در حال حاضر قانونی وجود ندارد تا معلوم كند كه در فلان موقعيت خاص ،
كدام جهش روی خواهد داد و از اين لحاظ گفته می‏شود كه اتم تحت هيچ نظم و
قاعده‏ای قرار نمی‏گيرد ، اما دارای خاصيتی است كه از نظر مشابهت شايد
بتوان به اختيار تعبير كرد . ادينگتون ( 1 ) در كتاب ماهيت جهان فيزيكی‏
با همين امكان ، صحنه بزرگی آراسته است .
راسل آنگاه به تاريخچه " اصل عدم موجبيت " پرداخته و اضافه می‏كند :
" من در شگفتم از اينكه ادينگتون برای تأييد اختيار به اين اصل متوسل‏
شده باشد ، زيرا اصل مزبور به هيچ وجه نشان نمی‏دهد كه در سير طبيعت ،
اختيار وجود دارد " .
آنگاه درباره اين مطلب بحث می‏كند كه آنچه از مكانيك كوانتومی نتيجه‏
می‏شود ، نفی عليت نيست ، نفی اصل موجبيت ( و اصل ضرورت ترتب معلول‏
بر علت ) است . می‏گويد :
" پس در اصل عدم موجبيت ، چيزی كه نشان دهد يك واقعه فيزيكی بدون‏
علت واقع می‏شود ، وجود ندارد . . . حال بر می‏گرديم به اتم و اختياری كه‏
در آن پنداشته می‏شود . نخست بايد دانست كه هنوز معلوم نيست حركت اتم‏
كاملا سرسری باشد . ادعای قاطعيت در تأييد و يا رد اين نظريه به يك‏
اندازه غير علمی و اشتباه آميز است ، زيرا علم در همين اواخر به كشف‏
اين نكته نائل آمده است كه اتم در حوزه عمل قوانين فيزيكی قديم نيست و
برخی فيزيك‏دانان با بی پروايی از همين مقدمه نتيجه گرفته‏اند كه اتم اصلا
در حوزه عمل " قانون " نيست . . .

پاورقی :
1 - آرتور استانلی ادينگتون فيزيك‏دان معروف قرن بيستم .