آداب معنوى ۲۰۰۰ عمل مستحب و مكروه

روح الله ولى ابرقوئى

- ۳ -


آدابى كه روح را زنده مى كنند 
1. سخن گفتن با علما
2. ديدار با رفقا (28)
آدابى كه دل را روشن مى كند 
1. بسيار قل هو اللّه خواندن
2. كم خوردن
3. هم نشينى با علما
4. نماز شب
5. رفتن به مساجد براى نماز(29)
آدابى كه موجب نور دل مى شوند 
1. خوردن سركه ، به و انار
2. شستن سر با سدر
3. خضاب كردن
4. مسواك زدن
5. گفتن لا اله الا اللّه
6. خواندن سوره ناس
7. تسبيح حضرت فاطمه عليهاالسلام
8. مكرر گفتن اين ذكر:
توكلت على الحى الذى لايموت و الحمداللّه الذى لم يتخذ صاحبة و لا ولدا و لم يكن له شريك فى الملك و لم يكن له ولى من الذل و كبره تكبيرا.(30)
آدابى كه موجب رقت قلب مى شوند  
1. خوردن عدس
2. خوردن انجير
3. دست كشيدن بر سر يتيم
آدابى كه موجب قوت قلب مى شوند  
1. شانه كردن مو در حال نشسته
2. استعمال عطر و بوى خوش
3. خوردن به
مكروهاتى كه موجب قساوت قلب مى شوند 
1. به در خانه سلطان رفت و آمد كردن
2. ريختن خاك داخل قبر فاميل
3. چهل روز متوالى گوشت خوردن
4. پس از خوردن فورا خوابيدن
5. با زن ها بسيار آميزش كردن
6. با زن ها زياد صحبت كردن
7. زياد خنديدن
8. شكار كردن
9. پرخورى كردن
10. ترك ذكر خدا
11. درازى آرزو
12. پرحرفى كردن (31)
آدابى كه موجب زيادى عقل مى شوند 
1. مسواك كردن
2. استعمال بوى خوش
3. مسافرت كردن
4. تجارت كردن
5. مشاوره كردن
6. حجامت كردن
7. خوردن شنبليله
8. خوردن سركه
9. خوردن كندر
10. خوردن كرفس
11. خوردن ترنج
12. خوردن به
13. خوردن سداب
14. خوردن كدو
15. خوردن چغندر
مكروهاتى كه باعث كمى عقل مى شوند 
1. شوخى و مزاح كردن زياد
2. پرهيز از خوردن گوشت تا چهل روز
3. بول كردن در آب ايستاده (راكد)
4. زياد خوردن گوشت حيوانات وحشى
5. دست كشيدن از تجارت (32)
آدابى كه موجب زيادى حافظه مى شوند 
1. مسواك زدن
2. تلاوت قرآن
3. حجامت كردن
4. خوردن عسل
5. خوردن كندر
6. خوردن كرفس
7. گرفتن ناخن در روز دوشنبه
8. روزه گرفتن
9. مخلوط كردن زعفران ، سعد و عسل با هم و هر روز دو مثقال از آنها خوردن (33)
مكروهاتى كه حافظه را كم مى كنند  
1. خواندن نوشته قبرها
2. راه رفتن بين دو زن
3. بول كردن در آب راكد
4. حجامت كردن درگودى پشت
5. خوردن نيم خورده موش
6. خوردن پنير
7. خوردن گشنيز
8. خوردن سيب ترش (34)
9. زنده رها كردن شپش
10. غذا خوردن در حال جنابت
11. بازى با آلت
12. خوردن گوشت حيوانى كه هنگام سر بريدن نام خدا را نبرده باشند (35)
آدابى كه نور چشم را زياد مى كنند  
1. قرآن خواندن ، نه از حفظ
2. سرمه كشيدن
3. تراشيدن موى سر از بيخ
4. پوشيدن كفش زرد
5. خضاب نمودن با حنا
6. مسواك نمودن
7. شستن دست بعد از خوردن غذا
8. نگاه كردن به سبزه و گياهان سبز
9. نگاه كردن در آب روان و دريا
10. نگاه كردن به صورت زيبا
11. خواندن نماز شب
12. گرفتن ناخن ها در روز پنج شنبه
13. خواندن آيه الكرسى
14. خوردن مرزه همراه با نمك
15. خوردن سياه دانه با گردو
16. خوردن گوشت
17. خوردن پياز
18. خوردن به
19. خوردن كندر
مكروهاتى كه موجب كمى نور چشم مى شوند  
1. كندن موهاى زير بغل
2. زيادى موى سر
3. پوشيدن كفش سياه
4. خوردن ماهى (36)
آدابى كه عمر را طولانى مى كنند  
1. خوشنود كردن پدر و مادر
2. وضوى كامل گرفتن
3. حفظ صحت بدن
