پاورقی : 1 - انتخاب آزاد ! بی شباهت به انتخابات زمان ما نيست ( 1 ) هم میخواست يزيد را به ولايت عهد نصب كند و هم میخواست از مردم بيعت بگيرد . در آنوقت قانونی نبود كه اگر خليفه كسی را در زمان حيات به ولايت عهد نصب كرد بعد از مردنش او خليفه است - استثناء در مورد عمر عملی شد - ناچار میبايست پای مردم را هم به ميان بكشند و از مردم بيعت بگيرند . بيعت آنروز مثل رأی دادن امروز بود يعنی عمل و انتخابی بود از مردم . معاويه به زور میخواست رأی بگيرد . در زمان ما نيز كه حكومت به حسب قانون مشروطه است و كيل بايد انتخاب شود ولی چماق بالای سر رأی دهندهها است و چون تمدن بالا رفته و رأی نوشتن و صندوق به ميان آمده يعنی ابزارها عوض شده نه روحيهها گاهی صندوق را میدزدند و رأيها را عوض میكنند . 1 - [ بايد توجه داشت كه اين يادداشتها در زمان رژيم منفور پهلوی نگارش يافته است . ] 2 - ابوالشهداء ، ص . 32