للشیء غير الكون فی الاعيان |
كون بنفسه لدی الاذهان |
كشف راز مسئله علم و آگاهی
اين مطلب در كلمات شيخ الرئيس نيامده است ، در كلمات بعدیها هم مانند خواجه و ديگران ، نيامده است . اين تنها صدرالمتألهين است كه اصل راز اين مسئله را گفته است . البته او هم مطلب را كاملا تجزيه و تحليل و حلاجی نكرده ولی اصل مطلب از اوست اگر چه كه بيان مطلب به اين شكل از ماست . سخنی دارد مرحوم صدرالمتألهين كه مبتنی است بر حرفهای ديگرش و تا اندازهای مبتنی است بر حرفهای عرفا .مسئله تطابق عوالم وجود
هستی دارای عوالم متعددی است و اين عوالم متطابقاند ، يعنی متباين نيستند ، هر عالمی به منزله ظل عالم ديگر است و به تعبير عرفا ، عالم بالاتر نسبت به پائينتر همان پائينتر است منهای تقانصش ، و بر عكس [ از جهت ] حضور ، مرتبه بالاتر عين پائينتر است منهای نواقصش . اين بالاتری و پائينتری را به حقيقه و رقيقه تعبير میكنند [ كه هر پائينی رقيقه حقيقت بالاتر از خود است ] . هر جا بالاتری باشد پائينتر به تبع موجود است . خلاصه ، وجود مادی ترقی میكند وجود ذهنی و نفسانی میشود ، به عكس وجود ذهنی تنزل میكند وجود مادی میشود .مسئله كلی
2 - مسئله مشكل ديگر ، كاشفيت كلی است ، كه كشف امور غير متناهی