پاورقی : . 1 نصر / . 2
نمیتوان از بركات دين استفاده كرد . همه میدانيم كه يكی از مسائلی كه
مورد اعجاب محققين و مورخين جهان است شدت و سرعت تأثير دين مبين اسلام
است در عصری كه ظهور كرد ، هم به سرعت و در مدت كم نفوذ كرد و هم
تأثيرش عميق و شديد بود كه انقلابها و تحولهای سياسی و فرهنگی كه بعدها
پيش آمد نتوانست آن را متزلزل كند ، رسول خدا از دنيا رفت در حالی كه
مردم فوج فوج با كمال ميل و رغبت به دين خدا وارد میشدند ( « يدخلون فی
دين الله افواجا ») ( 1 ) ولی تدريجا از تأثير شديد آن كاسته شد . وقتی
كه زمان خودمان را با زمان رسول اكرم مقايسه میكنيم میبينيم از حيث تحت
تأثير واقع شدن مردم نسبت به دين ، تفاوت از زمين تا آسمان است . اين
هم به نوبه خود مسالهای است ، يك مساله مهم اجتماعی است ، اين تفاوت
علتی دارد ، آن علت چيست ؟
میدانيم بعضیها پيش خود اين طور خيال میكنند و اين مساله را اين طور
حل میكنند كه علت اين است كه عصر دين تدريجا منقضی میشود ، در آن عصر و
آن عهد كه تأثير تعليمات دين زياد بود روح عصر و زمان آن طور تعليمات
را ايجاب میكرد ولی حالا روح عصر و زمان طوری ديگر ايجاب میكند ، و
ايجاب میكند كه آن تعليمات تدريجا از بين برود و چيز ديگر جای آن را
بگيرد . اين جواب ممكن است در نظر افرادی كه دين را به منزله ابزاری از
ابزارهای زندگی فرض میكنند كه هر روز جای خود را به ابزاری بهتر و
كاملتر میدهد پسنديده باشد ولی اصولا عرض میكنم كه دين جزو
پاورقی : . 1 نصر / . 2 |