محل برخورد علم و دين است . يكی از آنها همين مسأله است و او آن را
تحت عنوان " اختيار " ذكر كرده است . علت اينكه تحت اين عنوان ذكر
كرده اين است كه در تصور غربی ، اختيار و آزادی كه در مورد انسان به كار
برده میشود عبارت است از رهايی از قانون عليت و ضرورت علی و معلولی .
پس اگر قانون عليت و قانون موجبيت ( قانون ضرورت علی و معلولی ) را
در طبيعت انكار كنيم ، در حقيقت به نوعی اختيار در مورد طبيعت قائل
شدهايم . از اين رو " راسل " اين بحث را در زير تيتر " اختيار " طرح
كرده است .
به عقيده ما طرح اين مسأله زير اين تيتر به نوبه خود نشانه ديگری است
از اينكه تفكر غربی در اين گونه مسائل در چه سطحی است . به هر حال ،
راسل میگويد :
" تا اين اواخر ، اگر چه حكمت كاتوليكی اصل اختيار را میپذيرفت ، با
اين حال ميلی هم به قبول قوانين طبيعی در جهان هستی نشان میداد و اين اصل
فقط در مورد قبول معجزات استثناء میپذيرفت و اندكی تعديل میيافت .
. . . يكی از مراحل رشد قابل توجهی كه اخيرا در شيوه عمل پژوهشگران
مذهبی حاصل شده تلاشی است برای نجات اختيار به دستياری جهلی كه نسبت به
طرز سلوك اتمها دارند . . . هنوز با هيچ درجه اطمينانی نمی توان اعلام
كرد كه اصولا قانونی كه از جميع جهات شامل حركات اتمها باشد ، وجود دارد
يا حركات اين گونه اتمها تا اندازهای تصادفی است . . . در يك اتم
حالات مختلفی روی میدهد كه با يكديگر توالی مستمر ندارند و با فواصل
كوچكی از يكديگر جدا میشوند . يك اتم میتواند يكمرتبه از حالتی به حالت
ديگر جهش كند و از اين گونه جهشها برای اتم فراوان اتفاق میافتد .
|