4 ، . 5 قبض و بسط
اين دو كلمه نيز از نظر عرفا معنی و مفهومی خاص دارد . قبض يعنی حالت گرفتگی روح عارف و بسط يعنی حالت شكفتگی و بازی روح . عرفا درباره قبض و بسط و علل آنها زياد بحث كردهاند .6 ، . 7 جمع و فرق
اين دو كلمه نيز در استعمالات عرفا زياد به كار برده میشود . قشيری میگويد : آنچه از ناحيه بنده است و بنده آن را تحصيل كرده است و لايق مقام بندگی است " فرق " ناميده میشود ، و آنچه از ناحيه خدا است از قبيل القا آت " جمع " ناميده میشود . كسی كه خدا او را بر طاعات و عباداتش واقف میكند او در مقام فرق است و كسی كه خداوند عنايات خود را به او مینماياند در مقام جمع است .