قرن اين جماعت به صورت يك " گروه " خاص در آمدند نه در قرن سوم‏
آنچنانكه عقيده بعضی است ( 1 ) .
در قرن اول هجری هر چند گروهی خاص به نام عارف يا صوفی يا نام ديگر
وجود نداشته است ولی اين دليل نمی‏شود كه خيار صحابه صرفا مردمی زاهد و
عابد بوده‏اند و همه در يك درجه از ايمان ساده می‏زيسته‏اند و فاقد حيات‏
معنوی بوده‏اند ( آنچنانكه معمولا غربيان و غربزدگان ادعا می‏كنند ) .
شايد بعضی از نيكان صحابه جز زهد و عبادت چيزی نداشته‏اند ولی گروهی از
يك حيات معنوی نيرومند برخوردار بوده‏اند . آنها نيز همه در يك درجه‏
نبوده‏اند . حتی سلمان و ابوذر در يك درجه از ايمان نيستند . سلمان‏
ظرفيتی از ايمان دارد كه برای ابوذر قابل تحمل نيست .
در احاديث زياد اين مضمون رسيده است : « لو علم ابوذر ما فی قلب‏
سلمان لقتله » ( 2 ) اگر ابوذر آنچه را كه در قلب سلمان است می‏دانست‏
او را ( كافر می‏دانست و ) می‏كشت .
اكنون به ذكر طبقات عرفا و متصوفه از قرن دوم تا قرن دهم می‏پردازيم .

عرفای قرن دوم :

الف . حسن بصری . تاريخ عرفان مصطلح نيز مانند كلام از حسن بصری متوفا
در 110 هجری آغاز می‏شود .

پاورقی :
. 1 دكتر غنی ، تاريخ تصوف در اسلام .
. 2 سفينة البحار محدث قمی ، ماده سلم .