عهد ، تأثير مضامين احاديث در شعر پارسی محسوس است " ، و به اشعاری
از رودكی استشهاد میكند ، میگويد .
از اواخر قرن چهارم كه فرهنگ اسلامی انتشار تمام يافت و مدارس در
نقاط مختلف تأسيس شد و ديانت اسلام بر ساير اديان غالب آمد و مقاومت
زرتشتيان در همه بلاد ايران با شكست قطعی و نهايی مواجه گرديد و فرهنگ
ايران به صبغه اسلامی جلوه گری آغاز نهاد و پايه تعليمات بر اساس
ادبيات عربی و مبانی دين اسلام قرار گرفت ، بالطبع توجه شعرا و
نويسندگان به نقل الفاظ و مضامين عربی فزونی گرفت و كلمات و امثال و
حكم پيشينيان ( قبل از اسلام ) در نظم و نثر كمتر می آمد . چنانكه به حسب
مقايسه در سخن دقيقی و فردوسی و ديگر شعرای عهد سامانی و اوائل عهد غزنوی
نام زرتشت و اوستا و بوذرجمهر و حكم وی بيشتر ديده میشود ، تا در اشعار
عنصری و فرخی و منوچهری كه در اواخر قرن چهارم و اوائل قرن پنجم می زيسته
اند ،
نيز تاريخ نشان میدهد كه هر چه استقلال سياسی ايرانيان بيشتر شده اقبال
آنها به معنويات و واقعيات اسلام فزونی يافته است .
طاهريان و آل بويه و ديگران كه نسبتا استقلال سياسی كاملی داشتند ، هرگز
به فكر اين نيفتادند كه اوستا را دوباره زنده كنند و دستورات آن را
سرمشق زندگی خود قرار دهند ، بلكه بر عكس با تلاشهای پيگير برای نشر
حقايق اسلامی كوشش میكردند .
ايرانيان پس از صد سال كه از فتح ايران به دست مسلمانان گذشت ،
نيروی نظامی عظيمی به وجود آوردند دستگاه خلافت اموی در اثر اجحافات و
انحرافات از تعليمات اسلامی مورد بيعلاقگی عموم مسلمانان بجز اعرابی كه
روی تعصب عربی گام بر میداشتند واقع شد ايرانيان با قدرت و نيروی خود
توانستند خلافت را از خاندان اموی به خاندان عباسی منتقل كنند . قطعا در
آن زمان اگر میخواستند
|