امور متساوی و اقلی
اكنون باقی مانده است كه آنچه مساوی يا اقلی است بيان كنيم : در مورد مساوی شبهه است كه آيا میگويند به بخت و اتفاق است يا نه ؟ متأخرين از مشائين گفتهاند آنچه به بخت و اتفاق نسبت داده میشود همان اموری است كه از اسباب خود بطور اقل واقع میشوند و ليكن ارسطو كه ابتدا در اين باب بحث كرده چنين نگفته بلكه میگويد آنچه به بخت و اتفاق نسبت داده میشود آنست كه اكثری و دائمی نباشد . و آنچه متأخرين را بر آن داشته كه تنها امور اقلی را به بخت نسبت دهند و امور متساوی را بيرون كنند صورت حال امور اداری بوده و چنين گفتهاند كه خوردن و نخوردن و راه رفتن و نرفتن و مانند آنها اموری هستند كه صدور و عدم صدورشان از مبادی يكسانست ولی كسيكه از روی اراده راه رفت يا خوراك كرد نمیگويند از اتفاق بود . اما به عقيده ما بر آنچه معلم گفته نبايد زياد كرد و ابطال قول ايشان آسانست باين معنی كه يك چيز به يك اعتبار اكثری بلكه واجب و دائم میشود و به اعتبار ديگر مساوی و اقلی است