علتهای ديگر هم در كار است .
يكی از چيزهائيكه موجب اعراض و تنفر مردم از خدا و دين و همه‏
معنويات می‏شود آلوده بودن محيط و غرق شدن افراد در شهوت پرستی و هوا
پرستی است ، محيط آلوده همواره موجبات و تحريك شهوات و تن پروری و
حيوان صفتی را فراهم می‏كند . بديهی است كه غرق شدن در شهوات پست‏
حيوانی با هرگونه احساس تعالی اعم از تعالی مذهبی يا اخلاقی يا علمی يا
هنری منافات دارد . همه آنها را ميميراند . آدم شهوت پرست نه تنها
نمی‏تواند احساسات عالی مذهبی را در خود بپروراند ، احساس عزت و شرافت‏
و سيادت را نيز از دست می‏دهد ، احساس شهامت و شجاعت و فداكاری را
نيز فراموش می‏كند ، آنكه اسير شهوات است جاذبه‏های معنوی اعم از دينی و
اخلاقی و علمی و هنری كمتر در او تأثير دارد . لهذا اقوام و ملتهائی كه‏
تصميم می‏گيرند روح مذهب و اخلاق و شهامت و شجاعت و مردانگی را در ملتی‏
ديگر بكشند وسائل عياشی و شهوترانی و سرگرميهای نفسانی آنها را فراهم و
تكميل می‏كنند .
در تاريخ اندلس اسلامی يعنی اسپانيای فعلی می‏خوانيم كه نقشه‏ای كه‏
مسيحيان برای تصرف اندلس و بيرون كشيدن آن از دست مسلمين كشيدند اين‏
بود كه بصورت دوستی و خدمت وسائل عياشی برای آنها فراهم كردند . باغها
و بوستانها وقف ساختن شراب و نوشانيدن مسلمين شد ، دختران زيبا و طناز
در خيابانها بدلربائی و عاشق سازی پرداختند . سرگرميهای شهوانی از هر
جهت فراهم شد و روح ايمان و جوانمردی مرد .