نظر ما عرفان شكل و وضع ديگری پيدا میكند . تا اين تاريخ شخصيتهای
علمی و
پاورقی :
( 1 ) احمد جامی ، شيخ الاسلام لقب داشته است .