بيان بوعلی در پاسخ به اين اشكال
بوعلی در اينجا سخنی گفته است كه اين سخن سوء تعبير شده است . سوء تعبيرش اين است كه گفتهاند كه بوعلی گفته است واجب تعالی علم به كليات دارد و علم به جزئيات ندارد . و چنين اشتباهی خيلی عجيب است ، چون برخلاف صريح حرف بوعلی است . بوعلی معتقد است كه علم حقتعالی به اشياء حتی به جزئيات به نحو كلی است ، نه به نحو جزئی .علم به جزئی به نحو كلی
بوعلی میگويد كه علم به جزئيات دوگونه است : يكی علم به جزئيات به نحو جزئی ، و ديگری علم به جزئيات به نحو كلی . علم به جزئيات به نحو جزئی مثل همين مثالهائی كه گفتيم ، كه اغلب در مورد علمهای انفعالی است . ولی علمی كه از روی مبادی علت و معلول پيدا شود ، علم به جزئيات است به نحو كلی . البته اين كلی منحصر در فرد است . مثلا چطور ؟ خود بوعلی به خسوف و كسوفها مثال میزند . میگويد علم منجم به اينكه خسوف در چه ساعت صورت میگيرد و در چه دقيقهای ، علم به نحو كلی است . يعنی آن علم از روی قاعده و ضابطه كلی است ، كه هرگاه زمين ميان ماه و خورشيد فاصله شود ، و مثلا از فلان جا اينقدر دور باشد و از جای ديگر آنقدر دور