عرفان و تصوف تأليف كرده است به نام ( قوت القلوب ) اين كتاب چاپ‏
شده و از متون اصيل و قديم عرفان و تصوف است . ابوطالب اصلا از بلاد جبل‏
ايران است و در اثر اينكه سالها در مكه مجاور بوده ، به عنوان مكی‏
معروف شده است . وی در سال 385 يا 386 درگذشته است .

قرن پنجم

الف - شيخ ابوالحسن خرقانی ، يكی از معروفترين عرفا است ، عرفا
داستانهای شگفت به او نسبت می‏دهند . از جمله مدعی هستند كه بر سر قبر
بايزيد بسطامی می‏رفته و با روح او تماس می‏گرفته و مشكلات خويش را حل‏
می‏كرده است .
مولوی می‏گويد :
بوالحسن بعد از وفات بايزيد
از پس آن سالها آمد پديد
گاه و بيگه نيز رفتی بی‏فتور
بر سر گورش نشستی با حضور
تا مثال شيخ پيشش آمدی
تا كه می‏گفتی شكالش حل شدی
مولوی در مثنوی زياد از او ياد كرده است و می‏نمايد كه ارادت وافری به‏
او داشته است . می‏گويند با ابوعلی سينا فيلسوف معروف و ابوسعيد
ابوالخير عارف معروف ملاقات داشته است . وی در سال 425 درگذشته است .
ب - ابوسعيد ابوالخير نيشابوری . از مشهورترين و با حالترين عرفا است‏
، رباعيهای نغز دارد . از وی پرسيدند : تصوف چيست ؟ گفت : ( تصوف آن‏
است كه آنچه در سرداری بنهی و آنچه در دست داری بدهی و از آنچه بر تو
آيد بجهی ) با ابوعلی سينا ملاقات داشته است . روزی بوعلی در مجلس وعظ
ابوسعيد شركت كرد . ابو سعيد درباره ضرورت عمل و آثار طاعت و معصيت‏
سخن می‏گفت . بوعلی اين رباعی را به عنوان اينكه ما تكيه بر رحمت حق‏
داريم نه بر عمل خويشتن ، انشاء كرد .
مائيم به عفو تو تولا كرده
و زطاعت و معصيت تبرا كرده
آنجا كه عنايت تو باشد ، باشد
ناكرده چو كرده ، كرده چون ناكرده