غير معلول .
[ بنابراين از جميع اين بيانات روشن میشود كه در اينجا نياز به علت
اولی است ، اگر چه مابين طرفين بینهايت وسائط باشد ] . حال ، آيا اين
تسلسل علل كه ما ابطال كرديم فقط درباب علت فاعلی جاری است يا درباب
علل مادی و صوری و غائی هم جاری است ؟ شيخ میگويد كه اين بيان [ در علل
ديگر هم جاری میشود ] .
در ادامه اين بحث ، شيخ بحث ديگری را درباره علت قابلی و علت مادی
مطرح میكند . آنگاه در حدود يكی دو ورق و شايد بيشتر بحثی را مطرح میكند
كه متأخرين شيخ به آن بحث نپرداختهاند . آن بحث پيرامون عبارت مبهمی
از ارسطو است : " كون الشیء من الشیء " چيزی از چيزی وجود پيدا كردن .
اين عبارت ظاهرا بعدها ميان شارحان اسكندرانی آثار ارسطو و ديگران مورد
بحث فراوانی واقع شده و حرفهائی در اطراف آن زدهاند و شايد ايرادهائی
گرفتهاند . شيخ برای حل و رفع شبهه از كتاب ارسطو مقدار زيادی راجع به
تعبير كون الشیء من الشیء بحث كرده كه چون بحث خيلی لازمی نبوده در كتب
متأخرين دنبال آن را نگرفتهاند . و لزومی هم ندارد ولی چون شيخ بحث كرده
و عبارات مشكل و مندمجی هم آورده ما هم [ در جلسه بعد ] وارد اين بحث
میشويم .
|