فصل ششم - قسمت پنجم ادامه بحث درباره علم واجب به ذات

گفتيم كه در اينجا يك بحث راجع به اين است كه چه برهانی وجود دارد
بر اينكه واجب‏الوجود عالم به ذات خود است ، و به اصطلاح امروز خودآگاه‏
است . همانطور كه عرض كردم راه آنها مبتنی بر نظريه خاصی است كه اين‏
فلاسفه درباره علم و آگاهی و عقل دارند . و آن نظريه اختصاص به ذات‏
باريتعالی ندارد . اين نظريه در مورد مطلق علمها و عالمها است ، در مورد
علم انسان و حتی حيوان به ذات خودش هم همين بحث مطرح است .

علم از سنخ ماهيات نيست ، وجود است

بطوری كه خلاصه عرض كردم اينها به علم و آنچه كه شعور و آگاهی گفته‏
می‏شود به چشم يك پديده نگاه نمی‏كنند و به صورت يك كيفيت آن را
نمی‏بينند . در بحثهای ابتدائی مثل ديگران بحث می‏كنند ، يعنی وقتی كه در
مورد