فرمود : بلی .
تعارف ، تا آنجا كه پای عواطف واقعی در كار باشد و مقصود شخص ابراز
عاطفه و علاقه و محبت بوده باشد خوب و پسنديده است . زندگی اگر عاری از
عواطف باشد خشك و بی روح است ، و از ادب عاطفه و محبت اين است كه
مكتوم نماند و به طرف اظهار شود تا محبت او نيز جلب گردد . رسول خدا
فرمود : علاقهای كه ميان تو و دوستت هست آن را زود ظاهر ساز كه رشته
دوستی را محكم تر میكند . تعارف ، تا آنجا كه به صورت تبادل عواطف
واقعی و اظهار محبت صميمی باشد خوب و مستحسن است ، اما ملتهايی كه رشد
اخلاقی و اجتماعی ندارند گرفتار انواع تعارفهای دروغين میباشند ، دو نفر
از آنها كه همراه يكديگر هستند و میخواهند به اتاقی وارد شوند يا از
اتاقی خارج گردند مدتی با يكديگر تعارف میكنند در صورتی كه هر كدام از
آنها در دل خود از جلو افتادن ديگری ناراضی است . همچنين است تعارفهايی
كه بعضی ميزبانها نسبت به مهمانان میكنند ، همه اظهارات بی روح و خشك
است ، تصنع و ظاهر سازی است . اين گونه تعارفات داخل در نفاق و دورويی
است .
گفتيم كه نفاق و دورويی از مختصات بشر است و اگر در بعضی حيوانات
ديگر بوده باشد يك درجه خفيفی است . برخی حيوانات مانند روباه به مكر
و خدعه معروف شدهاند . بديهی است كه مكر و خدعه آن حيوانات قابل
مقايسه با مكرها و خدعهها و ظاهرسازی و تصنعهای فرزند آدم نيست ، ولی
نبايد چنين تصور كرد كه چون مكر و خدعه و دورويی از مختصات بشر است پس
كمالی است برای بشر و بايد از آن استفاده كرده ، زيرا دورويی يك نوع
|