تعريف تكامل
در تعريف تكامل نظرهای مختلفی هست . ملاك تكامل چيست ؟ در قرآن كريم میفرمايد " « اليوم اكملت لكم دينكم و أتممت عليكم نعمتی و رضيت لكم الاسلام دينا »" ( سوره مائده آيه 3 ) آيا ميان مفهوم كمال و تمام فرقی وجود دارد ؟ مرحوم صدوق كتابی دارد به نام " كمال الدين و تمام النعمه " . در تفسير " الميزان " ، میفرمايد : يك موجود كه ابعاض و اجزائی دارد ، تا همه اجزاء حاصل نشود ناقص است و اين خود بر دو گونه است : گاهی طوری است كه تا آخرين جزء حاصل نشود بر موجود اثری مترتب نيست . مثلا يك اتومبيل كه تا همه اجزاء آن حاصل نشوند راه نمیافتد . و گاهی موجود ناقص به نحوی است كه هر جزء از اجزائش كه حاصل شوند اثر و استفادهای بر آن مترتب است مثل يك خانه كه هر اطاقی از آن قابل استفاده است . در مورد نوع اول " تمام " به كار میرود و در نوع دوم " كمال " به كار میرود . در مورد اسلام به عنوان يك دين ، " كمال " به كار میرود [ كه هر جزئی از اجزای آن مفيد است ] اما اسلام به عنوان يك نعمت ، اسلام تام الاجزاء را میگويند و در مورد آن " تمام " به كار میرود .