نظريات در باره علل پيدايش دين
راجع باينكه دين چگونه در ميان مردم پيدا شد و آيا از ميان خواهد رفت يا نه ، حرفها و فرضيهها آنقدر زياد است كه اگر بخواهيم همه آنها را بر شماريم وقت زيادی میگيرد ، به اجمال برايتان عرض میكنم : زمانی آمدند گفتند دين مولود ترس است ، بشر از طبيعت میترسيده ، از صدای غرش رعد میترسيده ، از هيبت دريا میترسيده ، از صدای غرش رعد میترسيده ، از هيبت دريا میترسيده ، و نتيجه ترس سبب شده كه فكر دين در سر مردم پيدا شود . يكی از حكمای قديم روم بنام لوكريتوس گفته است : نخستين پدر خدايان ترس است ، در زمان ما هم بوده و هستند كسانی كه همين فرضيه قديمی و كهنه را تأييد میكنند و مكرر در سخنان خود بعنوان يك فكر تازه آنرا بازگو مینمايند . بعضی گفتند علت پيدايش دين جهل و نادانی بشر است ، بشر میخواسته حوادث جهان را تعليل نمايد و برای آنها علت ذكر كند و چون علتها را نمیشناخته است ، علت ماوراء طبيعی برای حوادث فرض كرده است . بعضی ديگر گفتهاند علت اينكه بشر بسوی دين گرائيده علاقهايست كه بنظم و عدالت دارد ، وقتی كه در دنيا از طرف طبيعت يا اجتماع بی عدالتی میبيند برای اينكه تسكينی جهت آلام درونی خود پيدا كند دين