سرمايه‏های خود در يكی از نقاط دور دست زندگی كنند ، يا در اثر خرابی و
از دست دادن سرمايه ناگزير شدند به كشورهای جنوب آسيا بروند .
ايرانيانی كه در افريقای شرقی يا اندونزی اقامت كرده‏اند ، بيشتر از
اهالی فارس بوده‏اند . روی هم رفته دين مقدس اسلام توسط همين مهاجران‏
ممالك مزبور نشر شد و اينان از طريق خطابه و ارشاد مردم را با حقايق‏
اسلامی آشنا ساختند . آثار ايرانيان هم اكنون با گذشتن چند قرن در جنوب‏
شرقی آسيا و افريقای شرقی محفوظ است تحقيق در اين موضوع نيازمند به‏
پرداختن يك كتاب می‏باشد .

خدمات اسلامی ايرانيان در مغرب و شمال افريقا

همان‏طور كه در آغاز اين مقال گفته شد ، اهالی خراسان و مشرق ايران با
يك قيام مردانه بساط امويان را در هم نورديدند . عباسيان كه براريكه‏
خلافت مستقر شدند ، به طور كلی نژاد عرب را از مناصب حكومتی دور ساختند
مگر چند نفر از خواص خود را كه در امور دولتی مشاركت دادند . چون دولت‏
آنان از طرف خراسان ظهور كرد ، برای همين جهت استانداری اكثر بلاد را به‏
مردمان خراسان واگذار نمودند ، و در شرق و غرب عالم اسلام آنها را امارت‏
و حكومت دادند .
در زمان مأمون پس از اينكه وی از خراسان به عراق برگشت ، گروهی از
اشراف و رجال خراسان با وی همراهی كردند . مأمون به هر يك از آنان‏
مناصبی داد و در شهرهايی كه مورد نظرش بود به حكومت رسانيد يكی از
مناطقی كه مورد توجه عباسيان بود و بيم داشتند كه از آنجا خطری متوجه‏
ايشان گردد ، سرزمينهای مغرب اقصی و شمال آفريقا بود ، زيرا هنوز حكومت‏
اندلس به دست امويان بود و می‏ترسيدند از آن ناحيه خطری متوجه آنان گردد
.
از اين رو ، از عهد مهدی عباسی ، حكام مصر و افريقا را از ميان مردم‏
خراسان ، كه دشمنان سرسخت بنی‏اميه بودند انتخاب می‏كردند . در اين زمان‏
نفوذ خراسانيان و مردمان مشرق ايران در مصر و مناطق افريقای شمالی زياد
شد ، و حفظ حدود