الفصل الثالث فی الفصل بين الجنس والماده ( 1 )

1 - در مورد ماهيت اشياء ، يك نظر اين است كه ماهيت همه اشياء در
خارج يكسان است ، تفاوت ميان آنها صرفا مربوط به تفاوتهای فردی است .
مثلا انسان و سنگ و درخت همه از يك ماهيت‏اند . به قول دكارت ماده و
حركت را به من بدهيد تمام جهان را خواهم ساخت . خلاصه تفاوت ميان اشياء
از قبيل تفاوت ميان ساختمان مدرسه و پاساژ و حمام است كه همه در اصل از
يك نوع و يك ماهيت هستند ، همه از آجر و گل و غيره درست شده‏اند . در
اينصورت مسئله كليات خمس بكلی منتفی است .
2 - همچنين اگر ثبات و سكونی در ماهيات اشياء نباشد باز هم مسأله‏
كليات خمس منتفی است . در واقع ماهيتی نمی‏ماند . اين كه در يك لحظه‏
چيزی است و در لحظه ديگر چيز ديگر ، ديگر جای اين سخن را كه " اين‏
چيست ؟ " باقی نمی‏گذارد .
3 - . نظر ديگر اين است كه كسی قائل به كثرت اشياء باشد اما بگويد به‏
تعداد اشياء ماهيت وجود دارد ، دو شی‏ء نداريم كه دارای يك ماهيت باشند
( يعنی درست نقطه مقابل نظر اول ) . در اين صورت هم بحث كليات خمس‏
منتفی است .
بحث كليات خمس مبتنی است بر اينكه :

پاورقی :
[ 1 ] چون مباحث اين قسمت از اينجا تا ص 145 به صورت يادداشت‏
برداری از مباحث استاد بوده است ، به نحو اجمال و اختصار می‏باشد .