محيط اخلاقی و اجتماعی نامساعد
علت ديگر گرايشهای مادی اين است كه جو روحی و اخلاقی انسان با انديشه خداشناسی و خداپرستی نامساعد باشد . خداشناسی و خداپرستی طبعا مستلزم يك نوع تعالی روحی خاصی است ، بذری است كه در زمينهای پاك رشد میكند . زمينهای فاسد و شورهزار ، اين بذر را فاسد میكند و از ميان میبرد . اگر انسان در عمل ، شهوتران و مادهپرست و اسير شهوات گردد ، تدريجا افكار و انديشههايش هم به حكم اصل انطباق با محيط ، خود را با محيط روحی و اخلاقی او سازگار میكنند ، يعنی انديشههای متعالی خداشناسی و خداپرستی و خدادوستی جای خود را به افكار پست ماديگری و اينكه هستی لغو و بيهوده است ، حساب و كتابی در كار عالم نيست ، دم غنيمت است و امثال اينها میدهد . هر فكر و انديشهای برای اينكه رشد كند و باقی بماند ، زمينه