زهرمار آن مار را باشد حيات |
ليك آن مرآدمی راشد ممات ( 1 ) |
پس بد مطلق نباشد در جهان |
بد به نسبت باشد اين را هم بدان ( 2 ) |
خير به وجود برمیگردد و شر به عدم
خير به وجود برمیگردد و شر به عدم . يعنی هر چيزی از آن جهت شر است كه يا خودش نيستی است ، يا اگر خودش نيستی نيست ، نوعی از هستی است كه سبب نيستيها میشود ، يعنی بديش بدان جهت است كه سبب نيستيها میشود . يك وقت میگوئيم جهل بد است . چرا بد است ؟ چون نيستی علم است . علم چون كمال است خوب است ، و جهل از آن جهت كه نيستی علم است بد است . فقر بد است ، چون ناداری است ، نداشتن است . نداشتن چه چيز ؟ نداشتن ثروت است ، و ثروت امكان قدرت است ، و چون امكان قدرت است خوب است . و فقر چون فقدان آن امكان قدرت است بد است . يا مثلا میگوئيم كوری بد است ، چون فقدان بينائی است و بينائی خوب است . اين موارد چون عدمند ، خودشان بد هستند .پاورقی : 1 و 2 - [ مثنوی معنوی ، دفتر چهارم ، چاپ كلاله خاور ، ص 217 ] .