اراده از صفات ذات حقتعالی است
شيخ بعد از علم وارد بحث اراده میشوند و چند سطری درباره آن بحث میكنند و رد میشوند . اراده و مشيت هر دو يك معنی دارد . خداوند فاعل بالاراده است . درباب اراده ، اختلاف نظر شديدی بين متكلمين و محدثين از يك طرف و حكما و فلاسفه از طرف ديگر وجود دارد . متكلمين اراده را در رديف علم و قدرت و حيوه كه از صفات ذات هستند ، نمیشمارند . بلكه آن را صفت فعل میدانند ، و آن را فعل حق میشمارند . ولی فلاسفه اراده را مانند ساير صفات ذات ، و عين ذات میدانند . البته حكما حرف ديگری هم دارند . میگويند همانطور كه علم حقتعالی مراتب دارد ، اراده او هم مراتب دارد . همانطور كه علم در مرتبه ذات و علم در مرتبه فعل داريم ، و لوح محفوظ خودش علم خداوند است ولی مخلوق آن ، اراده هم همينطور است . اراده عين مريد و عين ذات است ، و مراد هم عين اراده است . هم به مريد و هم به مراد میشود اراده گفت . حضرت علی [ ع ] میفرمايد : " « ان الله خلق الاشياء بمشيته ، و المشية بنفسها » " . در معنی اين حديث خيلی بحث است . مشيت علت اشياء است و خودش معلول ذات است . ميرداماد و امثال او اينطور معنی كردهاند : مثل اين است كه بگوئيم ماهيات به وجود پيدا شدهاند ، و وجود به ذات خود موجود است . پس اشياء يعنی چيزهائی كه مورد اراده حقتعالی قرار گرفته ، به تبع مشيت و اراده مخلوقند . ولی مشيت و اراده به نفس خود مخلوق است .