زمان و بوجود آورنده زمان كه فعلا بحث در همان زمان عام است نه زمان
خاص هر شیء میتواند يك امر جسمانی و مادی باشد ؟ حكما معتقدند كه آن
چيزی كه زمان را خلق میكند بايد امری باشد متبرء الذات از هر گونه كثرتی
، و از آن حيث كه كثرت دارد ، كثرتش بستگی دارد به همان قابل
جسمانیاش كه دارای كثرت است .
پس زمان يك حقيقتی است كه در آن واحد هم باقی است و هم فانی ، هم
واحد است و هم كثير ، و از نظر مرحوم آخوند هر دو حيثيت در زمان واقعی
است .
مرحوم آخوند در باب قابل در اينجا كه بحث از زمان عام میكنند ،
میگويند : زمان عام احتياج به قابلی دارد كه آن قابل جسم باشد ولی اتم
اجسام باشد ، بايد جسمی باشد كه خواص اجسام عنصری را نداشته باشد . يعنی
حركتش حركت مستديره باشد ، نه حركت مستقيم ، جسمی باشد كه در آن نمو و
ذبول نباشد ، جسمی باشد كه در آن حركت مكانی يعنی حركت مستقيم نباشد ،
تخلخل و تكاثف نباشد . به همين جهت بود كه فصل سابق را مطرح كرد و آن
فصل را مقدمهای برای اينجا قرار داد .
|