پاورقی : 1 . rationalist . 2 البته اگر به اين ترتيب كه من میگويم گفته بودند برای خودشان بهتر بود ، به اين ترتيب نمیگويند ، ولی نتيجه حرفشان همين است .
مكتب امپريستها را كه شناخت را تك مرحلهای و حسی محض میدانند و
همچنين مكتب راسيوناليستها ( 1 ) را كه شناخت را تك مرحلهای و عقلی
محض میدانند صريحا نفی میكنند . از نظر اينها شناخت سه مرحله دارد :
احساس ، تعقل و عمل ( 2 ) ، همان كه در علوم طبيعی معمول است .
میدانيد طرز كاربرد علوم تجربی چنين است : دانشمند ابتدا به بررسی و
مشاهده امور میپردازد . فرض كنيد پزشك است و راجع به بيماری سل مطالعه
میكند . احوال مسلولها ، عوارض و حالات آنها را به دقت زير نظر میگيرد
. اگر نداند كه علت سل چيست و از چه عاملی پيدا میشود ، از مسلول
میپرسد چه مدت است كه اين بيماری را احساس میكنی ؟ چند وقت است كه
تب كردهای ؟ در كجا زندگی میكردی ؟ خانهات نمور بود يا نه ؟ خانهات
آفتاب داشت يا نه ؟ با چه كسی معاشرت داشتی ؟ از اين قبيل مسائل را از
بيمار میپرسد . يا اگر علت بيماری كشف شده است ، راجع به معالجات
مطالعه میكند و داروهای مختلف را آزمايش مینمايد .
در مطالعات اجتماعی هم همينطور است . كسی كه میخواهد جامعهای را
بشناسد اول به بررسی و مشاهده میپردازد ، به مجموعه اوضاع يك شهر نگاه
میكند ، اول ترافيكش را مطالعه میكند كه آيا ترافيك شهر ، كند است يا
تند ، مغازهها را مطالعه میكند ، آمار میگيرد : چند مغازه كتابفروشی است
؟ چند مغازه مشروب فروشی
پاورقی : 1 . rationalist . 2 البته اگر به اين ترتيب كه من میگويم گفته بودند برای خودشان بهتر بود ، به اين ترتيب نمیگويند ، ولی نتيجه حرفشان همين است . |