پاورقی : . 1 همان كتاب ، [ فصل فلسفه اخلاق ] . . 2 همان مدرك .
تأثير ناپذير میتواند آزاد بماند و مانند جزيرهای در قلب اقيانوسی متلاطم
، ثابت و پابرجا و مستقل به حيات خود ادامه دهد . میگفتند :
" اگر انسان ارادهای نيك داشته باشد و بتواند نسبت به رويدادهای
بيرونی بیاعتنا و سهل گير بماند ، وقايع خارجی نمیتوانند شخصيت ذاتی او
را تباه سازند " ( 1 ) .
در حقيقت از نظر رواقيان ، رستگاری به شخصيت انسان بستگی دارد و
شخصيت انسان به اراده او وابسته است . رواقيان اراده خوب را ارادهای
میدانستند كه اولا نيرومند و تأثير ناپذير باشد و ثانيا موافق با طبيعت
باشد .
اپيكتتوس كه يكی از رواقيان سرشناس است میگويد :
" اگر هر يك از شما خود را از امور خارجی كنار كشد به اراده خويش
باز میگردد و آن را با كوشش و رياضت به پيش میبرد و اصلاح میكند بدان
سان كه با طبيعت سازگار شود و رفيع و آزاد و مختار و بی معارض و ثابت
قدم و معتدل گردد ، و اگر آموخته باشد كه آن كس كه خواستار چيزی يا
گريزان از چيزی است كه در حيطه اقتدار او نيست ، هرگز نخواهد توانست
ثابت قدم و آزاد باشد بلكه بالضرورش بايد با آنها متغير گردد " ( 2 ) .
در حقيقت ، رواقيان آزادگی را در اراده خوب میدانند و اراده خوب
چنانكه گفتيم مشروط به دو چيز است : يكی تأثير ناپذيری از حوادث و
وقايع جهان ، و ديگر توافق و سازگاری با طبيعت .
پاورقی : . 1 همان كتاب ، [ فصل فلسفه اخلاق ] . . 2 همان مدرك . |