قبول واقع نمی‏شد . البته نمی‏گوئيم كه بی اصل بی اصل گفته است . شايد
حرفهای بی مدركی در كتابهای افسانه مانندی ديده و فكر كرده كه بهتر است‏
همانها را مستند قرار دهد و بگويد حالا اگر اين نظريه‏ها را ارسطو نگفته‏
است ولی افلاطون كه استاد ارسطو بوده گفته است . مثل آنچه كه در جزوه‏های‏
دانشكده الهيات گفتيم كه خود اينكه اساسا فلسفه افلاطون فلسفه اشراقی‏
بوده ، به اين معنا كه الان ما در فلسفه اشراقی داريم ، يعنی فلسفه‏ای كه‏
هم استدلالی است و هم تهذيب نفسی ، و استدلال را بايد با كمك صفای نفس‏
بكار برد و حكيم بايد هم از برهان و استدلال عقلی و هم از سير و سلوك‏
قلبی استفاده كند ، به اين معنا چنين چيزی در فلسفه افلاطون نيست . شيخ‏
اشراق اينها را كه اساس حكمت اشراق است آمده جدا به افلاطون نسبت داده‏
است ، بعد هم چند نفر را كه هيچكس از آنها در دنيا خبری و اثری ندارد
به عنوان اينكه اينها فيلسوفانی در ايران قديم بودند اسم برده است ، از
كسانی كه هيچكس نمی‏تواند از آنها نام و نشانی بدست آورد . و گفته است‏
كه اينها دارای همين مسلك و مشرب بوده‏اند . بعد از شيخ اشراق اين حرف‏
در دنيا گفته شده و الا قبل از او مطرح نبوده است . احتمالا هم در
كتابهائی كه از ساخته‏های شعوبيه بوده [ مطالب بی اساسی آمده است ] ( 1
) .
افلاطون يك حرفی داشته راجع به عشق مجازی و راجع به زيبائی و در اين‏
موارد نظرياتی داشته ولی آنچه را كه ما سير و سلوك می‏ناميم اصلا مطرح‏

پاورقی :
1 - يك روز آقای حبيبی اينجا بود مطلبی را از تقی زاده نقل می‏كرد كه‏
حرف خوبی هم بود . بعد هم خودم در كتاب تقی زاده پيدا كردم كه می‏گويد
اساسا ابن الوحشيه‏ای در دنيا نبوده . در حاليكه كربن می‏نويسد اول كسی كه‏
لفظ اشراق را بكار برده ابن الوحشيه است كه در كتاب النبطيه بكار برده‏
است . تقی زاده می‏گويد كتابش هم مجهول است . همه اين حرفها از
ساخته‏های شعوبيه است عليه اعراب ، برای اينكه می‏خواستند بگويند كه ما
در ايران قديم چنين داشتيم ، اين كتابها را ساخته‏اند و اين حرفها را
زده‏اند . احتمال دارد كه مستند شيخ اشراق هم يك چنين كتابهائی باشد .
بعد از اينكه اين فكر برايم پيدا شد خودم در منابع اصلی مثل " ملل و نحل‏
" شهرستانی كه بالاخره كتابی قديمی است گشتم كه ببينم آيا در كتاب‏های‏
قديم خودمان اثری پيدا می‏شود كه آيا فلسفه افلاطون فلسفه اشراقی بوده ، به‏
اين معنا كه شيخ اشراق می‏گويد ، ديدم كه اصلا يك چنين چيزی نيست .