عرفان و تصوف تأليف كرده است به نام ( قوت القلوب ) اين كتاب چاپ
شده و از متون اصيل و قديم عرفان و تصوف است . ابوطالب اصلا از بلاد جبل
ايران است و در اثر اينكه سالها در مكه مجاور بوده ، به عنوان مكی
معروف شده است . وی در سال 385 يا 386 درگذشته است .
قرن پنجم
الف - شيخ ابوالحسن خرقانی ، يكی از معروفترين عرفا است ، عرفا
داستانهای شگفت به او نسبت میدهند . از جمله مدعی هستند كه بر سر قبر
بايزيد بسطامی میرفته و با روح او تماس میگرفته و مشكلات خويش را حل
میكرده است .
مولوی میگويد :
بوالحسن بعد از وفات بايزيد
|
از پس آن سالها آمد پديد
|
گاه و بيگه نيز رفتی بیفتور
|
بر سر گورش نشستی با حضور
|
تا مثال شيخ پيشش آمدی
|
تا كه میگفتی شكالش حل شدی
|
مولوی در مثنوی زياد از او ياد كرده است و مینمايد كه ارادت وافری به
او داشته است . میگويند با ابوعلی سينا فيلسوف معروف و ابوسعيد
ابوالخير عارف معروف ملاقات داشته است . وی در سال 425 درگذشته است .
ب - ابوسعيد ابوالخير نيشابوری . از مشهورترين و با حالترين عرفا است
، رباعيهای نغز دارد . از وی پرسيدند : تصوف چيست ؟ گفت : ( تصوف آن
است كه آنچه در سرداری بنهی و آنچه در دست داری بدهی و از آنچه بر تو
آيد بجهی ) با ابوعلی سينا ملاقات داشته است . روزی بوعلی در مجلس وعظ
ابوسعيد شركت كرد . ابو سعيد درباره ضرورت عمل و آثار طاعت و معصيت
سخن میگفت . بوعلی اين رباعی را به عنوان اينكه ما تكيه بر رحمت حق
داريم نه بر عمل خويشتن ، انشاء كرد .
مائيم به عفو تو تولا كرده
|
و زطاعت و معصيت تبرا كرده
|
آنجا كه عنايت تو باشد ، باشد
|
ناكرده چو كرده ، كرده چون ناكرده
|