كتابهای مهم او ) نقد و بررسی شود و احيانا مطالب مشترك آنها و ريشه
افكار او و تناقضهای مطالب آن كتابها [ مشخص گردد ] و اينكه در بعضی
كتابها كه تحت تأثير كتاب يا شخصی است [ در مدار آن كتاب يا آن شخص
قرار گرفته است ] نظير اقبال معمار تجديد بنای اسلام كه تحت تأثير
نيرومند اقبال است و از مدار خودش خارج شده و در مدار اقبال قرار گرفته
و به معنويتها بيشتر بها میدهد ، و يا مقالهای كه تحت تأثير كتاب سير
تحول قرآن است در مسائلی از قبيل اعجاز بيشتر از اسلام شناسی بها میدهد .
در اين نوع بررسی میتوان نقص كتابی را وسيله كتاب ديگر مرتفع ساخت ،
لا اقل يك مطلب نادرست را از صورت قاطعيت انداخت ، مثل نظريه زير
بنا بودن اقتصاد در فلسفه تاريخ .
نوع ديگر ، بررسی موضوعی است . دكتر درباره موضوعات بسيار سخن گفته
است كه برخی مستقيما اسلامی است و برخی ديگر به طور غير مستقيم اسلامی
تلقی میشود ، از قبيل :
الف . عقايد اسلامی : توحيد ، نبوت ، عدل ، امامت ، معاد ، ملائكه ،
كتب ، رسل ، قرآن ، ضروريات اسلامی و بالاخره مسائلی كه يا قرآن ايمان به
آنها را لازم شمرده و يا از آن نظر كه جزء ضروريات اسلام است ، ايمان به
نبوت مستلزم ايمان به آنهاست و يك نفر مسلمان نمیتواند خارج از آنها
بينديشد و به اسلام وفادار بماند .
ب . فرهنگ اسلامی : او از فرهنگ اسلامی چه برداشتی دارد ؟ آيا برای
اين فرهنگ اصالتی قائل است ؟ آيا طرفدار احيای اين فرهنگ است ؟ آيا
ماهيت اين فرهنگ را اسلامی میداند ؟ بالاخره درباره فقه ، حديث ، تفسير
، منطق ، فلسفه ، عرفان ، ادبيات اسلامی
|