اطاعت كردن ، شاگرد نيز حقوقی بر معلم دارد از حسن تعليم و تربيت و
مراقبتها و دقتها و حسن عمل و غيره . و همچنين است زن و شوهر ، هر كدام
بر ديگری حقوقی دارند . هر كسی كه فكر میكند به گردن ديگری حقی دارد ، در
همان حال بايد بداند مديون او هم هست . تنها ذات مقدس باری تعالی كه
غنی كامل و مالك مطلق است از اين قانون مستثنی است ، خداوند متعال بر
مخلوقات خود حقوقی دارد و بندگان او مديون فضل و نعمت او و مسؤول امر
او میباشند ولی ذات مقدس او مديون هيچ موجودی نمیباشد ، كه علی عليه
السلام فرمود : اگر در تمام جهان هستی موجودی باشد كه بر ديگران حق داشته
باشد و ديگران بر او حقی نداشته باشند او ذات اقدس الهی است . در عين
حال ذات اقدس الهی اطاعت خويش را حق خود بر مردمان خوانده و پاداشی
كه به فضل و رحمت خود به بندگان عنايت میكند به عنوان حق مردمان بر
خودش به رسميت شناخته . تكاليف الهی جز ارشاد بشر به مصالح واقعی
خودش نيست . اين دستورها و او امر برای سود ذات مقدس خداوند نيست ،
او منزه و مستغنی از همه آنهاست . پاداشی كه برای اين اطاعتها مقرر
فرموده لطف و عنايت است ، در عين حال نام اين لطف و عنايت را " حق
" گذاشته است و خود را به عنوان مديون بشر به اجر و ثواب نام برده
است .
از جمله خصوصيات حق كه علی عليه السلام ذكر فرموده يكی اين است كه در
زبان و سخن خيلی آسان است و در عمل و تحقق مشكل ، میفرمايد : در مرحله
سخن و توصيف و شرح دادن و ذكر مزايا و خوبيها هيچ ميدانی به وسعت ميدان
حق نمیرسد ، چقدر خوب و آسان میتوان در اطراف حق گفت و نوشت و توصيف
كرد كه در
|