آغاز علم كلام
درباره آغاز علم كلام و اينكه از چه وقت در ميان مسلمين پديد آمد نمیتوان دقيقا اظهار نظر كرد . آنچه مسلم است اين است كه در نيمه دوم قرن اول هجری پارهای از مسائل كلامی از قبيل بحث جبر و اختيار و بحث عدل در ميان مسلمين مطرح بوده است و شايد نخستين حوزه رسمی اين مباحث حوزه درس حسن بصری متوفا در 110 هجری است . در ميان مسلمين دو شخصيت از شخصيتهای نيمه دوم قرن اول نام برده میشوند كه سخت از اختيار و آزادی انسان دفاع میكردهاند : معبد جهنی و غيلان دمشقی . در مقابل ، افرادی بودهاند كه طرفدار عقيده جبر بودهاند . معتقدان به اختيار و آزادی به نام " قدری " و منكران آن به نام " جبری " معروف شدند . تدريجا موارد اختلاف اين دو دسته به يك سلسله مسائل ديگر در الهيات ، طبيعيات و اجتماعيات و برخی مسائل مربوط به انسان و معاد كشيده شد و مسأله جبر و اختيار يكی از مسائل مورد اختلاف بود . قدريون در اين دورهها به نام " معتزله " خوانده شدند و جبريون به نام " اشاعره " . مستشرقين و اتباع آنها اصرار دارند كه آغاز بحثهای استدلالی در جهان اسلام را از اينجا و يا امثال آن بدانند . اما حقيقت اين است كه بحث استدلالی درباره اصول اسلامی از خود قرآن كريم آغاز شده است و در سخنان رسول