4. خوش گفتارى با مردم
5. خوبى و نيكى به مردم
6. خوش رفتارى با همسايه
7. احسان كردن به خانواده
8. به وضو بودن
9. زيارت امام حسين عليه السلام
10. خواندن نماز شب
11. تلاوت قرآن
12. تزويج با دختران باكره
13. غسل كردن با آب گرم
14. خوردن سيب در سحرها
15. طول دادن به نشستن بر سر سفره غذا در موقع اطعام به ديگرى
16. خوددارى از بريدن درختان نر، مگر در موقع ضرورت
17. هجده بار يا حى گفتن بعد از هر نماز
18. احترام و بزرگ داشتن پيران و بزرگان
19. طولانى كردن ركوع و سجود در نماز
مكروهاتى كه عمر را تباه مى كنند  
1. خوردن غذا بر روى غذا
2. نوشيدن آب در حال ناشتا
3. آميزش با پيرزن
4. جماع در حمام (37)
آدابى كه موجب وسعت رزق مى شوند  
1. صدقه دادن
2. شستن دست پيش از غذا
3. شستن ظرف خوراك و غذا
4. خوش خلقى
5. خوشرفتارى با همسايه
6. احسان كردن زياد به والدين
7. خوبى نيت
8. جاروب كردن خانه
9. شستن سر با خطمى
10. شانه كردن مو
11. جارو كردن درب خانه
12. گذاشتن سركه در خانه
13. گرامى داشتن ناتوان ها
14. ميانه روى در اقتصاد
15. خلال كردن
16. انگشتر عقيق در دست كردن
17. انگشتر ياقوت در دست كردن
18. انگشتر فيروزه در دست كردن
19. استغفار كردن
20. خواندن آية الكرسى
21. خواندن سوره يس
22. خواندن زيارت عاشورا
23. قرائت سوره واقعه در هر شب
24. توكل بر خدا
25. خوردن كاسنى
26. صبح زود به دنبال كسب رفتن
27. مداومت در وضو و طهارت
28. عفت كلام
29. ميهمانى دادن
30. وضو گرفتن قبل از غذا
31. كم حرفى
32. دعاى ديگران بر سر سفره
33. اقامه نماز با حالت خشوع
34. خط زيبا
35. دعا بر پدر و مادر
36. حضور در مسجد، قبل از اذان
37. حرف نزدن در توالت
38. حرف حق زدن
39. گرفتن ناخن و شارب هر جمعه
40. خواندن نماز شب
41. جواب دادن اذان گو (هر چه او مى گويد، تكرار كند. ممكن است مراد، نماز اول وقت باشد. چون اذان گو مردم را به نماز دعوت مى كند و اجابت او رفتن به نماز است .)
42. گفتن سى بار سبحان اللّه و بحمده و سبحان اللّه العظيم و بحمده
43. گفتن صد مرتبه لا اله الا اللّه الملك الحق المبين هر روز
44. سلام كردن و قل هو اللّه خواندن ، بعد از داخل شدن به منزل
45. گفتن لاحول و لا قوة الا بالله
46. انجام مستحبات نماز صبح و نماز وتر در نماز شب
47. خواندن سوره تبارك الذى هر روز صبح
48. جمع بين دو نماز مغرب و عشاء و ظهر و عصر
49. دعا كردن برادر مؤ من ، مؤ منى را در خلوت
50. خواندن سوره صافات در روزهاى جمعه
51. تعقيب خواندن بعد از نماز صبح و عصر
52. خوردن ريزه هاى طعام از كنار سفره
53. روشن كردن چراغ ، قبل از غروب
54. مداومت بر قرائت سوره قدر(38)
مكروهاتى كه موجب فقر و تنگدستى مى شوند 
1. غذا خوردن در حال جنابت
2. ايستاده شانه زدن
3. خوابيدن پيش از طلوع آفتاب
4. مشخص نكردن درآمد و خرج و عدم اعتدال در زندگى
5. گوش دادن زياد به آواز
6. ادرار در حمام
7. خلال كردن با چوب گز
8. گذاشتن خاكروبه در خانه
9. خوابيدن بين نماز مغرب و عشا
10. خوابيده غذا خوردن
11. وجود تار عنكبوت در خانه
12. عدم شستشوى دست ها در وقت غذا خوردن
13. اهانت به خرده هاى نان
14. نشسته گذاشتن ظروف
15. قرار ندادن سرپوش روى ظرف آب
16. خريدن نان از فقرا
17. لعنت كردن اولاد
18. سوزاندن پوست پياز و سير
19. نشستن بر درگاه و آستانه خانه
