جواب شيخ به ايرادهای وارده بر بيان ارسطو
شيخ میخواهد حرف ارسطو را جوری توجيه كند كه آن ايرادها وارد نباشد . میگويد كه سخن ارسطو در مقاله الالف الصغری درباره مبادی جوهر است ، همانطور كه خودش هم عنوان كرده است . آنطور كه گفتهاند اصلا عنوان اين مقاله الالف الصغری مبادی جوهر است ، يعنی اموری كه از آنها جوهر بوجود میآيد . علل چهارگانه به عنوان مبادی و علل جوهر از آنها ياد شده است . شيخ میگويد كه در عين حال مطلب دو گونه است : يك وقت هست كه سخن ارسطو در مبادی جوهر بماهو جوهر است . و يك وقت هست كه در مبادی جوهر بماهو معروض برای يك عده اموری است ، يعنی جوهر از آن جهت كه مركب است از جوهری و يك سلسله اعراض . ببينيد : اين جسم ابيض است ، اين جسم ابيض از آن جهت كه جسم است جوهر است . بياض اين جسم را ما عرض آن جسم میگوئيم . جسم ابيض ، يعنی جسم باقيد بياض ، مركبی از جوهر و عرض است ، جسم ابيض يعنی جوهر بعلاوه عرض بياض . پس مجموع و مركبشان منظور است . وقتی كه شما در