تكامل تدريجی حيات
عرض من اين بود كه حيات ( يعنی همان عنصر سوم ) تدريجا رو به تكامل میرود . من بر آن مبنا اساسا فكری نكرده بودم و حرفی نداشتم عرض كنم . من عرض كردم كه اين موجود زنده دو رشد میكند : يك رشد ظاهری و حجمی كه حجم موجود بزرگ میشود و بعد هم تقسيمات و تشكيلاتی در آن صورت میگيرد ، و يك رشد جوهری به اصطلاح ما كه مقصودم رشد حياتی است ، نفس حيات ( همان عنصر سوم ) تدريجا رو به شدت و رو به كمال میرود . از نظر طرز تفكر ما كه شما آن را طرز تفكر قدمايی تلقی میكنيد يك انسان پير جسمش فرسوده شده ، ماده و انرژی در او كاهش پيدا كرده اما آنچه كه آن را روح و حيات مینامند و شما عنصر سوم میناميد ، در او تكامل پيدا كرده است . يك آقای مهندس بازرگان تحصيل كرده كامل شدهای كه يك سلسله ملكات علمی و يك سلسله ملكات اخلاقی پيدا كردهاند ، حيات ايشان در اين سنين شصت و چهار سالگی با حيات آن سلول كه در شصت و چهار سال و نه ماه پيش برای اولين بار تكون پيدا كرد ، يك درجه از حيات نيست . امر الهی در وجود ايشان الان كاملتر و قويتر و نيرومندتر است . فرد در آن عنصر سوم دائما رو به كمال میرود . همان طور كه عرض كردم تكامل نوعی يك امر انتزاعی است . گاهی در فرد يك تغييرات ناگهانی پيدا میشود كه همان تغييرات ناگهانی در نسلهای بعد پيدا میشود . آيا به نظر شما آن تغييرات ناگهانی به اين شكل است كه يك انرژی جديد به وجود میآيد ؟ اگر واقعا اين طور است ، در تكامل نوع حساب جداگانهای وجود دارد ، ولی اگر چنين چيزی نيست ، حساب جداگانهای نيست . به هر حال نظر ما به آن