پاورقی : . 1 دعای خيلی خوبی است كه من هميشه آن را در قنوتها و غير قنوتها میخوانم . در ماه شعبان وارد است ولی برای هميشه خوب است . . 2 انتقام ما را روی ظالم ما قرار بده .
متكلمين است . متكلمين هميشه میخواهند مقايسه كنند عدالت خدا را به
عدالت يك حاكم دنيوی و اداره عالم را به اداره اجتماع انسان ، و قهرا
مجازاتهای اخروی را هم از نوع كيفرهای اين دنيا میخواهند حساب كنند . ما
در آنجا گفتهايم اصلا اگر اين طور باشد ، [ كيفر ] در قيامت تقريبا موضوع
ندارد ، نه اينكه مدت و شدتش زياد است ، اصل آن غلط است . قرآن
میگويد اينها در آخرت بايد مجازات ببينند تا حيات دنيايشان با آن
توجيه شود و حال آنكه بر اساس بيان متكلمين اصل آن كار غلط است ، خود
دنيا بيشتر قابل توجيه است تا آن كار ، چرا ؟ چون اصلا مجازات برای
چيست ؟ حكمت مجازات در اين دنيا چيست ؟ يكی از دو چيز است : يا تشفی
است ، عقده خالی شدن است ، كه خود عقده خالی شدن هم يكی از اين جنبه
است كه ناراحتی فرد سلب میشود ، و ديگر از اين جنبه كه اگر عقده در كسی
كه ظلم بر او وارد شده باقی بماند ، بعد به اجتماع صدمه میزند ، يعنی اگر
عقدهاش در مورد جانی خالی نشود ، در مورد غير جانی خالی میشود . اين
مضمون عجيب ، در دعای حضرت رسول ( ص ) هست ( 1 ) :
« اللهم اقسم لنا من خشيتك ما يحول بيننا و بين معصيتك و من طاعتك
ما تبلغنا به رضوانك و من اليقين ما يهون علينا به مصيبات الدنيا ،
اللهم امتعنا باسماعنا و ابصارنا و قوتنا ما احييتنا و اجعلها الوارث
منا و اجعل ثارنا علی من ظلمنا » ( 2 ) .
فرض بر اين شده كه اين انتقامها از دل آدم بيرون میآيد . حالا كه
بناست انسان وقتی كه از ظالم ظلم ديده ، انتقام بكشد معمول مردم اين
طورند ، نگوييد عدهای اينها را در روح خودشان حل میكنند ، آدم ظلم میبيند
، عقده پيدا میشود اين عقده را اگر روی ظالم خالی نكند ، جای ديگر خالی
میكند . " « و اجعل ثارنا علی من ظلمنا » " يعنی " لا علی غير من ظلمنا
" . كأنه فرض شده اين ثار بالاخره بيرون میآيد ، حالا كه بناست بيرون
بيايد ، پس چرا خود ظالم را نگيرد و غير ظالم را بگيرد ؟
يك فلسفه كيفرهای دنيوی ، عقده خالی شدنهاست . آن دنيا ديگر صحبت
اين حرفها نيست ، بعد از ميلياردها سال ، روز و انفساست ، هر كسی به
فكر يك ذره سعادت
پاورقی : . 1 دعای خيلی خوبی است كه من هميشه آن را در قنوتها و غير قنوتها میخوانم . در ماه شعبان وارد است ولی برای هميشه خوب است . . 2 انتقام ما را روی ظالم ما قرار بده . |