پاورقی : . 1 رجوع شود به كتاب عدل الهی .
اشاعره سخت با اين عقيده مخالفند ، هم منكر حسن و قبح ذاتی افعالند و
هم منكر حكم به " روائی " يا " ناروائی " چيزی بر خدا .
برخی از شيعه كه تحت تأثير كلام معتزله بودهاند اصل فوق را به همان شكل
معتزلی پذيرفتهاند ولی برخی ديگر كه عميقتر فكر كردهاند در عين اينكه حسن
و قبح ذاتی را قبول كردهاند ، اين احكام را در سطح عالم ربوبی جاری
ندانستهاند ( 1 ) .
. 5 لطف و انتخاب اصلح : بحثی است ميان اشاعره و معتزله كه آيا لطف
يعنی انتخاب اصلح برای حال بندگان ، بر نظام عالم حاكم است يا خير ؟
معتزله اصل لطف را به عنوان يك " تكليف " و يك " وظيفه " برای
خداوند لازم و واجب میدانند، و اشاعره منكر لطف و انتخاب اصلح گشتهاند.
البته " قائده لطف " از فروع اصل عدل و اصل حسن و قبح عقلی است .
برخی از متكلمين شيعه قاعده لطف را در همان شكل معتزلی پذيرفتهاند ولی
آنان كه مسأله " تكليف " و " وظيفه " را در مورد خداوند غلط محض
میدانند از اصل انتخاب اصلح تصور ديگری دارند كهاكنون مجال شرحش نيست.
. 6 اصالت و استقلال و حجيت عقل . در مذهب شيعه ، بيش از معتزله
برای عقل استقلال و اصالت و حجيت اثبات شده است . از نظر شيعه به حكم
روايات مسلم معصومين ، عقل پيامبر باطنی و درونی است ، همچنانكه پيامبر
، عقل ظاهری و بيرونی است . در فقه
پاورقی : . 1 رجوع شود به كتاب عدل الهی . |