رابطه حق و مفيد در امور جزئی و كلی
ممكن است انديشهای غلط باشد ولی همان انديشه غلط ، به حال بشر مفيد باشد . مثلا پدر پير بيماری را كه پسر جوان موردپاورقی : 1 . Auguste Comte . 2 [ در اين باره در جلسه بعد توضيح داده میشود ] .
پس حالا حقيقت اين است ، زيرا مردم عالم اين را قبول كردهاند . آن وقت
، آن حقيقت بوده و اكنون اين حقيقت است . اگوست كنت ( 1 ) فرانسوی
شناخت راستين را اينچنين تعريف میكند .
واضح است كه اين ، تعريف غلطی است ( 2 ) كه بگوئيم آن روز آن حقيقت
بود و امروز اين حقيقت است و فردا اگر به گونه ديگری فكر كردند آن
حقيقت خواهد بود .
بعضی ديگر شناخت راستين را به گونه ديگر تعريف كردند ، گفتند :
شناخت راستين آن شناختی است كه اثر مفيد به حال بشر داشته باشد .
علمای قديم ( علمای اسلامی ) ميان حق و نافع تفكيك میكردند ، میگفتند :
حق بودن - يعنی مطابق با واقع بودن - فی حد ذاته يك مسئله است ، و نافع
و مفيد بودن مسئله ديگری است ، اين كه يك شیء حق است يك چيز است و
اين كه مفيد است چيز ديگری است ، حال آيا اين دو تلازم دارند يا ندارند
، آيا هر چه حق است مفيد است و هر چه مفيد است حق است ، يا خير ،
مسأله ديگری است .
رابطه حق و مفيد در امور جزئی و كلی ممكن است انديشهای غلط باشد ولی همان انديشه غلط ، به حال بشر مفيد باشد . مثلا پدر پير بيماری را كه پسر جوان موردپاورقی : 1 . Auguste Comte . 2 [ در اين باره در جلسه بعد توضيح داده میشود ] . |