پاورقی : 1 - سوره اسراء / 110 ، طه / 8 ، حشر / . 24 2 - اعراف / . 180
درباب حق تعالی هم میگوئيم كه هم صفات ثبوتيه دارد و هم صفات سلبيه .
يعنی وقتی كه صفاتی را برای حق تعالی اثبات میكنيم ، مستلزم اين است كه
صفات ديگری را سلب بكنيم . البته اين تفاوت ميان واجبالوجود و اشياء
ديگر است كه درباب واجبالوجود ، آنچه را كه سلب میكنيم خود سلب است
. يعنی در واقع يعنی يك امر ايجابی اثبات میشود و هزاران امر ايجابی
ديگر نفی میگردد . مثلا میگوئيم اين سفيد است . اين اثبات يك امر
ايجابی است . بعد میگوئيم سبز نيست . سبزی نيز به همان اندازه كه سفيدی
ايجابی است ، ايجابی میباشد . با اثبات يك امر ايجابی ، يك امر
ايجابی ديگر را نفی كرديم . میگوئيم شيرين است ، پس ترش نيست . ترشی
به همان اندازه اثباتی است كه شيرينی اثباتی است .
ولی درباب واجبالوجود خواهيم گفت كه هيچ امر اثباتی از واجبالوجود
نفی نمیشود . "« له الاسماء الحسنی 0 " ( 1 ) ، " و لله الاسماء الحسنی
" ( 2 ) هر صفت كمال و وجودی كه باشد در او اثبات میشود . و هر چه كه
از او نفی میشود نقص است . اين است كه میگويند : لاسلب هناك الا سلب
السلب ، ولا فقد هناك الافقد الفقد .
پس اين تفاوت بين واجبالوجود و ساير اشياء هست . ولی اين مطلب در
اصل درست است كه هر جا تصديق هست ، انكار هم هست ، و هر جا كه اثبات
هست ، سلب هم هست ، اين به طور اجمال درست است . ولی اين نبايد برای
ما منشأ اشتباه شود . ما بايد دو اشتباه را در اينجا يادآوری كنيم :
پاورقی : 1 - سوره اسراء / 110 ، طه / 8 ، حشر / . 24 2 - اعراف / . 180 |