20. به حال برهنه برخاستن از بستر و بول كردن
21. جارو كردن خانه هنگام شب
22. جارو كردن خانه با پارچه يا لباس
23. شستن اعضاء بدن در مستراح و بيت الخلاء
24. خشك كردن اعضاى با دامن يا آستين لباس
25. غذا خوردن بعد از آروغ زدن (در حال سيرى )
26. شستن دست ها با خاك
27. دوختن لباس در حالى كه بر بدن است
28. پدر و مادر را با اسم صدا زدن
29. جلوتر از بزرگان و پيرها راه رفتن
30. چراغ را با نفس (فوت ) خاموش كردن
31. نوشتن با قلم شكسته و گره دار
32. عمامه پيچيدن در حال نشستن
33. در حالت ايستاده شلوار پوشيدن
34. ناخن را با دندان چيدن
35. وضو گرفتن در مستراح و آبريزگاه
36. شانه كردن با شانه شكسته
37. دعا نكردن براى پدر و مادر
38. سبك شمردن نماز
39. تنبلى و سستى در كارها
40. عجله كردن در خروج از مسجد
41. صبح زود به بازار رفتن
42. دير از بازار خارج شدن و تا هنگام شب ماندن
43. رد كردن فقير در هنگام شب
44. اظهار فقر و تنگدستى نمودن
45. زياد حرف زدن
46. زندگى كردن در خانه كوچك (39)
آدابى كه موجب صحت بدن مى شوند  
1. روزه گرفتن
2. مسافرت كردن
3. خوددارى كردن از انداختن آب دهان در مسجد
4. كم خوردن
5. خوردن آب به حال ايستاده در روز
6. نخوردن طعام مگر وقتى كه گرسنه باشد
7. دست كشيدن از خوردن در حالى كه هنوز سير نشده باشد
8. جويدن طعام به طور كامل پيش از فرو دادن
9. دفع بول و غايط در وقت خواب
10. كم آب خوردن
11. خوردن ميوه در اوايل فصل آنها
12. حفظ نمودن خود از سرما در فصل پاييز و حفظ نكردن از سردى هوا در بهار
13. خوردن بيست و يك دانه مويز سرخ هر صبح ناشتا
14. خوردن آب باران
15. شستشوى دست ها پيش از خوردن غذا
16. ريختن آب سرد به قدمها بعد از خارج شدن از حمام
17. خوردن سه كف از آب گرم حمام
18. به جا آوردن حج و عمره
19. خواندن نماز شب
مكروهاتى كه موجب بيمارى بدن مى شوند  
1. خوردن بين نهار و شام
2. ايستاده آب خوردن در شب
3. شام نخوردن
4. پرخورى
5. آشاميدن آب در بين غذا خوردن
6. نشستن در آفتاب
7. خوردن گوشت خام
8. نشستن در جاى نمناك
9. آب خوردن زياد
10. بالا رفتن از پله ها
11. مجامعت با زن سالخورده
12. زياد ماهى خوردن
13. خوردن چوبك
14. غم و غصه خوردن (40)
آدابى كه موجب نشاط و مسرت مى شوند  
1. خواندن سوره يس
2. تراشيدن موى زير شكم
3. اسب سوارى
4. كمك به مسلمانان
5. هنگام غسل
6. ناخن گرفتن
7. شستشوى بدن
8. مسواك زدن
9. شانه زدن به ريش
10. وضو گرفتن
11. استعمال بوى خوش
12. نظر كردن به سبزه و گياه
13. پوشيدن كفش زرد رنگ
14. تراشيدن موى پشت گردن
15. پوشيدن لباس پاكيزه
16. شستن سر با سدر
17. زدودن غصه از دل مؤ من
18. شستن سر
19. گفتن لا حول و لا قوة الا بالله
20. استغفار نمودن
21. بسيار گفتن يا رؤ وف يا رحيم
22. زيارت امام حسين عليه السلام
23. خوردن انگبين
24. خوردن گوشت
25. خوردن زيتون
26. خوردن به
27. خوردن انگور سياه
28. خوردن ميوه جات در اوايل فصلشان
29. شانه كشيدن به سينه پس از شانه كردن سر يا ريش (41)
مكروهاتى كه موجب غم و اندوه مى شوند  
1. پوشيدن كفش سياه رنگ
2. نشستن در آستانه در
3. گذشتن از ميان گوسفندان
4. ايستاده شلوار پوشيدن
5. پاك كردن دست و رو با دامن (لباس )
6. ميل و رغبت به دنيا (42)
7. كندن موى ريش با دندان
8. غذا خوردن با دست چپ
9. راه رفتن روى پوست تخم مرغ
