شبهه ابن كمونه

همين مسأله است كه منشأ شبهه ابن‏كمونه شده است . ابن‏كمونه يك متكلم‏
است . بعضی می‏گويند كه يهودی بوده است . شبهه‏ای در اينجا وارد كرده كه‏
خيلی افراد در جواب شبهه او درمانده بودند . شبهه او را مرحوم حاجی‏
سبزواری چنين نقل می‏كند :
هويتان بتمام الذات قد
خالفتا لابن الكمونة استند
( 1 )
ابن كمونه گفته : چه مانعی دارد كه واجب الوجودها به تمام ذات مغاير
يكديگر باشند و هيچ وجه مشترك نداشته باشند ؟ می‏گويد اين برهانی كه شما
اقامه كرده‏ايد ، از همان اول ، فرض وجه مشترك كرده‏ايد ، منتها گفته‏ايد
كه آن وجه مشترك يا ذات است و يا عوارض . اين دو فرض را جواب‏
داده‏ايد . ولی چه مانعی دارد كه ما بگوئيم واجب الوجودهای متعدد اساسا
وجه مشترك ندارند . اين فرض را چه می‏گوئيد ؟

جواب به اين شبهه

در كلام شيخ روی اين فرض بحث نشده است ، فرضی كه بعدها ابن‏كمونه مورد
استناد قرار داده است . ولی آيا اين بحث نكردن به اين دليل بوده كه شيخ‏
غفلت كرده است ؟ يا بحث در اين فرض را لازم نمی‏ديده است ؟ ما در آن‏
اوايل كتاب كه در اين مورد بحث می‏كرديم ، عرض كرديم كه شيخ لازم‏
نمی‏ديده است كه در اين مورد بحث كند . وقتی كه می‏گويد وجوب وجود عين‏
ذات واجب‏الوجود است جائی برای اين بحث باقی نمی‏ماند . در همان اوائل‏
كتاب هم به اين مسأله اشاره كرده است كه [ وجوب وجود عين ذات او است‏
] . وقتی می‏گوئيم دو واجب‏الوجودی كه به تمام ذات متغايرند و هيچ وجه‏
مشترك ندارند ، [ با اين امر

پاورقی :
1 - [ شرح منظومه ، الفريده السابعة ، المقصد الثالث، غرر فی شبهة ابن‏
كمونه و دفعها ] .