فصل ششم - قسمت ششم علم واجب‏الوجود به ما سواه

از اينجا شيخ وارد علم واجب‏الوجود به ما سوا می‏شوند ، علم به ساير
اشياء . در اينجا يك اصطلاحی است كه در كلام شيخ نيامده ، ولی آن را روشن‏
می‏كنيم تا سخن شيخ معلوم باشد .

علم فعلی و علم انفعالی

اصطلاحا می‏گويند كه علم بر دو قسم است : علم فعلی و علم انفعالی . علم‏
انفعالی . يعنی علمی كه معلوم مبدأ علم است . يعنی وجود عينی و خارجی‏
معلوم سبب شده است كه عالم به آن علم پيدا كند . و از اين جهت آن را
انفعالی می‏گويند كه عالم از معلوم منفعل می‏شود . مانند علم انسان به‏
اشياء خارجی . علم ما به اشيائی كه در طبيعت در اطراف ما وجود دارند
علم انفعالی است . زيرا آن اشياء وجود دارند و بواسطه وجودشان در حس ما
و در چشم ما يا در لامسه و سامعه ما و تأثيری كه در