و در شرح حال محمود غزنوی می‏نويسد :
سلطان يمين الدولة و امين الملة چون نواحی هند بگرفت ، در اقاصی آن‏
ولايت به جايی رسيد كه هرگز رايت اسلام بر آن حدود طلوع نكرده بود و از
دعوت محمدی به هيچ عهد بدان طرف معجزه و آيتی نرسيده بود و عرصه آن‏
بقاع از ظلمت كفر و شرك پاك كرد و مشاعل شريعت در آن ديار و امصار بر
افروخت و مساجد بنياد نهاد و تلاوت كتاب عزيز و دراست قرآن مجيد و
دعوت اذان و شعار ايمان ظاهر گردانيد . . .
رفتار محمود غزنوی در جانب مشرق بی‏شباهت به عبدالرحمن اول حكمران‏
اسپانيا فاتح اسلامی در مغرب نيست . ولی ناگفته نماند كه بين فتوحات‏
اسلامی در شرق و غرب تفاوتی بزرگ به چشم می‏خورد مسلمانان عرب در جانب‏
غربی توانستند دامنه فتوحات خود را تا قلب اروپا پيش ببرند ، اما در
طول تاريخ بسياری از آن مناطق از حوزه متصرفات اسلامی خارج شد ، و مردم‏
آن سرزمين مسلمانی را رها كردند ، ولی تمدن اسلامی كه به وسيله عنصر
ايرانی در نواحی شرقی پايه‏گذاری شد ، آنچنان ثابت و استوار ماند كه پس‏
از گذشت قرنها هنوز آن مردم به قبله مسلمانان نماز می‏خوانند و كتاب‏
كريم را تلاوت می‏كنند . و شگفت اينكه در همان سال كه قسمتی از خاك‏
مسلمانان در ناحيه شمالی شبه جزيره عربستان مورد تجاوز واقع و اشغال‏
گرديد ، در جانب شرق ايران دولتی با 90 ميليون تن به نام پاكستان بوجود
آمد و الحاق خود را به ممالك اسلامی اعلان نمود ( 1 ) .
هر چند در اين فتوحات نام قلج ارسلان ، سبكتكين ، محمود غزنوی و امثال‏
آنها برده می‏شود كه ترك نژادند ، اما همان‏طور كه آقای دكتر شهيدی تذكر

پاورقی :
( 1 ) همان كتاب صفحات 180 - . 182