نظريه ديگری به اين شكل مطرح شده كه انسانها در صحنه جامعه ، برخی‏
طرفدار حق و عده ای به دنبال باطل هستند فرشته ، بر خير الهام و شيطان به‏
شر وسوسه می‏كند .
پس انسانها دو گونه می‏شوند : عده ای كه راه حق و خير را می‏روند ، راه‏
ايمان و انبياء را می‏روند و بعضی ديگر كه راه شيطان را می‏پيمايند و به‏
دعوت انبياء كفر و نفاق می‏ورزند . به قول مولوی :
دو علم افراشت : اسپيد و سياه
آن يكی آدم ، دگر ابليس راه
يك پرچم سپيد و يك پرچم سياه ، يك پرچم هدايت و يك پرچم ضلالت ،
يك پرچم نور و يك پرچم ظلمت در نتيجه جامعه ممزوجی است از خير و شر و
حق و باطل ، چون انسان ممزوجی است از خير و شر اين نزاع و درگيری حق و
باطل هميشه در صحنه وجود فرد و در صحنه اجتماع حكمفرماست حال غلبه با
كدام است ، بحث ديگری است البته ما معتقديم كه غلبه نهائی با حق و
حقيقت است ، عدل بر ظلم غلبه خواهد كرد و خير بر شر پيروز خواهد شد ،
نور بر ظلمت غلبه خواهد كرد و دين بر كفر پيروز خواهد شد « هو الذی ارسل‏
رسوله بالهدی و دين الحق ليظهره علی الدين كله و لو كره المشركون ( 1 ) .
وعد الله الذين آمنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم فی الارض كما
استخلف الذين من قبلهم و ليمكنن لهم دينهم الذی ارتضی لهم و ليبدلنهم من‏
بعد خوفهم امنا يعبدوننی لا يشركون بی‏شيئا »( 2 ) .

پاورقی :
1 - سوره توبه ، آيه . 33
2 - سوره نور ، آيه . 55