است و اين عناصر از خارج وارد اين فرهنگ گشته است ، اسلام و انديشههای
اسلامی در سطحی پايينتر از اينگونه انديشهها است .
اين گروه مدعی هستند كه استناد عرفا به كتاب و سنت صرفا تقيه و از
ترس عوام بوده است ، میخواستهاند به اين وسيله جان خود را حفظ كنند .
ج . نظريه گروه بیطرفها . از نظر اين گروه ، در عرفان و تصوف خصوصا در
عرفان عملی ، و بالاخص آنجا كه جنبه فرقهای پيدا میكند بدعتها و
انحرافات زيادی میتوان يافت كه با كتاب الله و با سنت معتبر وفق
نمیدهد . ولی عرفا مانند ساير طبقات فرهنگی اسلامی و مانند غالب فرق
اسلامی نسبت به اسلام نهايت خلوص نيت را داشتهاند و هرگز نمیخواستهاند
برضد اسلام مطلبی گفته و آورده باشند . ممكن است اشتباهاتی داشته باشند
همچنانكه ساير طبقات فرهنگی مثلا متكلمين ، فلاسفه ، مفسرين ، فقهاء ،
اشتباهاتی داشتهاند، ولی هرگز سوء نيتی نسبت به اسلام در كار نبوده است.
مسأله ضديت عرفا با اسلام از طرف افرادی طرح شده كه غرض خاص
داشتهاند يا با عرفان و يا با اسلام . اگر كسی بیطرفانه و بیغرضانه كتب
عرفا را مطالعه كند ، به شرط آنكه با زبان و اصطلاحات آنها آشنا باشد ،
اشتباهات زيادی ممكن است بيابد ولی ترديد هم نخواهد كرد كه آنها نسبت
به اسلام صميميت و خلوص كامل داشتهاند .
ما نظر سوم را ترجيح میدهيم و معتقديم عرفا سوء نيت نداشتهاند ، در
عين حال لازم است افراد متخصص و وارد در عرفان و
|