رشد از نظر آموزش و پرورش
قبلا گفتيم كه حيوانات نيز در شعاع حيات خود از نوعی رشد بهرهمندند ، به طور غريزی سود و زيان خود را تشخيص میدهد و بطور غريزی آمادگی و لياقت نگهداری و بهرهبرداری از امكانات خود را دارند ، آنچه را كه آگاهی ندارند و يا لياقت بهره برداری ندارند ، چيزهائی است كه در نظام خلقت جزء امكانات آنها قرار نگرفته است ، ولی رشد انسان اكتسابی است ، بايد انسان آنرا تحصيل كند ، آگاهيهای لازم انسان كسبی است ، همچنانكه قدرتها و توانائيها و لياقتها و آمادگیهای انسان برای نگهداری و بهره برداری از امكاناتی كه در نظامات خلقت ، در خور فعاليت او قرار داده شده نيز اكتسابی است . آموزش و پرورش بطور كلی متوجه اين دو جهت است ، آموزشها متوجه آگاهی بخشيها است كه يك ركن رشد است ، و پرورشها متوجه توانائی بخشيها است كه ركن دوم آن است .وسعت ميدان رشد انسانی
اكنون میگوئيم تفاوت ديگر رشد حيوان با رشد انسان اينست كه رشد حيوان " حالی " و " منطقه " ای است ولی رشد انسان نه محدود به زمان حال است ، بلكه شامل ماضی و استقبال هم هست و نه محدود به منطقه زندگی است ، شامل مكانهای نامحدود میشود .