بيان تمثيلی در حافظ وحدت نظام متصرم طبيعت
آنچه از مباحث اين فصل باقی میماند مطلبی است در آخر فصل با عنوان " تنبيه تمثيلی " كه اشارهای هم به آن میكنيم . اين " تنبيه تمثيلی " مطلب مهمی ندارد ، تنها يك تمثيل است و بازگشتی است به بحث بقاء موضوع . میگويد : در هر حركتی يك امر باقی وجود دارد و يك امر زائل ، يك امر ثابت وجود دارد و يك امر متصرم . همچنانكه میبينيم انسان دارای روح مجرد و بدن مادی هست و به اعتبار روح مجردش ثابت است و به اعتبار بدن مادی متحول و متصرم و دائما در حال سيلان و ذوبان ، تمام طبيعت از اين قبيل است ، با اين تفاوت كه جنبه ثبات انسان روح مجرد خودش است ، يعنی جنبه ثبات طبيعت انسان با خودش است . انسان يك موجود دو وجههای است : وجهه يلی الطبيعهای و وجهه يلی الربی و يلی الامری . به وجهه يلی الامری خودش ثابت است كه همان وجهه روح مجرد است ، به وجهه يلی الخلقيش كه وجهه بدنی باشد ، متصرم و متغير است . ولی موجودات ديگر ، جنبه يلی الامری آنها در خودشان نيست كه به منزله نفس و روحشان باشد ، بلكه يك موجودی است در عالم ديگر كه حافظ و نگهبان