سعدی می‏گويد :
بدوزد شره ديده هوشمند
در آرد طمع مرغ و ماهی به بند
می‏گويند بزرگ ترين دشمنان بشر احساسات سركش و نفس اماره اوست ،
هيچ دشمنی به پايه اين دشمن نمی‏رسد .
علت اين امر اين است كه اين دشمن به نقطه‏ای دسترسی دارد و مركزی را
خراب می‏كند كه هيچ دشمن ديگر به آن نقطه و به آن مركز دسترسی ندارد . آن‏
نقطه و آن مركز ، دستگاه تشخيص و بينش انسان است . آدمی در برابر هر
دشمن با نيروی عقل و تدبير ايستادگی می‏كند و اگر دشمنی توانست در مركز
تدبير و بينش اختلالی به وجود آورد بديهی است كه از هر دشمنی خطرناك تر
است .
درباره پيغمبران گفته‏اند كه آنها خدمتگزار عقل و فطرت اند همان طوری‏
كه طبيب خدمتگزار طبيعت و مزاج بدن است . خدمتی كه پيغمبران به عقول‏
بشر می‏كنند از نوع خدمت يك آموزگار نسبت به شاگردان خود نيست كه يك‏
كتاب معين و يا يك علم و فن معين را به شاگرد تعليم كند ، بلكه‏
پيغمبران از همان راه كه به تهذيب اخلاق و پاك نگهداشتن نفوس مردم به‏
آنها خدمت می‏كنند از همان راه به عقلها و خردهای آنها نيز كمك می‏كنند .
اگر اخلاق آدمی تعديل شود و جلو حكومت هوا و هوس و حرص و طمع و خشم و
شهوت گرفته شود برای عقل و فكر آدمی آزادی پيدا می‏شود ، دست عقل باز
می‏گردد .
قرآن كريم می‏فرمايد :