امر به معروف و نهی از منكر

امر به معروف و نهی از منكر نيز از ضروريات اسلام و مورد اجماع و
اتفاق عموم مسلمين است . اختلافاتی كه هست مربوط است به حدود و شروط
آنها . مثلا خوارج امر به معروف و نهی از منكر را مشروط به هيچ شرطی‏
نمی‏دانستند ، معتقد بودند در همه شرايط بايد اين دو فرضيه صورت گيرد .
مثلا ديگران احتمال موفقيت را و همچنين عدم ترتب مفسده‏ای مهمتر را شرط
وجوب امر به معروف و نهی از منكر می‏دانستند ، ولی خوارج به اين شروط
قائل نبودند . برخی معتقد بودند كه امر به معروف و نهی از منكر صرفا
قلبی و زبانی است ، يعنی قلبا بايد طرفدار معروف و مخالف منكر بود و
لسانا نيز بايد به نفع معروفها و عليه منكرها تبليغ كرد . ولی خوارج‏
معتقد بودند كه عند اللزوم بايد قيام كرد و عملا دست به كار شد و برای‏
امر به معروف و نهی از منكر بايد قيام به سيف كرد .
در مقابل ، گروهی بودند كه امر به معروف و نهی از منكر را مشروط به‏
شرائط بالا می‏دانستند و از حد قلب و زبان هم تجاوز نمی‏كردند . احمد بن‏
حنبل از اين گروه شمرده شده است . طبق عقيده اين گروه ، قيام خونين برای‏
مبارزه با منكرات جايز نيست .
معتزله شروط امر به معروف و نهی از منكر را پذيرفتند ، ولی آن را به‏
قلب و زبان محدود نمی‏دانستند ، معتقد بودند كه اگر منكرات شايع شود ،
يا حكومت ، ستمگر باشد ، بر مسلمين واجب است كه تجهيز قوا كنند و قيام‏
نمايند .