واجبالوجود حق است
بحث ديگر حقيت واجبالوجود است . ما به واجبالوجود میگوئيم حق .حق يعنی واقعيت و وجود
میخواهيم ببينيم كه معنی حق چيست ؟ و نقطه مقابلش باطل به چه معنا است ؟ كلمه حق و حقيقت هر دو از يك معنا است ، از حق يحق . وقتی مطلب را خوب بشكافيم میبينيم كه يك شیء از جهت خصوصيت وجودش حق يا حقيقت است . اگر بگوئيم فلان شیء پوچ است و باطل است ، يعنی واقعيتی ندارد . و اگر میگوئيم فلان شیء حق يا حقيقت است ، يعنی واقعيت دارد . واقعيت هم همان وجود است . بعضی از اشياء چون در ذات خودشان ، واقعيت عين ذاتشان نيست ، ولابشرطند از اينكه موجود يا معدوم باشند و ممكن بالذات هستند ، پس به حسب ذات باطلند ، و به حسب علتشان حقند . همه ممكنات چنين هستند . هر ممكنی فی حدذاته ليس و من علته أيس ، من ذاته أن يكون ليس و من علته أن يكون أيس . يعنی قطع نظر از علتش وجود ندارد ، و با در نظر گرفتن علتش وجود دارد ، پس اينها حقند . همه ممكنات حقند ولی حق بالذات نيستند . حق بالغير میباشند . اما آن موجودی كه وجودش از ذات خودش است ، نه از ناحيه غير ، پس او حق بالذات است . نقل كردهاند كه لبيد معروف در جاهليت شعری گفته كه با اين