بعضيها در خود احساس شخصيت می‏كنند ، نوعی حماسه در روح آنها هست . در
ملت آلمان حماسه " آلمان برتر از همه است " وجود داشت . در عرب نيز
خوی تفوق عرب بر غير عرب بود و اسلام با آن مبارزه كرد . كم و بيش در
هر قومی نوعی حماسه هست ، و از نظر اسلام همه حماسه‏های قومی مذموم است .
اما نوعی حماسه است كه حماسه انسانی است ، تعصب اگر ناميده شود
تعصب ممدوح است . آن ، حماسه كرامت نفس و آزادمنشی و عزت نفس و
اينكه زندگی با عار قابل تحمل نيست می‏باشد .
2 - آيا در قرآن آيات حماسی هست ؟ آيه : « و لله العزش و لرسوله و
للمؤمنين »(1) و آيه كريمة : ²لن يجعل الله للكافرين علی المؤمنين سبيلا
( 2 ) .
حماسه به طور كلی توجه به نوعی كيفيت معنوی زندگی است ، چيزی كه هست‏
بعضی كيفيتها موهوم و بی اساس است مثل اينكه " آلمان يا بايد معدوم‏
شود و يا بر دنيا سيادت كند " و همچنين حماسه‏های ديگر برتری طلبی و
تقدم جوئی‏ها ، و نوعی كيفيت است كه واقعيت دارد و آن اينكه حيات شخص‏
يا ملت ، محكوم ديگران نباشد ، انسان آزاد آفريده شده : « و لا تكن عبد
غيرك و قد جعلك الله حرا » ( 3 ) ، يا اينكه شخص خود را آلوده نكند به‏
دروغ و غيبت و خيانت

پاورقی :
1 - سوره منافقون ، آيه . 8 [ عزت از آن خدا و رسول او و مؤمنان است‏
] .
2 - سوره نساء ، آيه . 141 [ ترجمه : و خداوند برای كافران بر مؤمنان‏
راه ( تسلط ) قرار نداده است ] .
3 - " نهج البلاغه " نامه 31 به حضرت امام حسن مجتبی عليه السلام . [
ترجمه : بنده >