يعنی ای مردم ، ما همه شما را از يك مرد و يك زن آفريديم و شما را
گروهها و قبيله ها قرار داديم تا به اين وسيله يكديگر را بشناسيد .
گراميترين شما نزد خدا پرهيزكارترين شماست . اين آيه و بيانات و تأكيد
رسول اكرم صلی الله عليه و آله و طرز رفتار آن حضرت با غير اعراب و نيز
قبايل مختلف عرب راه اسلام را كاملا مشخص كرد .
بعدها كه در اثر تسلط امويان و سياست ضد اسلامی آنها ، عده‏ای از اعراب‏
عنصر عربيت را پيش كشيدند و آتش تعصبات قومی و نژادی را بر افروختند
، ساير اقوام مسلمانان بالخصوص بعضی از ايرانيان به مبارزه بانها
برخاستند و شعار اين دسته ، آيه فوق بود و خود را " اهل تسويه " يعنی‏
طرفدار مساوات می‏نامند و به مناسبت كلمه " شعوبا " كه در آيه مزبور
آمده است ، خود را " شعوبی " می‏خواندند مطابق تفسير بعضی از مفسرين و
روايت امام صادق عليه السلام ، مقصود از كلمه " قبايل " واحدهايی نظير
واحد عربی است كه به صورت قبيله زندگی ميكنند و مقصود از كلمه " شعوب‏
" واحدهای ملی است كه به صورت يك واحد بزرگتر زندگی می‏كنند .
بنابراين وجه اينكه شعوبيه خود را به اين نام خوانده‏اند روشن است و اين‏
خود می‏رساند كه نهضت شعوبی يك نهضت ضد تعصب عربی و يك نهضت طرفداری‏
از اصول اسلامی بوده است ، لااقل اساس اين نهضت چنين بوده است . اگر
احيانا افراد معدودی كار خود را به ضديت با اسلام كشانده باشند دليل بر
ضد اسلامی بودن شعوبيان نمی‏شود ( 1 ) .
به اعتراف همه مورخين حضرت رسول اكرم صلی الله عليه و آله در مواقع‏
زياد اين جمله را تذكر ميداد : « ايها الناس كلكم لادم و آدم من تراب لا
فضل لعربی علی عجمی الا بالتقوی » ( 2 ) يعنی همه شما فرزندان آدم هستيد و
آدم از خاك آفريده شده است ،

پاورقی :
( 1 ) درباره شعوبيه و عكس العمل افراطی برخی از آنان در مقابل نژاد
پرستی اعراب پس از اين توضيحاتی خواهيم داد .
( 2 ) تحف العقول ص 34 و سيره ابن هشام‏ج 2 ص . 414