حركت است . اگر حركتی از درجه خاصی به درجه ديگری تبديل شود ، اينجا چه‏
پيش آمده است ؟ مثلا حركتی كه سرعت آن شصت كيلومتر در ساعت است به‏
سرعت صد كيلومتر در ساعت برسد . آيا در اينجا چيزی بر حركت افزوده شده‏
؟ آيا حركت با چيز ديگری و با وجود ديگری مخلوط شده است ؟ آيا با
ماهيت ديگری كه نام آن سرعت است آميخته است ؟ نه ، سرعت حركت هم‏
باز خودش از حركت است . همان حركت وقتی كه فزونی می‏يابد ، وقتی كه‏
تغيير نسبتها فزونی می‏يابد ، اسمش سرعت حركت می‏شود . پس شدت و تأكد
و قوت و سرعت و امثال اينها چيز عليحده‏ای نيست . وجوب وجود هم برای‏
وجود همين است ، نه اينكه وجود چيزی است و وجوب چيز ديگری كه به وجود
ملحق شود و با آن مخلوط گردد . وجود و هستی وقتی كه تأكد پيدا كرد و شدت‏
و كمال پيدا كرد وجوب وجود نام می‏گيرد .
سؤال : در نقطه مقابل آن ، ضعف وجود چيست ؟
استاد : ضعف هم همين جور است ، نقطه مقابل وجوب است . همانطور كه‏
وجود شديد وجود و شی‏ء ديگر نيست ، وجود ضعيف هم باز وجود و شی‏ء ديگر
نيست ، مرتبه ضعيف ، همان وجود است ليس الا ، و مرتبه شديد هم وجود
است ليس الا . ( همانطور كه مرحوم حاجی سبزواری گفته است ) :
مراتبا غنی و فقرا تختلف
كالنور حيثما تقوی و ضعف ( 1 )
آيا وقتی نور ضعيف است نور را با يك چيزی مخلوط كرده‏اند كه نور
ضعيف می‏شود ؟ يا نور در ذات خودش و در نوريت خودش كم است ، نه‏
اينكه چيزی از خارج با آن مخلوط شده باشد . وقتی كه نور در نوريت خود
كاستی می‏يابد نور ضعيف می‏شود ، و وقتی كه در نوريت خودش شدت پيدا كرد
نور شديد

پاورقی :
1 - [ منظومه مرحوم حاجی سبزواری ، المقصدالاول ، غرر فی بيان‏الاقوال فی‏
وحده حقيقةالوجود و كثرتها ] .