سعدی میگويد :
بدوزد شره ديده هوشمند
|
در آرد طمع مرغ و ماهی به بند
|
میگويند بزرگ ترين دشمنان بشر احساسات سركش و نفس اماره اوست ،
هيچ دشمنی به پايه اين دشمن نمیرسد .
علت اين امر اين است كه اين دشمن به نقطهای دسترسی دارد و مركزی را
خراب میكند كه هيچ دشمن ديگر به آن نقطه و به آن مركز دسترسی ندارد . آن
نقطه و آن مركز ، دستگاه تشخيص و بينش انسان است . آدمی در برابر هر
دشمن با نيروی عقل و تدبير ايستادگی میكند و اگر دشمنی توانست در مركز
تدبير و بينش اختلالی به وجود آورد بديهی است كه از هر دشمنی خطرناك تر
است .
درباره پيغمبران گفتهاند كه آنها خدمتگزار عقل و فطرت اند همان طوری
كه طبيب خدمتگزار طبيعت و مزاج بدن است . خدمتی كه پيغمبران به عقول
بشر میكنند از نوع خدمت يك آموزگار نسبت به شاگردان خود نيست كه يك
كتاب معين و يا يك علم و فن معين را به شاگرد تعليم كند ، بلكه
پيغمبران از همان راه كه به تهذيب اخلاق و پاك نگهداشتن نفوس مردم به
آنها خدمت میكنند از همان راه به عقلها و خردهای آنها نيز كمك میكنند .
اگر اخلاق آدمی تعديل شود و جلو حكومت هوا و هوس و حرص و طمع و خشم و
شهوت گرفته شود برای عقل و فكر آدمی آزادی پيدا میشود ، دست عقل باز
میگردد .
قرآن كريم میفرمايد :