پاورقی : . 1 احيای فكر دينی ص . 204
فنون غربی ، از هر گونه غربگرايی و شيفتگی نسبت به " ايسم " های غربی
، مسلمانان را بر حذر میداشت . اقبال میگويد :
" مثاليگری اروپا هرگز به صورت عامل زندهای در حيات آن درنيامده ، و
نتيجه آن پيدايش " من " سرگردانی است كه در ميان دموكراسيهای
ناسازگار با يكديگر به جستجوی خود میپردازد كه كار منحصر آنها بهرهكشی از
درويشان به سود توانگران است . سخن مرا باور كنيد كه اروپای امروز
بزرگترين مانع در راه پيشرفت اخلاق بشريت است . از طرف ديگر مسلمانان
مالك انديشهها و كمال مطلوبهای نهايی مطلق مبتنی بر وحيی میباشند كه
چون از درونیترين ژرفای زندگی بيان میشود ، به ظاهری بودن آن رنگ باطنی
میدهند " . ( 1 )
مزيت ديگر اقبال اين است كه در ذهن خود درگيريهايی كه محمد عبده
گرفتار آنها بوده داشته است ، يعنی يافتن راهحلی كه مسلمانان بدون آنكه
پا روی حكم يا اصلی از اصول اسلام بگذارند مشكلات سياسی و اقتصادی و
اجتماعی زمان خود را حل كنند ، از اين رو درباره مسائلی از قبيل اجتهاد ،
اجماع و امثال اينها زياد میانديشيده است . اقبال ، اجتهاد را موتور
حركت اسلام میشمارد .
از جمله مزايای اقبال اين است كه بر خلاف ساير پرورش يافتگان فرهنگ
غرب شخصا معنويت گراست و از بعد روحی عرفانی و اشراقی نيرومندی بر
خوردار است ، از اين رو برای عبادت و ذكر و فكر و مراقبه و محاسبة
النفس و بالأخره سير و سلوك و معنويت و آنچه امروز آن را " درونگرايی
" میخوانند و احيانا تخطئه
پاورقی : . 1 احيای فكر دينی ص . 204 |