آيا تفاوت و تمايز به فصلهای عدمی ممكن است ؟

لقائل أن يقول : چه لزومی دارد كه ما برای هر حيوانی يك فصل وجودی‏
قائل شويم ؟ ممكن است بعضی حيوانات فصلشان عدمی باشد ، يعنی امتياز يك‏
نوع از نوع ديگر ممكن است به اين باشد كه آن كمالی را كه نوع ديگر دارد
اين ندارد . به طور كلی در انواعی كه قابل شدت و ضعف هستند و قابليت‏
تكامل ذاتی در آنها هست و قابل اشتداد جهت ذاتی در آنها هست ، و به‏
تعبير ديگر در ماهيتهائی كه به نوعی مشككند و تشكيك در افرادشان هست ،
مانعی ندارد كه امتياز نوعی از نوع ديگر به يك فصل عدمی باشد . اين يك‏
فرضی است كه مطرح می‏كنيم كه ممكن است كسی بگويد و مانعی ندارد كه به‏
صورت يك سؤال مطرح شود . مثلا تفاوت الاغ با انسان به اين نيست كه‏
انسان حيوان است با يك فصل وجودی ، و الاغ حيوان است با يك فصل وجودی‏
ديگر . بلكه الاغ حيوانی است كه فقط حيوانيت را دارد و انسان حيوان است‏
بعلاوه شی‏ء ديگر . يعنی چنين نيست كه در الاغ يك امر وجودی باشد كه در
انسان وجود نداشته باشد . الاغ فقط حيوان است و همان را فقط دارد ، و
انسان حيوان است بعلاوه شی‏ء ديگر كه عبارت است از ناطقيت .
معنای اين سخن اين است كه حيوانيت در يك جا نوع باشد و در جای ديگر
جنس باشد ، حيوانيت در الاغ نوع باشد و در انسان جنس باشد ، و در عين‏
حال يك چيز است كه در يك جا نوع است و در يك جا جنس است .
كمااينكه درباب خط هم كسی ادعا كند كه عينا همين‏جور است . خط نيم‏متری‏
و خط يك‏متری دو نوع هستند كه اختلافشان با يكديگر در اين است كه يكی‏
چيزی دارد كه ديگری آن را ندارد ، و آن ديگری چيزی را ندارد كه آن اولی‏
دارد ، ولی هر دو مشتركا يك امر را دارند . خوب ، اين فرض است .
سؤال : استاد ، درباب تشكيك می‏گويند ؟
استاد : تقريبا نوعی تشكيك می‏شود ، حالا نوعی تشكيك به اين شكل .