روحی مساعدی می‏خواهد . چقدر زيبا و عالی در آثار دينی گفته شده است كه :
« لا يدخل الملائكة بيتا فيه كلب أو صوره كلب » ( 1 ) .
فرشتگان به خانه‏ای كه در آن خانه ، سگ يا تصوير سگ وجود داشته باشد
وارد نمی گردند .
گفتيم جو روحی نامساعد . ممكن است پرسش شود كه جو اجتماعی چطور ؟
جواب اين است كه ما علت نزديك و مباشر را گفتيم . شك نيست كه جو
اجتماعی نيز بايد مساعد باشد . ولی تأثير جو اجتماعی بر روی عقايد ،
تأثير مستقيم نيست ، تأثير غير مستقيم است . جو فاسد اجتماعی جو روحی‏
را فاسد می‏كند و جو فاسد روحی زمينه رشد انديشه‏های متعالی را ضعيف و
زمينه رشد انديشه‏های پست را تقويت می‏كند . به همين جهت است كه در
اسلام به اصلاح محيط اجتماعی اهتمام زياد شده است و باز به همين جهت است‏
كه سياستهايی كه می‏خواهند انديشه‏های متعالی را در مردمی بكشند ، زمينه‏
فساد اخلاقی و عملی آنها را فراهم می‏كنند و برای فراهم كردن اين زمينه ،
محيط اجتماعی را با وسايلی كه در اختيار دارند فاسد می‏نمايند .
ما برای اينكه تأثير جو نامساعد روحی را در گرايشهای مادی روشن سازيم ،
ناچاريم مطلبی را كه قبلا به آن اشاره كرديم مجددا توضيح دهيم .
قبلا گفتيم كه ماديگری گاهی اعتقادی است و گاهی اخلاقی . ماديت اخلاقی‏
يعنی اينكه شخص هر چند از نظر اعتقاد

پاورقی :
. 1 سفينة البحار ، ج / 2 ص . 486