اينكه می‏گويند ماهيت واجب‏الوجود عين انيت او است ، يا واجب‏الوجود
لاماهية له ، چه می‏باشد ، تا بتوانيم بعدأ به سراغ برهان مطلب برويم .

وجود مطلق در اصطلاح امروز

در اينجا يك مطلب ديگر را كه در زبان امروزيها بيان می‏شود در نظر
بگيريد . در زبان امروزيها گاهی گفته می‏شود كه واجب‏الوجود يعنی ذات‏
مطلق ، كمااينكه در تعبير قدما هم احيانا ذات مطلق آمده است . قدما به‏
ذاتی مغاير وجود در واجب‏الوجود قائل نيستند ، به همين جهت هم اگر
بگويند ذات مطلق [ اشكالی پيش نمی‏آيد ] چون ذاتش عين وجود است و
منظور همان وجود مطلق است .
ما عدمهائيم هستی‏ها نما
تو وجود مطلق و هستی ما
پس اگر قدما ذات مطلق يا وجود مطلق بگويند منظورشان يك معنا است .
و اگر می‏خواهند ذات مطلق را انكار كنند مقصودشان اين است كه ذاتی كه‏
ماهيت ندارد وجود ندارد ، حال چه اين گروه منكر واجب‏الوجود باشند و چه‏
واجب‏الوجود را قبول داشته باشند . اينها می‏گويند هر چه وجود دارد ماهيت‏
دارد ، هر موجودی را شما بايد ذات متصف به وجود در نظر بگيريد ،
واجب‏الوجود را هم بايد ذات متصف به وجوب وجود در نظر بگيريد . پس‏
نقطه مقابل كسانی كه در قديم معتقد به مطلق بودن واجب‏الوجود بودند ،
كسانی هستند كه برای واجب‏الوجود ماهيت قائلند . لازمه ماهيت هم چنانكه‏
گفتيم محدود بودن است . پس مطلق در اصطلاح قدما به معنی نامحدود بودن‏
است .
می‏خواهيم روشن كنيم كه آيا مطلق در اصطلاح قدما با مطلق در اصطلاح‏
امروزيها يكی است يا فرق دارد ، و اگر فرق می‏كند اختلافشان در چيست ؟
امروز وقتی اصطلاح مطلق را بكار می‏برند . مقصودشان در مقابل نسبی است‏
نه در مقابل ذی ماهيت . چطور ؟ به اين معنا كه وقتی می‏گوئيم يك شی‏ء
مطلق است ، معنايش اين است كه در همه حال و در همه شرايط و در همه‏
زمانها و مكانها و بر