ديگری محكوم ، يكی پند ده و ديگری پند پذير باشد ، چيزی كه هست ، همان‏
طوری كه رسول اكرم فرمود : خداوند اين موجود عجيب را كه نامش " انسان‏
" است تركيبی قرار داده از غرايز و تمايلات مختلف و به اين مناسبت در
وی حالاتی شبيه دو گانگی پيدا می‏شود .
اگر دو نفر بخواهند با يكديگر همكاری كنند ، اول با يكديگر پيمان‏
می‏بندند ، بعد در خلال همكاری بر كار يكديگر نظارت و مراقبت می‏كنند و در
آخر سال به حساب و رسيدگی و دخل و خرج و سود و زيان می‏پردازند و اگر
معلوم شد خوب كار كرده‏اند و هيچكدام مرتكب خطا و خيانتی نشده است دست‏
يكديگر را می‏فشارند و رضايت می‏دهند و اگر بر عكس معلوم شد كه يكی از
آنها قصوری كرده و لاقيدی به خرج داده يا عمدا تقصير كرده و خيانتی مرتكب‏
شده ، آن وقت است كه رگبار ملامت و تير سرزنش و مجازات از سوی دوستش‏
به سوی او متوجه می‏شود . انسان از آن جهت كه انسان است و يك نوع دو
گانگی بر وجودش حكمفرماست و از آن نظر كه تركيبی است از ميلها و غرايز
مختلف ، بايد نسبت به خود همه اين مراحل را طی كند ، هم بايد با خود
عهد و قرار داد و پيمان ببندد ، و هم هميشه از خود مراقبت كند و بر خود
نظارت نمايد ، و هم اينكه در آخر هر سال و بلكه هر ماه و هر هفته و هر
روز از خود حساب بكشد ، و هم آنكه احيانا اگر از خود خطايی مشاهده كرد
خود را مورد عتاب قرار دهد . اينها همه از شئون آن مطلب است كه وجود
مربيان خارجی لازم است ولی كافی نيست ، هر كسی بايد خودش سمت مربی گری‏
خود را داشته باشد .