پس بی‏نظيری و آموزندگی آن ، علت اصلی و فلسفه اصلی عزاداريها است .

34 - اما وظيفه ما :

اين وظيفه در دو قسمت بايد بيان شود : وظيفه علما و وظيفه عامه و توده‏
مردم ، و به زبان مردم اين عصر و بلكه برای مردم اين عصر : رسالت علماء
( خواص ) و رسالت توده ( عوام ) . معمولا علما اين انحرافات را به گردن‏
توده و عامه مردم می‏گذارند و تقصير عوامی و جهالت مردم می‏دانند ، و مردم‏
عوام متقابلا می‏گويند تقصير علما است كه نمی گويند ، زيرا : " ماهی از
سرگنده گردد نی زدم " .
ولی حقيقت اينست كه در اين جريان هم خواص مسؤولند و هم عوام ، هم‏
علما مسؤولند و هم توده ، اين ماهی ، هم از سرگنده گرديده و هم از دم ،
سر و دم مشتركا مسؤول اين گنديدن هستند .
در حقيقت قبل از آنكه وظيفه خواص و وظيفه عوام بيان شود بايد معلوم‏
شود كه تقصير از كی بوده است . چون اينكه وظيفه الان متوجه كيست يك‏
مطلب است ، و تقصير از كی بوده مطلب ديگر است . چنانكه گفتيم در
تقصير هر دو شركت داشته‏اند و اين ماهی ، هم از سرگنده گرديده است و هم‏
از دم . و از لحاظ وظيفه نيز بيان خواهيم كرد كه هر دو طبقه مسؤولند ، نه‏
گناه ، گناه يك طبقه است و نه وظيفه فعلی وظيفه يك طبقه بالخصوص است‏
.
قبل از اينكه بيان وظيفه بشود ، برای درك اهميت اين وظيفه بايد
خطرات تحريف بيان شود .
به طور كلی هر چيزی آفتی دارد ، از جماد ، نبات ، حيوان و