اگر علت طبيعی آن را شناختيم ، بگوييم مربوط به طبيعت است و ديگر ربطی‏
به خدا ندارد .

دوره های سه گانه اگوست كنت

اگوست كنت در مورد ادوار زندگی بشر ، تقسيمی دارد كه با كمال تأسف‏
كم و بيش پذيرفته شده است ، در صورتی كه از نظر آشنايان به فلسفه اسلامی‏
سخنی كاملا بچگانه است . می‏گويد بشر سه دوره را گذرانده است :
. 1 دوره ربانی ، در آن دوره بشر حوادث را با قوای ماوراء الطبيعه‏
توجيه می‏كرد و علت هر چيز را خدا يا خدايان می‏دانست .
. 2 دوره فلسفی ، كه در آن دوره بشر به اصل عليت پی برده بود ، اما
هنوز به تفصيل ، علل اشياء را نمی دانست . چون به اصل عليت پی برده بود
، درباره هر حادثه‏ای حكم می‏كرد كه اجمالا علتی در خود طبيعت دارد . در
اين دوره بشر به وجود قوه در طبيعت پی برده بود و سربسته حكم می‏كرد كه‏
در طبيعت يك سلسله قوا وجود دارد كه در حوادث ، نقش اصلی را بر عهده‏
دارد . در اين دوره نظر به اينكه بشر كلی و فلسفی فكر می‏كرد ، جز اين نمی‏
توانست اظهار نظر كند كه فلان حادثه علتی دارد ، اما اينكه آن علت چيست‏
و چه مشخصاتی دارد ، پاسخی نداشت .
. 3 دوره علمی ، كه در اين دوره بشر به تفصيل ، علل اشياء را در طبيعت‏
شناخته است . در اين دوره ، بشر از تفكر كلی و فلسفی روی گردانيد و روش‏
تجربی و پديده شناسی را پيشه ساخت و