فصل اول - قسمت سوم تناهی علل قابلی
بيانی كه در گذشته عرض شد در مقام اثبات علت نهائی درباب علل فاعليه بود ، و برهانی كه برهان وسط و طرف خوانده میشود ( توضيح داده شد ) . در سطر اول اين فصل گفته بودند فی تناهی العلل الفاعلية والقابلية يعنی بحث در تناهی علل است اعم از علل فاعلی و علل قابلی . در ضمن بحث نيز گفتند كه بحث ما در تناهی جميع علل است چه فاعلی و قابلی و چه صوری و مادی . ابتدا درباره علل فاعلی بحث را ايراد كردند . اكنون میخواهند بحث را درباره علل قابلی ادامه دهند .علت قابلی
از علت قابلی چنين تعبير میشود : " ما منه الشیء " آنكه وجود شیء از او است ، يعنی آنكه قابل وجود اين شیء بوده و وجود او را قبول كرده و گرفته است . اينجا است كه تعبيری در اين زمينه از ارسطو بوده است كه بعدها در ميان شارحان كلام ارسطو مورد بحث قرار گرفته و موجب يك سلسله اشتباهات شده است . به هر حال