ايده‏آليست‏اند ؟ ! آنها دادشان هميشه بلند است كه ما وجودی و كه‏
رئاليست ( 1 ) هستيم . [ ولی ماديون همواره می‏گويند ] ايده‏آليسم [ كه‏
منظورشان الهيون است ] اينچنين گفته و ماترياليسم آنچنان .
غرض اين جهت است كه يكی از وجه شبه‏ها ميان آينه و ذهن انسان كه وجه‏
شبهه خوبی است و قرآن روی اين مطلب تكيه فراوان دارد ، اين است كه‏
برای شناخت ، بی‏رنگ بودن فكر و روح ضرورت دارد ، يعنی هيچگونه غرض و
مرض و تعصب مثبت يا منفی در كار نباشد ، چنانكه آينه بايد بی رنگ‏
باشد تا صورتها را [ به خوبی ] منعكس كند . آينه به هر نسبت كه خراب‏
باشد ، در وضع صورت تغيير می‏دهد .
اين يك تشبيهی ميان آينه و ذهن است ، ولی اگر از يك جهت با هم شبيه‏
باشند در جهات مختلف با يكديگر فرق دارند كه ما برای مسأله شناخت از
آن استفاده می‏كنيم .

تفاوتهای آينه و ذهن :

. 1 انعكاس معانی
. 2 خطا يابی
يكی از تفاوتها اين است كه آينه فقط صورتها را منعكس می‏كند ، معناها
را منعكس نمی‏كند . اگر انسان در مقابل آينه بايستد شكل و رنگ و حجمش‏
پيدا است ، اما آيا علمش هم پيداست ؟

پاورقی :
1 . Realist