آن ، علم " اصول دين " يا علم " توحيد و صفات " هم می‏گفته‏اند .

آغاز علم كلام

درباره آغاز علم كلام و اينكه از چه وقت در ميان مسلمين پديد آمد
نمی‏توان دقيقا اظهار نظر كرد . آنچه مسلم است اين است كه در نيمه دوم‏
قرن اول هجری پاره‏ای از مسائل كلامی از قبيل بحث جبر و اختيار و بحث عدل‏
در ميان مسلمين مطرح بوده است و شايد نخستين حوزه رسمی اين مباحث حوزه‏
درس حسن بصری متوفا در 110 هجری است .
در ميان مسلمين دو شخصيت از شخصيتهای نيمه دوم قرن اول نام برده‏
می‏شوند كه سخت از اختيار و آزادی انسان دفاع می‏كرده‏اند : معبد جهنی و
غيلان دمشقی . در مقابل ، افرادی بوده‏اند كه طرفدار عقيده جبر بوده‏اند .
معتقدان به اختيار و آزادی به نام " قدری " و منكران آن به نام " جبری‏
" معروف شدند .
تدريجا موارد اختلاف اين دو دسته به يك سلسله مسائل ديگر در الهيات ،
طبيعيات و اجتماعيات و برخی مسائل مربوط به انسان و معاد كشيده شد و
مسأله جبر و اختيار يكی از مسائل مورد اختلاف بود . قدريون در اين دوره‏ها
به نام " معتزله " خوانده شدند و جبريون به نام " اشاعره " .
مستشرقين و اتباع آنها اصرار دارند كه آغاز بحثهای استدلالی در جهان‏
اسلام را از اينجا و يا امثال آن بدانند .
اما حقيقت اين است كه بحث استدلالی درباره اصول اسلامی از خود قرآن‏
كريم آغاز شده است و در سخنان رسول