چرا سنگ رو به بالا میرود ؟ چه بنا بر نظر قدما كه میگفتند سنگ به طبع
خودش پائين میآيد و چه به مبنای جديد كه میگويند جاذبه سنگ را پائين
میآورد ، اين سؤال پيش میآيد كه چرا وقتی ما به سنگ ضربه وارد میكنيم ،
سنگ رو به بالا میرود ؟
اين مسئلهای است كه از زمان ارسطو مطرح بوده ولی جواب درستی به آن
نداده بودند . جوابی كه خود ارسطو به اين سؤال داده جواب خيلی ضعيفی
است . و از جمله حرفهای خيلی خوبی كه در فلسفه اسلامی پيدا شده توجيه
حركت قسری است . ارسطو معتقد بوده علت اينكه سنگ به طرف بالا میرود
هواست كه از زير به او فشار وارد میكند . يعنی ما وقتی به سنگ ضربه
میزنيم در هوا موج ايجاد میكنيم ، موج هوا فشاری ايجاد میكند و فشار
هواست كه سنگ را به سمت بالا میبرد . توی آب هم همينطور است يك
شناگر كه يك حركت به آب میدهد يك موج از پشت سرش پيدا میشود و آن
موج او را جلو میبرد . پس بنابراين الان كه سنگ بالا میرود ، اين سنگ
نيست كه بالا میرود اين هواست كه او را بالا میبرد .
ولی بوعلی و امثال او نظريه ديگری دارند و میگويند : ضربه در طبيعت
سنگ اثر میگذارد و در طبيعت سنگ ميلی پيدا میشود و آن ميل كه در درون
خود سنگ است او را به بالا میكشاند . يعنی يك نيروئی كه اسم آن را ميل
میگذارند آن را میكشاند به بالا . مسئله ميل از حرفهائی است كه در دوره
اسلامی پيدا شده است .
البته اينجا يك اختلاف نظر ميان بو علی و ملاصدرا هست . حرف ملاصدرا
يكدرجه بالاتر از حرف بوعلی است . بوعلی معتقد نيست كه طبيعت تغيير
كند میگويد فقط ميلی و قوهای در آن ايجاد میشود . ولی ملاصدرا میگويد خود
طبيعت تغيير میكند ، جوهر طبيعی تغيير میكند . اين خيلی حرف مهمی است.
آن نظريهای كه از گاليله نقل میكنند و نيوتون هم میگويد ،
|