تقسيم قضايا به اعتبار موضوع
در منطق برای قضايا به اعتبارات مختلف تقسيماتی شده است . يكی از آنها تقسيم قضيه است به اعتبار موضوع آن به قضيه : مهمله ، طبيعيه ، محصوره و شخصيه . موضوع قضيه : اگر شخصی باشد ، " قضيه شخصيه " میشود . قضايای شخصيه در علوم مورد استفاده ندارد . و اما اينكه برخی قضايای جزئيه از مبادی علوم قرار میگيرند بحث ديگری است . قضايای شخصيه در هيچ علمی جزء مسائل آن علم قرار ندارد .دو اعتبار آلی و استقلالی
اگر موضوع قضيه ، كلی باشد میگويند طبيعت كلی بر دو نوع موضوع قضيه قرار میگيرد : يكی اينكه كلی را كه موضوع قضيه قرار میدهيم آن را مانند يك مرآت و آئينه افراد میبينيم . صورت ديگر آن است كه وقتی به كلی نظر میكنيم آن را آئينه و حاكی از افراد قرار نداده و بلكه خود آن را مستقلا مورد توجه قرار میدهيم . به نظر اول گفته میشود " نظر آلی " ، و به نظر دوم گفته میشود " نظر استدلالی " و يا به تعبير ديگر كلی در نظر اول " ما به ينظر " است يعنی به سبب آن افراد ديده میشود . و در حالت دوم ، كلی " ما اليه ينظر " يا " ما فيه ينظر " است . مثلا میگوئيم : كل انسان ضاحك ، يا مدرك للكليات ، يا كل انسان يمشی ، در اينجا مفهوم انسان را مرآت قرار دادهايم برای انسانهای عينی خارجی . در جای ديگر میگوئيم : الانسان نوع ، در اينجا خود انسان از آن جهت كه