مترجمين منطق و فلسفه از سريانی و يونانی نيز ايرانی نبوده‏اند . ولی نظر
باينكه ترجمه كتب يكی از مظاهر خدمات ايرانيان به تمدن اسلامی است ما
نام مترجمينی كه از فارسی به عربی ترجمه كرده‏اند مطابق آنچه ابن‏النديم در
الفهرست نقل كرده است ذكر ميكنيم هر چند باز همه مترجمين از فارسی به‏
عربی نيز ايرانی نبوده‏اند .
كسانی كه ابن‏النديم آنها را ذكر كرده است افراد ذيل‏اند :
عبدالله بن مقفع مترجم منطق ارسطو و خداينامه كه ريشه و منبع اصلی‏
شاهنامه است و مترجم كليله و دمنه كه از كتب هند است و در زمان‏
انوشيروان به پهلوی برگردانده شده بود و ابن مقفع آنرا به عربی بسيار
فصيح برگرداند ( 1 ) ابوسهل فضل بن نوبخت متصدی بيت‏الحكمة در زمان‏
هارون و مأمون ( 2 ) . حسن بن موسی نوبختی . احمد بن يحيی بلاذری مورخ‏
معروف و صاحب كتاب فتوح البلدان ، موسی بن خالد ، يوسف‏بن خالد ( اين‏
دو نفر مستخدم داود بن عبدالله بن حميدبن قحطبه بوده‏اند ) علی بن زياد
تميمی ، حسن بن سهل ، احمدبن يحيی جابر ، جبلة بن سالم كاتب هشام ابن‏
عبدالملك . اسحق بن يزيد ناقل اختيار نامه ، محمد بن جهم برمكی ، هشام‏
بن القاسم ، موسی بن عيسی الكردی ، زادوية بن شاهويه اصفهانی ، محمدبن‏
بهرام بن مطيار اصفهانی ، بهرام بن مردانشاه ، عمروبن الفرخان ( 3 ) سلم‏
متصدی بيت‏الحكمة ( 4 ) صالح بن عبدالرحمان نويسنده حجاج و ناقل دفاتر
دولتی از عربی به فارسی ( 5 ) عبدالله بن علی ناقل برخی كتب هندی ( كه‏
قبلا به فارسی ترجمه شده بود ) ، از فارسی به عربی ( 6 ) .

پاورقی :
( 1 - 2 - 3 ) الفهرست صفحه 178 - 396 - . 356
( 4 ) الفهرست صفحه 180 ابن‏النديم از اين شخص بعنوان صاحب
بيت‏الحكمة ياد می‏كند .
( 5 ) الفهرست صفحه . 352
( 6 ) الفهرست صفحه . 435