دو مثال ديگر
طب قديم بر اساس فرضيه عناصر چهارگانه : آب ، آتش ، هوا ، خاك ، و طبايع چهارگانه : رطوبت ، يبوست ، حرارت ، برودت ، و بر اساس اخلاط چهارگانه : خون ، بلغم ، سودا و صفرا استوار بود . پزشكی امروز هيچكدام از اينها را قبول ندارد ، نه عناصر چهارگانه را قبول دارد ، نه طبايع چهارگانه را و نه اخلاط چهارگانه را . از نظر علم امروز ثابت شده است كه هيچكدام از اينها درست نيست . آيا طب ديروز بر اساس فرضيههای غلط خودش معالجه نمیكرد ؟ ! واقعا اطبای قديم هيچ مريضی را معالجه نمیكردند ؟ ! حصبه را معالجه نمیكردند ؟ ! آيا بوعلی سينا مريضها را معالجه نمیكرد ؟ ! بلكه میتوان گفت در بعضی از بيماريها كه دارويش اخيرا كشف شده ، مثل ديفتری ، طب قديم در عمل موفقتر از طب جديد بوده است ، يعنی بر اساس همان فرضيه غلط به نتيجه درست میرسيد . پس اين كه " اگر فرضيهای درست باشد به نتيجه درست میرسد " درست است اما اين كه " اگر فرضيهای به نتيجه درست رسيد حتما خود فرضيه درست است " غلط است . شايد فرضيه غلطی به نتيجهای برسد كه فرضيه صحيح به همان نتيجه میرسد . مثال ديگر عرض میكنم : قطاری با سرعت 50 كيلومتر در