خود را از مفتيان اولی كه در زمان غيبت صغرا بوده‏اند آغاز می‏كنم .
1 - علی بن بابويه قمی متوفا در سال 329 ، مدفون در قم . پدر شيخ‏
محمدبن علی بن بابويه معروف به شيخ صدوق است كه در نزديكی شهر ری مدفون‏
است . پسر محدث است و پدر ، فقيه و صاحب فتوا . معمولا اين پدر و پسر
به عنوان " صدوقين " ياد می‏شوند .
2 - يكی ديگر از فقهاء به نام و معروف آن زمان كه معاصر با علی بن‏
بابويه قمی است ، بلكه اندكی بر او تقدم زمانی دارد ، عياشی سمرقندی‏
صاحب تفسير معروف است . او مردی جامع بوده است ، گرچه شهرتش به‏
تفسير است ، او را از فقهاء شمرده‏اند . كتب زيادی در علوم مختلف و از
آن جمله در فقه دارد . ابن‏النديم در الفهرست می‏گويد : كتب او در خراسان‏
رواج فراوان دارد . در عين حال ما تاكنون نديده‏ايم كه در فقه آراء او نقل‏
شده باشد ، شايد كتب فقهی او از بين رفته است .
عياشی ، ابتداء سنی بود و بعد شيعه شد ، ثروت فراوانی از پدر به او
ارث رسيد و او همه آنها را خرج جمع آوری و نسخه برداری كتب و تعليم و
تعلم و تربيت شاگرد كرد .
بعضی جعفر بن قولويه را كه استاد شيخ مفيد بوده است ( در فقه ) همدوره‏
علی بن بابويه و قهرا از فقهای دوره غيبت صغرا شمرده‏اند و گفته‏اند كه‏
جعفربن قولويه شاگرد سعد بن عبدالله اشعری معروف بوده است ( 1 ) ولی با
توجه به اينكه او استاد شيخ مفيد بوده است و در سال 367 و يا 368
درگذشته است نمی‏توان او را معاصر علی بن بابويه و از علمای غيبت صغرا
شمرد ، آنكه از علمای غيبت صغرا است پدرش محمد بن قولويه است .
3 - ابن ابی عقيل عمانی ، گفته‏اند : يمنی است ، عمان از سواحل دريای‏
يمن است ، تاريخ وفاتش معلوم نيست ، در آغاز غيبت كبرا می‏زيسته است‏
.

پاورقی :
( 1 ) الكنی و الالقاب .