منزله بين المنزلين
اعتقاد معتزله به اصل منزله بين المنزلتين به دنبال دو عقيده متضاد بود كه قبلا در جهان اسلام راجع به كفر و ايمان فساق پديد آمد . برای اولين بار " خوارج " اين عقيده را اظهار كردند كه ارتكاب گناه كبيره بر ضد ايمان است يعنی مساوی با كفر است پس مرتكب گناه كبيره كافر است . چنانكه میدانيم خوارج در اثر حادثه " حكميت " در جنگ صفين پديد آمدند و ظهورشان در نيمه اول قرن اول هجری ، يعنی در حدود سال 37 هجری مقارن با خلافت اميرالمؤمنين علی ( ع ) بوده است . در نهج البلاغه آمده است كه اميرالمؤمنين با آنها درباره اين مسأله مباحثه كرد و با ادله متقنی نظريه آنها را باطل ساخت . خوارج ، بعد از حضرت امير نيز بر ضد خلفای زمان ، و اهل امر به معروف و نهی از منكر و اهل تكفير و تفسيق بودند . چون غالب خلفا مرتكب گناهان كبيره میشدند طبعا خوارج آنها را كافر میدانستند و به همين جهت خوارج همواره در قطب مخالف سياستهای حاكم قرار داشتند . گروه ديگری به وجود آمدند ( يا آنها را سياستها به وجود آوردند ) كه به نام " مرجئه " خوانده میشدند . مرجئه از لحاظ ارزش تأثير گناه در نقطه مقابل خوارج قرار داشتند ، آنها میگفتند اساس كار اين است كه انسان از نظر عقيده و ايمان كه مربوط به قلب است مسلمان باشد ، اگر ايمان كه امر قلبی است درست بود ، مانعی ندارد