فصل 32 ( 2 ) براهين عدم تقدم چيزی بر زمان

بحث در اين بود كه " لا يتقدم علی ذات الزمان و الحركه شی‏ء الا الباری‏
" . گفتيم روح بحث اين است كه زمان چه از نظر ابتدا و چه از نظر انتها
غير متناهی است ، يعنی زمان ابتدا ندارد . سر اينكه مطلب تحت اين‏
عنوان ذكر شده اين است كه می‏خواهند مطالب متكلمين را رد كنند . متكلمين‏
حدوث زمانی عالم را اين طور قائلند كه زمان و زمانيات ابتدا دارد و
امری را متقدم بر زمان ، غير از ذات باری قائل هستند كه آن امر همان عدم‏
عالم است ، يعنی امتدادی موهوم فرض می‏كنند .
ايشان در اين فصل آن نظريه را رد می‏كنند و به همين جهت است كه مطلب‏
را تحت اين عنوان ذكر كرده‏اند . در جلسه پيش گفتيم در اينجا مطلبی‏
بالاتر از آنچه كه متكلمين گفته‏اند وجود دارد و بايد ببينيم كه آن چيست .
چون بحث دو سه فصل بعد كاملا مربوط به اين مطلب است و در آنجا مخصوصا
احتجاجات كسانی را كه برای زمان ابتدا قائلند نقل و رد می‏كنند ، ما نيز
در آنجا مشروحتر به ديگر نظريات در اين باره می‏پردازيم و فعلا بحث ما
محدود به اين قولی است كه از متكلمين نقل شد .
گفتيم روح بحث درباره حدوث زمانی عالم است كه بحثی بوده مورد