« فسبح بحمد ربك »، پروردگار خودت راتسبيح و تمحيد كن و استغفار نما
كه او توبه پذير است . چه رابطه‏ای است ميان آن مقدمه و اين مؤخره ؟ چرا
پس از پيروزی و فتح و پس از اينكه مردم فوج فوج داخل اسلام می‏شوند ،
تسبيح كن ؟ يعنی مأموريتت پايان يافت تمام شد . ( اين آخرين سوره‏ای‏
است كه بر پيغمبر اكرم نازل شده است ، حتی از آيه : « اليوم اكملت لكم‏
دينكم »و آيه « يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربك »كه درباره‏
اميرالمؤمنين علی ( ع ) است هم ديرتر نازل شده است ) . تو ديگر
وظيفه‏ات را انجام داده‏ای ، پس تسبيح كن . پيغمبر احساس كرد كه يعنی‏
ديگر تمام شد ، بعد از اين در فكر خود باش . اين بود كه آنافانا تسبيج و
استغفار می‏كرد .
ولی ما بدبختها دلمان حكم همان ديوار قير اندود را دارد ، هی گناه پست‏
سر گناه ، هی معصيت پست سر معصيت ، و هيچگونه عكس العملی در روح ما
ايجاد نمی‏شود . من نمی‏دانم اين فرشته‏های روح ما كجا و چقدر حبس شده‏اند ،
چه زنجيرهائی به دست و پای اينها بسته شده است كه دل ما تكان نمی‏خورد ،
نمی‏لرزد .
اولين منزل عبوديت توبه است . اگر در روح خودتان تكانی ديديد ، اگر
ندامتی ديديد ، اگر احساس پشيمانی ديديد ، اگر گذشته خودتان را سياه‏
وتيره ديديد ، اگر احساس كرديد راهی كه تاكنون می‏رفته‏ايد خطا بوده است‏
، سراشيبی بوده است ، و با خود گفتيد بايد برگردم روبه سربالائی ، رو به‏
خدا ، شما به اولين منزل عبوديت و عبادت واولين منزل سلوك رسيده‏ايد و
می‏توانيد ازآنجا شروع بكنيد و اگر نه ، نه .