او است؟ معتزله اين را نيز قبيح و محال دانستند. آيا مؤمن قدرت بر كفر
دارد يا نه ؟ و آيا كافر قدرت بر ايمان دارد يا نه ؟ پاسخ معتزله به همه‏
اينها مثبت است ، زيرا اگر مؤمن قدرت بر كفر و كافر قدرت بر ايمان‏
نداشته باشد پاداش و كيفر آنها قبيح است . اشاعره در همه اين مسائل به‏
نقطه مخالف معتزله نظر دادند .

وعد و وعيد

وعد به معنی نويد پاداش است و وعيد به معنی تهديد به كيفر است .
عقيده معتزله اين است كه همانطوری كه خداوند در نويدها و پاداشها به حكم‏
« ان الله لا يخلف الميعاد »وعده خلافی نمی‏كند بلكه محال است خلف وعده‏
نمايد ( اين جهت مورد اتفاق و اجماع مسلمين است ) همچنين در زمينه‏
كيفرها نيز تخلف نمی‏كند . عليهذا تمام وعيدهايی كه در مورد فساق و فجار
شده است كه مثلا ظالم چنين عذاب می‏كشد ، و دروغگو چنان ، و شرابخوار
چنان ، بدون تخلف عملی خواهد شد ، مگر آنكه قبلا در دنيا توبه كرده باشند
. عليهذا مغفرت بدون توبه محال است .
معتزله معتقدند كه مغفرت بدون توبه مستلزم خلف وعيد است و خلف وعيد
مانند خلف وعده قبيح و محال است . عليهذا عقيده خاص معتزله در مورد
وعد و وعيدها به مسأله مغفرت مربوط می‏شود و از عقيده آنها در مورد حسن و
قبح عقلی ناشی می‏گردد .