پاورقی : . 1 رجوع شود به كتاب خدمات متقابل اسلام و ايران بخش سوم ، فصل فلسفه و حكمت .
انديشمندان واقعی به دست نياورد . افرادی بودهاند كه مادی فكر میكردهاند
، ولی هيچ گاه شخصيت برجسته صاحبنظر علمی را نمی يابيم كه واقعا پيرو
مكتب مادی باشد . آنچه احيانا به ابن مقفع و محمد بن زكريای رازی و يا
خيام نسبت داده میشود ، اساس درستی ندارد و غالبا دشمنان اينها روی
اغراض شخصی اين نسبتها را دادهاند ( 1 ) .
با اينكه در همه دورهها زنادقه و دهريينی بودهاند كه با شعر و نثر و
خطابه عقايد خويش را تبليغ میكردهاند ، ما از نظر تاريخ انديشه به
انديشهای قابل طرح از ماديين بر نمیخوريم . انديشههايی كه به سود فلسفه
مادی و به عنوان اشكال و ايرادی بر فلسفه الهی طرح شده - كه قابل بررسی
بوده است - از طرف خود الهيون طرح شده است . از اين رو ماديين در جهان
اسلام " تاريخ " و سرگذشت دارند ، اما انديشههای مادی " تاريخ " و
سرگذشتی ندارد .
در نيم قرن اخير ، فلسفه مادی در ايران و ساير كشورهای اسلامی در اثر
ترجمه كتب فلاسفه مادی غرب جانی تازه گرفت و پيروانی به دست آورد ،
ولی در همان حمله اول بی پايگیاش ظاهر شد و از پای درآمد ، معلوم شد كه
انديشههای مادی با همه زرق و برقهای ظاهری ، محتوايی ندارد . كاملا مشهود
است كه ماترياليستهای ايران در برابر الهيون پاسخی ندارند و جز تكرار
همان سخنان هميشگی كاری از آنها ساخته نيست . آنان ترجيح میدهند كه خود
را درگير اين مسائل نكنند و همان روش " سراسر تبليغی " را كه با آن
آشنا هستيم ادامه دهند .
ماترياليستهای ايران اخيرا به تشبثات مضحكی دست زدهاند . اين تشبثات
بيش از پيش فقر و ضعف اين فلسفه را میرساند . يكی از اين
پاورقی : . 1 رجوع شود به كتاب خدمات متقابل اسلام و ايران بخش سوم ، فصل فلسفه و حكمت . |