درس سوم

علم اخلاق

در درسهای گذشته گفتيم كه " حكمت عملی " منشعب می‏شود به سه شعبه :
شعبه اخلاق ، شعبه نظام خانوادگی ، شعبه نظام اجتماعی . ما بحث خود را به‏
اخلاق اختصاص می‏دهيم .
معمولا در مورد اخلاق می‏گويند كه : " عبارت است از علم چگونه زيستن يا
علم چگونه بايد زيست " ، يا می‏گويند : اخلاق می‏خواهد به انسان پاسخ بدهد
كه " زندگی نيك برای انسان كدام است ؟ و آدميان چگونه بايد عمل كنند ؟
" .
اين تعريف برای اخلاق صحيح است به شرط آنكه به صورت مفاهيم كلی و
مطلق در نظر بگيريم . يعنی به اين صورت كه انسان از آن جهت كه انسان‏
است چگونه بايد زيست كند ، و زندگی نيك برای انسان از آن جهت كه‏
انسان است كدام است ؟ .
اما اگر به صورت فردی در نظر بگيريم كه يك فرد از آن نظر كه‏