اندرزی و غيره است ، نثرها نيز همين طور است ، بلكه وقايع و تاريخچه‏ها
نيز همين طور است ، بلكه شخصيتها و روحيه‏ها و قهرا شعارها نيز همين طور
است . بعد گفتيم حادثه كربلا را مطالعه كنيم ببينيم آيا يك حادثه غنائی‏
است يا رثائی يا حماسی يا اندرزی يا غير آن .
گفتيم ايضا كه اين حادثه دو ورق و دو صفحه دارد . يك صفحه‏اش سياه و
تاريك است . از نظر اين صفحه ، داستان كربلا يك داستان جنائی و رثائی‏
است . از اين نظر اين داستان يك تراژدی بی نظير ( لااقل در مشرق زمين ،
اما در مغرب زمين بالاتر از اين جنايت زياد بوده و هست كه نمونه‏اش در
جنگهای صليبی و جنگهای اندلس هست ) است و قهرمان اين داستان جنائی ،
جنايتكارانی از قبيل پسر معاويه و پسر زياد و پسر سعد و غيرهم هستند .
اما از صفحه ديگر يك داستان حماسی است . از اين نظر و در اين صفحه‏
قهرمانها عوض می‏شوند ، قهرمانها عبارتند از حسين ( ع ) ، زينب ، عباس‏
بن علی ، علی بن الحسين ( ع ) ، قاسم بن الحسن ، مسلم بن عقيل ، زهير بن‏
القين ، برير بن خضير ، هلال بن نافع ، حبيب بن مظهر .
از نظر اول نمايشگاه جنايت بشريت و موجب سرافكندگی بشريت و مصداق‏
« ا تجعل فيها من يفسد فيها و يسفك الدماء »است ، و اما از نظر دوم‏
مصداق « انی جاعل فی الارض خليفه »، و مصداق « انی اعلم ما لا تعلمون
( 1 ) است . گفتيم ما تا كنون يك طرف سكه و يك

پاورقی :
1 - سوره بقره ، آيه . 30