كلام شهرستانی در اينكه هسته همه حوادث در قرن اول ريخته شد :
در صفحه 5 " سموالمعنی " از شهرستانی در " ملل و نحل " نقل میكند كه گفته : " كل التبليلات التی مرت بالتاريخ الاسلامی سواء فی العقيدش أو السياسة يمكننا أن نجد لها مرتجعا و مردا فی حوادث صدر التاريخ " ( 1 ) .مرد بزرگ يعنی چه ؟
مردان بزرگ تاريخ ، عظمت و بزرگی : مقياس عظمت و بزرگی افراد ، شخصيت روحی آنها است . البته واضح است كه مقياس عظمت افراد مشخصات بدنی يا نژادی آنها نيست . ما در تاريخ به افراد و اشخاصی بر میخوريم كه آنها افراد برجسته تاريخ به شمار میروند و در صفحات تاريخ مانند قلههای كوه بر روی صفحه زمين برجستگی دارند و نمايان میباشند برخلاف ساير افراد كه در حكم سنگريزهها بر روی صفحه تاريخ به شمار میروند كه انسان در همان نقطه بالخصوص اگر بايستد و مطالعه كند آنها را میبيند و بعضيها هم اينقدر ريز و كوچكند كه اصلا ديده نمیشوند . مثلا اسكندر و ناپلئون و نادر و شاه اسماعيل و امثال اينها افراد بزرگ و برجسته تاريخند همانطوری كه انبياء بزرگ و اولياءپاورقی : 1 - [ ترجمه : تمامی مشكلات و گرفتاريهائی كه بر تاريخ اسلامی گذشته است ، در عقيده باشد يا سياست ، ما را رسد كه سرچشمه آن را در حوادث صدر تاريخ بيابيم ] .