پاورقی : . 1 كليات فلسفه ، تأليف پاپكين و استرول ، ترجمه آقای دكتر مجتبوی .
آسمان پر ستارهای كه بالای سر ما قرار دارد و ديگر وجدانی كه در درون ما
جای دارد " .
گويند همين جمله بر لوح قبر او حك شده است .
مرحله دوم ، مربوط به رفتار انسان است . انسان میتواند از فرمانهای
مشروط ضميرش اطاعت كند و در حقيقت از تمايلات و غرائز خود پيروی نمايد
و میتواند از ضمير اخلاقی خود كه ماوراء ميلها است اطاعت نمايد كه در
اين صورت ، رفتارش اخلاقی خواهد بود .
ه . از كجا بفهميم كه فرمانی كه از ضمير خود دريافت میداريم يك فرمان
مطلق است نه مشروط . به عبارت ديگر معيار اينكه فرمانی كه به ما رسيده
الهام وجدان اخلاقی است يا ناشی از تمايلات است چيست ؟
كانت معيارهايی بيان میكند : يكی اينكه : نظر به اينكه كار اخلاقی با
كار مصلحت آميز دو تا است ، فرمان اخلاقی ، كلی و عمومی است . كانت
مدعی است كه فرمان وجدان اين است كه :
" بنابر قاعدهای رفتار كن كه به موجب آن در همان حال بتوانی بخواهی
كه آن قاعده يك قانون كلی باشد " ( 1 ) .
پس هر فرمانی كه از ضمير درباره امری يافتی ، بينديش و بين آيا
میخواهی اين كار و اين راه يك قاعده عمومی باشد ، ميان خود و ديگران در
اين جهت فرق نمیگذار ی ، پس آن يك دستور اخلاقی است . اما اگر ديدی آن
را فقط برای خود میخواهی و
پاورقی : . 1 كليات فلسفه ، تأليف پاپكين و استرول ، ترجمه آقای دكتر مجتبوی . |