تحقيق يا تقليد
قرآن كريم ، ايمان را بر پايه تعقل وتفكر گذاشته است . قرآن همواره میخواهد كه مردم از انديشه به ايمان برسند . قرآن در آنچه بايد به آن مؤمن و معتقد بود و آنرا شناخت " تعبد " را كافی نمیداند . عليهذا در اصول دين بايد منطقا تحقيق كرد . مثلا اينكه خداوند وجود دارد و يكی است مسألهای است كه منطقا بايد به آن پی برد ، و همچنين اينكه حضرت محمد صلی الله عليه و آله پيامبر خدا است . اين جهت باعث شد كه علم اصول دين از همان قرآن اول پايه گذاری شود . پيوستن اقوام و ملل مختلف به اسلام با يك سلسله افكار و انديشهها ، و همزيستی مسلمين با ارباب ديانات ديگر از قبيل يهوديان و مسيحيان و مجوسيان و صابئين ، و مجادلات مذهبی كه ميان مسلمين و آن فرقهها رخ میداد ، و خصوصا پيدايش گروهی به نام " زنادقه " در جهان اسلام كه به طور كلی ضد دين بودند با توجه به آزاديی كه خلفای عباسی ( در حدودی كه با سياست برخورد نداشت ) داده بودند ، و پيدايش فلسفه در عالم اسلامی كه به نوبه خود شكوك و شبهاتی بر میانگيخت ، موجب شد كه بيش از پيش ضرورت تحقيق در مبانی ايمانی اسلامی و دفاع از آنها در ميان مسلمين احساس شود و موجب ظهور متكلمان برجستهای در قرنهای دوم و سوم و چهارم گرديد .