فرمود : بلی .
تعارف ، تا آنجا كه پای عواطف واقعی در كار باشد و مقصود شخص ابراز
عاطفه و علاقه و محبت بوده باشد خوب و پسنديده است . زندگی اگر عاری از
عواطف باشد خشك و بی روح است ، و از ادب عاطفه و محبت اين است كه‏
مكتوم نماند و به طرف اظهار شود تا محبت او نيز جلب گردد . رسول خدا
فرمود : علاقه‏ای كه ميان تو و دوستت هست آن را زود ظاهر ساز كه رشته‏
دوستی را محكم تر می‏كند . تعارف ، تا آنجا كه به صورت تبادل عواطف‏
واقعی و اظهار محبت صميمی باشد خوب و مستحسن است ، اما ملتهايی كه رشد
اخلاقی و اجتماعی ندارند گرفتار انواع تعارفهای دروغين می‏باشند ، دو نفر
از آنها كه همراه يكديگر هستند و می‏خواهند به اتاقی وارد شوند يا از
اتاقی خارج گردند مدتی با يكديگر تعارف می‏كنند در صورتی كه هر كدام از
آنها در دل خود از جلو افتادن ديگری ناراضی است . همچنين است تعارفهايی‏
كه بعضی ميزبانها نسبت به مهمانان می‏كنند ، همه اظهارات بی روح و خشك‏
است ، تصنع و ظاهر سازی است . اين گونه تعارفات داخل در نفاق و دورويی‏
است .
گفتيم كه نفاق و دورويی از مختصات بشر است و اگر در بعضی حيوانات‏
ديگر بوده باشد يك درجه خفيفی است . برخی حيوانات مانند روباه به مكر
و خدعه معروف شده‏اند . بديهی است كه مكر و خدعه آن حيوانات قابل‏
مقايسه با مكرها و خدعه‏ها و ظاهرسازی و تصنعهای فرزند آدم نيست ، ولی‏
نبايد چنين تصور كرد كه چون مكر و خدعه و دورويی از مختصات بشر است پس‏
كمالی است برای بشر و بايد از آن استفاده كرده ، زيرا دورويی يك نوع‏