اصطلاحات مختلف مراتب عقل
در اينجا اصطلاحی است كه میگويند از حكمای اسكندريه است ، و از حكمای يونانی نيست ، از اسكندر افريدوسی و حكمای دوره او نقل كردهاند . و آن اصطلاح مراتب عقل در انسان است . يك رساله كوچكی هم در عقل و معقول از او به عربی ترجمه شده است ، كه آن رساله همهاش در اسفار در يك جا نقل شده است . فارابی هم همان بحثها را بعدها طرح كرده است .عقل بالقوه
اينها در مورد انسان میگويند كه در انسان در ابتدا يك استعدادی هست كه به حسب آن استعداد ، امكان تعقل اشياء را دارد . يعنی فعليت تعقل در او نيست ، ولی امكان تعقل اشياء در او هست . مثلا میگويند كه يك كودك در ابتدای تكون در حالی كه به صورت جنين است ، يا حتی در ابتدای تولد ، عاقل است ، ولی عاقل بالقوه . يعنی در او استعداد تعقل وجود دارد . اما چنين استعدادی مثلا در بذر گندم وجود ندارد . اسم اين مرحله را عقل بالقوه يا مرحله عقل هيولانی میگذارند .عقل بالملكه
و معتقدند كه بعدها تدريجا ، در طول زمان ، در اثر زياد شدن تجارب بچه ، و وارد شدن محسوسات زيادی در ذهن او ، ذهنش خود به خود رشد میكند ، يعنی همان قوه خود به خود رشد میكند . اولين چيزی كه بعد از وارد شدن يك سلسله محسوسات در ذهن ، برای عقل او فعليت پيدا میكند ، بديهيات اوليه است ، كه اعم است از بديهيات اوليه تصوريه و بديهيات اوليه تصديقيه ، بديهيات اوليه تصوريه ، مثل مفهوم هستی و مفهوم نيستی و امثال اينها . بديهيات اوليه تصديقيه مثل تصديق