10. طهارت گرفتن با دست راست
11. بازى كردن با ريگ
12. به بازى بردن ميمون (43)
آدابى كه باعث آمرزش انسان مى شوند  
1. مصافحه كردن با مؤ من
2. جارو كردن مسجد
3. روشن كردن چراغ در مسجد
4. عيادت مريض
5. مريض شدن
6. شركت در تشييع مسلمان
7. روزه مستحبى گرفتن
8. غذا دادن به گرسنه
9. صلوات فرستادن
10. زياد سجده كردن
11. به دست كردن انگشتر عقيق سرخ (44)
12. احترام به مهمان مؤ من
آدابى كه موجب امن از عذاب قبر مى شوند  
1. ياد دادن و ياد گرفتن خير
2. تمام كردن ركوع در نماز
3. شاد كردن قلب مؤ من
4. لباس پوشاندن به مؤ من
5. خواندن سوره و الذاريات
6. خواندن سوره نساء هر جمعه
7. خواندن سوره حم زخرف
8. خواندن آية الكرسى
9. چهار مرتبه حج رفتن
10. مردن در روز جمعه (45)
آدابى كه فشار قبر را از زنان برمى دارد  
1. صبر كردن بر غيرت شوهر
2. صبر كردن بر بدخلقى شوهر
3. بخشيدن مهريه به شوهر؛ خداوند براى هر يك از اين زنان پاداش هزار شهيد و عبادت يك سال را مى نويسد .(46)
مؤ من هميشه پنج چيز براى انجام آداب به همراه دارد  
1. سجاده
2. تسبيح سى و چهار دانه
3. مسواك
4. شانه
5. انگشتر عقيق (47)
آداب ازدواج و احكام خانواده 
ازدواج يك مسئوليت است و انسان بايد مسئوليت خويش را به بهترين وجه انجام دهد.
امام صادق عليه السلام فرمودند: هنگامى كه يوسف صديق عليه السلام برادرش ، بنيامين را ديدار كرد، پرسيد: اى برادر، چگونه توانستى پس از من با زنى ازدواج كنى ؟! بنيامين جواب داد: پدرم به من دستور داد و گفت كه اگر مى توانم نسلى داشته باشم كه زمين را با تسبيح الهى زنده كند، چنان نمايم .
همين مفهوم در روايتى از پيامبر صل الله عليه و آله نيز رسيده است : چه چيز مؤ من را باز مى دارد از اين كه خانواده اى بگيرد تا خداوند نسلى را روزى او كند كه زمين را با لا اله الا اللّه سنگين سازد؟.
به همين دليل عزب (مجرد بودن ) مكروه است . در حديثى از پيامبر صل الله عليه و آله آمده است : پست ترين مردگان شما عزب ها هستند.
عده اى از ترس فقر ازدواج را به ازدواج مى اندازند. اين عده نمى دانند كه ترسشان از فقر، خود، سوءظنى به خدا است . چرا كه در آيه كريمه آمده است :
وانكحوا الاايامى منكم و الصالحين من عبادكم و امامكم ان يكونوا فقرا يعنهم اللّه من فضله و اللّه واسع عليم (48) مردان و زنان بى همسر را همسر دهيد و همچنين اگر غلامان و كنيزان صالح و درستكارى فقير و تنگدست باشند، خداوند آنها را با فضل خود بى نياز مى سازد و خداوند گشايش دهنده و آگاه است .
بنا براين اگر ترس از فقر مانع ازدواج شود، در واقع بدگمانى نسبت به شان خداوند خواهد بود. (49)
آداب انتخاب همسر  
1. ديندارى مهم ترين ويژگى همسر است . امام صادق عليه السلام مى فرمايند: هر گاه مردى به سبب جمال يا مال زنى با او ازدواج كند به همان واگذار مى شود و هر گاه به خاطر دينش با او ازدواج كرد، خداوند مال و جمال را نيز به او عطا كند. (50)
2. اسلام ازدواج با فاميل را تشويق مى كند. امام زين العابدين عليه السلام مى فرمايند: كسى كه براى خدا وصله رحم ازدواج كند، خداوند تاج فرشتگان را بر سر او مى نهد. (51)
3. اسلام همواره تشويق مى كند كه مرد با زنى ازدواج كند كه توانايى بچه دار شدن را داشته باشد، نه زنى كه نازا باشد، ولو آن كه آن زن ، زيبا و خوش سيما باشد.
