آن ترجمه‏های عربی از يونانی ، علم و حكمت و همه فنون چنان در ممالك‏
اسلامی و مخصوصا در ايران رواج يافت كه هزاران عالم نامدار مانند ابن‏
سينا و فارابی و بيرونی و محمد بن زكريای رازی و غير هم باده هزاران‏
تأليف مهم ( البته 99 درصد به عربی ) به ظهور آمدند و تمدن بسيار درخشان‏
اسلامی قرون 2 تا 7 اسلام كه شايد پس از يونان و روم بزرگترين و عاليترين‏
تمدن دنيا باشد به وجود آمد . . .
آقای تقی زاده در اين گفتار خود همين قدر می‏گويند اسلام به ايران روح‏
تازه داد ، درباره اين مطلب بحثی نمی‏كنند كه اسلام از ايران چه چيز را
گرفت و چه چيز به او داد كه در نتيجه ايران روح تازه يافت ما سعی‏
می‏كنيم انشاء الله در اين كتاب تا حدودی اين مطلب را روشن كنيم . ايشان‏
فقط اشاره می‏گويند " اصول عدالت و قوانين منظم آورد " كه البته اينها
قسمتی است از آنچه اسلام آورده و داده است ايشان در سخن خود صريحا ادعا
می‏كنند كه اين اسلام بود كه زمينه را برای شكفتن استعدادهای ادبی و حكمت‏
عملی از قبيل سعدی و حافظ و ناصر خسرو برای شكفتن استعدادهای فلسفی وطبی‏
و رياضی از قبيل ابن سينا و فارابی و رازی و بيرونی فراهم كرد .
آقای زين العابدين رهنما در مقدمه ترجمه و تفسير قرآن ( 1 ) چنين‏
می‏نويسد :
ظهور دين اسلام در عربستان يكی از بزرگترين انقلابهای تاريخ بشری بود . .
. در اول سده هفتم مسيحی شروع شد و به تدريج در مدت كوتاهی تمام شبه‏
جزيره عربستان را فرا گرفت ، پس از آن به كشورهای مجاور هم كه دارای‏
برجسته ترين تمدن و فرهنگ آن عصر بودند رو آورد . تغييرات و تحولات‏
شگرف و بسيار ژرفی كه در مردم و جامعه آن كشورها به نام اصول مذهبی به‏
وجود آورد از شگفتيهای پر از رمز

پاورقی :
( 1 ) صفحه . 75