مركب دوم پيدا می‏شود . اما مطلب ديگری هم در طبيعيات قديم است كه از
تركيب عناصر ابتدائی مركبات حاصل می‏شوند . حال ، وقتی كه مركبی از
تركيب عناصر پيدا می‏شود چه حالتی رخ می‏دهد ؟ آيا استحاله است ؟ آيا
استكمال است ؟ و يا شق سومی ؟ فرض كنيد كه به همان حساب قدما آب و
خاك و هوا و آتش در يك جا جمع شوند و به قول قدما طلا درست شود ، آهن‏
درست شود ، ماده گياهی درست شود . در اين مركبی كه ما الان داريم ، مثلا
درختی كه الان داريم از عناصر مختلفی تشكيل شده ، عناصر مختلفی تركيب‏
شده‏اند تا اين درخت به وجود آمده است . سؤال اين است كه اين عناصر الان‏
در چه حالی هستند ؟ آيا اين عناصر در عين حفظ صورت خود صورت جديدی را
پذيرفته‏اند ؟ آيا صورت فوق صورت به خود گرفته‏اند ؟ آيا در اين درخت هم‏
صورت آبی و صورت هوائی و صورت آتشی و صورت خاكی وجود دارد و هم يك‏
صورت درخت كه همان نفس ناميه درخت است بر اين صورتها عارض شده است‏
و آن صورتها به حال خود باقی هستند ؟
[ يك فرض اين است كه صورت آن عناصر باقی است ] .
فرض ديگر اين است كه در هنگام تركيب آن صورتها زايل می‏شوند و الان‏
ديگر نه آبی وجود دارد و نه خاكی و نه آتشی و نه هوائی ، صورتهای عنصری و
طبيعت‏های عنصری زايل شده و صورت مركب به جای آنها نشسته است . بنابر
فرض دوم ماده عناصر در بدن ما وجود دارد نه خود عناصر . خود عناصر ،
يعنی صورت و طبيعت عناصر و آنكه منشأ اثر در عناصر است زايل شده و به‏
جای آن يك صورت جديد آمده است . كدام يك از اين دو نظريه است ؟
قدر مسلم اينست كه می‏گويند ( بر اثر اين تركيب ) مزاج پيدا می‏شود ،
در حصول مزاج كسی ترديد ندارد . مزاج يعنی چه ؟ يعنی وقتی عناصر با
يكديگر تركيب می‏شوند ، در يكديگر تأثير می‏كنند و از همديگر متأثر می‏شوند
، اين مقداری از اثر خودش را به او می‏دهد و او مقداری از اثر خودش را
به اين می‏دهد ،