پاورقی : ( 1 ) تاريخ تمدن ، ترجمه فارسی ، جلد 11 صفحه . 219
عربان با تفصيل فراوان نقل كرده است ، به همين جهت غالب مورخان اين
قضيه را نمیپذيرند و آنرا افسانه میپندارند ، نابودی كتابخانه اسكندريه
كه بتدريج انجام شد از حوادث غم انگيز تاريخ جهان بود " ( 1 ) .
ويل دورانت مراحل تدريجی نابودی اين كتابخانه را وسيله مسيحيان در
تاريخ تمدن ذكر كرده است ، علاقه مندان میتوانند بمجلدات ششم و نهم و
يازدهم ترجمه فارسی تاريخ تمدن مراجعه كنند .
گوستاولوبون ، در تمدن اسلام و عرب میگويد :
" سوزانيدن كتابخانه اسكندريه كه آنرا بفاتحين اسلام نسبت دادهاند جای
بسی تعجب است كه يك چنين افسانه موهومی چگونه در اين مدت متمادی به
شهرت خود باقی مانده است و آنرا تلقی بقبول نمودهاند . ولی امروز بطلان
اين عقيده بثبوت پيوسته و معلوم و محقق گرديده است كه خود نصاری پيش
از اسلام ، همچنانكه همه معابد و خدايان اسكندريه را با كمال اهتمام منهدم
نمودهاند كتابخانه مزبور را نيز ، سوزانيده بر باد دادند . چنانكه در
زمان فتح اسلام از كتابهای مزبور چيزی باقی نمانده بود تا آنرا طعمه حريق
سازند .
شهر اسكندريه از زمان بناء آن كه در سال 332 پيش از ميلاد صورت گرفته
تا زمان فتح مسلمين يعنی تا مدت هزار سال يكی از شهرهای معظم و مهم دنيا
به شمار میرفت .
در عصر ملوك بطالسه تمام حكما و فلاسفه دنيا در اين شهر جمع شده مدارس
و كتابخانههای مهمی تاسيس كرده بودند . ولی آن ترقيات علمی آنقدر دوام
پيدا نكرد ، چندانكه در سال 48 قبل از مسيح روميان تحت سرداری " سزار
" به اسكندريه حمله برده لطمه زيادی به حيات علمی آن وارد ساختند . اگر
چه در سلطنت روميان دوباره اين شهر ترقی كرده اهميتی به سزا پيدا نمود ،
لكن
پاورقی : ( 1 ) تاريخ تمدن ، ترجمه فارسی ، جلد 11 صفحه . 219 |