الوجود " تعقل كنيد ، همانطور كه واحد را به عنوان خود واحد ، همان كه
مبدأ اعداد است ، تعقل میكنيد . [ و يك وقت هم او را به عنوان ماهيتی
كه آن ماهيت انسان يا يكی ديگر از جواهر است تعقل كنيد ، همانطور كه
واحد را هم بصورت انسان واحد يا آب واحد يا هوای واحد تصور میكنيد ] .
وقد تتأمل فتعلم ذلك مما وقع فيه الاختلاف فی أن المبدأ فیالطبيعيات
واحد أو كثير . فبعضهم جعل المبدأ واحدا ، و بعضهم جعله كثيرا . والذی
جعله منهم واحدا فمنهم من جعل المبدأ الاول لاذات الواحد ، بل شيئا
هوالواحد ، مثل ماء اوهواء أونار أوغيرذلك .
و منهم من جعل المبدأ ذات الواحد من حيث هو واحد ، لاشیء عرض
لهالواحد ، فقرق اذن بين ماهية يعرض لهاالواحد والموجود ، و بين الواحد
والموجود من حيث هو واحد و موجود .
شيخ تنظير ديگری را بيان میكند و میگويد درباب مبدأ اشياء دو نظر است
: يك نظر اين است كه میگويند آن مبدأ واحد است ، نظر ديگر میگويد كثير
است . كسانی كه گفتند واحد است خود دو گروه هستند و دو نظريه دارند :
دستهای مثل طالس و پيروان او میگويند [ مبدأ اشياء ذات واحد نيست ،
بلكه شيئی است كه واحد است ] . مثلا آن مبدأ هوا يا آب يا آتش و مانند
آن است . دستهای ديگر مثل فيثاغورث مبدأ اشياء را واحد از آن حيث كه
واحد است میدانند .
|