« ران علی قلوبهم ما كانوا يكسبون »" (1) يعنی درباره اينها سخن مگو ،
اعمال تاريك و سياه اينها به صورت زنگاری بر روی قلبشان در آمده است .
اين آيه حالت سقوط اخلاقی و روحی بشر را ذكر می‏كند .
تنها عمل سياه و سياه كاری نيست كه روح را سياه می‏كند ، عوامل ديگر هم‏
هست كه در تاريك كردن روح و تيره ساختن دل مؤثر است ، از آن جمله است‏
محيطها و معاشرتها . تأثير معاشرت چه در جهت نيكی و چه در جهت بدی‏
خيلی واضح و روشن است . آدمی روح بسيار حساسی دارد ، زود تحت تأثير
واقع می‏شود . و ممكن است بعضی اشخاص خودشان را گول بزنند و خيال كنند
محيط و معاشرت در آنها تأثير ندارد ، ولی اشتباه است ، انسان با روحی‏
بسيار حساس و قابل تغيير آفريده شده است . تغييرات روحی كه در انسان‏
پيدا می‏شود مگر خيلی زياد باشد كه خودش بفهمد والا كمتر خود شخص متوجه‏
تغييرات و تبديلات روحی خود می‏شود . انسان گاهی جسما لاغر می‏شود و چند
كيلو سبكتر می‏گردد و چاق می‏شود چند كيلو سنگين تر می‏شود ، تا خودش را
وزن نكند متوجه نمی‏شود . تغييرات و كم و زيادهای روحی به درجاتی‏
نامحسوس تر و دقيق تر است و به طريق اولی فهميده نمی‏شود و متأسفانه‏
همچو وسيله‏ای نيست كه انسان هر روز يك بار يا هفته‏ای يك بار و يا ماهی‏
يك بار و حداقل سالی يك بار خودش را وزن كند و ببيند چقدر از لحاظ
روحيه سبكتر يا سنگين تر شده . صلاح و فساد بدون آنكه خود اشخاص بفهمند
از فردی به فردی سرايت می‏كند :

پاورقی :
. 1 مطففين / . 14