معنويت و در كمال لطافت انديشه برقرار كرد . اذان اسلام ، نماز اسلام ،
روزه اسلام ، حج اسلام ، جماعت و جمعه اسلام ، مسجد و معبد اسلام ، اذكار و
اوراد مترقی و مملو از معارف اسلام ، ادعيه پر از حكمت و معرفت اسلام‏
شاهد گويايی است بر اين مدعا .
اسلام بر خلاف مسيحيت و مانويت و آيين مزدكی ( و بر وفاق تعليمات‏
زردشت ) اصل جدايی سعادت روح و بدن ، و تضاد كار دنيا و آخرت ، و
فلسفه‏های مبنی بر رياضت و تحمل اعمال شاقه ، پليدی تناسل و تقدس تجرد
برگزيدگان ( در كيش مانوی و كيش مزدكی ) و تجرد كار دينالها و پاپها (
در كيش مسيحی ) كه دشمن تمدن است و در ايران در حال پيشروی بود منسوخ‏
ساخت و در عين توصيه به تزكيه نفس ( 1 ) پرهيز از نعمتهای پاكيزه زمين‏
را نكوهش كرد ( 2 ) .
اسلام اجتماع طبقاتی آنروز را كه ريشه بسيار كهن داشت و بر دو ركن خون‏
و مالكيت قائم بود همه قوانين و رسوم و آداب و سنن بر محور اين دو ركن‏
می‏گشت درهم ريخت و اجتماعی ساخت منهای اين دو ركن ، بر محور فضيلت ،
علم ، سعی و عمل ، تقوا .
اسلام روحانيت موروثی و طبقاتی و حرفه‏ای را منسوخ ساخت ، آنرا از
حالت اختصاصی بيرون آورد ، بر اصل و مبنای دانش و پاكی قرار داد ، از
هر صنف و طبقه‏ای گوباش .
اسلام اين فكر را كه پادشاهان آسمانی نژادند ، برای هميشه ريشه كن ساخت‏
كريستن سن می‏گويد :
سلاطين ساسانی خود را در كتيبه‏ها هميشه پرستندگان مزداه

پاورقی :
( 1 ) قد افلح من زكيها 0 و قد خاب من دسيها » سوره الشمس .
( 2 ) قل من حرم زينه الله التی اخرج لعباده و الطيبات من الرزق ».
سوره الاعراف آيه . 32