امام محمد باقر عليه السلام مى فرمايند: بدانيد كه زن سياه اگر زايا باشد نزد من محبوب تر از زن زيباى نازا است .(52) البته اسلام از جنبه زيبايى نيز غافل نيست و دستور مى دهد كه مرد مسلمان با زن زيبايى ازدواج كند كه مؤ من باشد و فرزند بسيار آورد. (53)
4. خردمندى از ديانت است . لذا از نظر شرع مكروه است كه انسان زن نادان و احمقى را به همسرى بگيرد. اميرالمومنين عليه السلام مى فرمايند: از ازدواج با زن احمق بپرهيزيد. زيرا همراهى با او موجب بلا و فرزندش ‍ موجب تباهى است .(54)
مستحبات و مكروهات مراسم ازدواج و زفاف  
1. خواندن خطبه پيش از عقد مستحب است و بهتر است شامل حمد و ثناى خداوند و توصيه به تقوا باشد. شايسته است هر آنچه را زن و شوهر و حضار نياز دارند، مانند اصول دين و محاسن اخلاق و آداب در خطبه يادآورى شود.(55)
2. در حديثى از امام صادق عليه السلام منقول است كه هر گاه كسى اراده خواستگارى كرد، دو ركعت نماز بگزارد و حمد اللهى بگويد و دعاى وارده براى طلب ازدواج و همسر نيكو را بخواند.(56)
3. در حديثى معتبر آمده است كه مستحب است ازدواج در شب واقع شود.(57)
4. در حديثى آمده است كه خوب است عقد در ماه شوال خوانده شود.(58)
5. خوب است هنگام عقد، قمر در عقرب نباشد. چرا كه اگر چنين باشد، زن و مرد عاقبت نيكو نبينند.(59)
6. از اميرالمؤ منين عليه السلام منقول است كه روز جمعه براى خواستگارى و نكاح خوب است . (60)
7. مستحب است كه در موقع ازدواج گواهانى را بر آن گرفت تا نسب و ارث ثابت گردد.(61)
8. مستحب است در ازدواج (آن هم به دور از زياده روى و ريا) وليمه داده شود و بايد از اين طعام به فقرا نيز داده شود و تنها به توانگران و شخصيت ها محدود نشود. از پيامبر صل الله عليه و آله روايت شده است كه فرمودند: اطعام هنگام ازدواج از سنتهاى پيامبران است . همچنين فرمودند: وليمه در روز نخست ، حق است ، در روز دوم نيكى و افزون بر آن ريا و شهرت طلبى است .
9. مستحب است كه دادن وليمه در روز و ازدواج در شب باشد.
10. اسلام خوش نمى دارد ساعات گرمى براى زفاف برگزيده شود.
11. ازدواج هنگام محاق ماه (روزهاى پايانى ماه هاى قمرى ) نيكو نيست . امام حسن عسگرى عليه السلام مى فرمايد: كسى كه هنگام محاق ماه ازدواج كند بايد تسليم سقط جنين شود.
12. مستحب است كه مرد هنگام آميزش و دخول ، وضو داشته باشد و دعاهاى وارده را بخواند.
13. هنگام نزديكى شايسته نيست كه زن را به شتاب اندازد و تا وقتى كه نياز زن برآورده نشده ، نبايد او را رها سازد.
14. مستحب است اگر مردى با ديدن زنى ديگر غريزه اش به هيجان آمد، سراغ همسر خويش برود و از او كام بگيرد. امام على عليه السلام فرمودند: هر گاه از شما زنى را ديد كه از او خوشش آمد، از زن خود كام گيرد. زيرا زن او همان دارد كه آن زن دارد. پس نبايد در قلبش براى شيطان راهى قرار دهد كه نگاه او را از زنش متوجه آن ديگرى كند.
پيامبر صل الله عليه و آله مى فرمايند: اى على ! با شهوت زن ديگرى با همسرت نزديكى مكن . زيرا در اين صورت من بيم دارم كه اگر نطفه فرزندى منعقد گردد، كودك شما نامرد و بى عقل باشد.(62)
15. برخى از فقها هنگام ميل و رغبت زن ، آميزش با او را مستحب مى دانند و حديث پيامبر صل الله عليه و آله را مى آورند كه به مردى فرمود: آيا با روزه وارد صبح شدى ؟ عرض كرد: خير. فرمود: پس تهيدستى را اطعام كردى ؟ عرض كرد: خير. پيامبر صل الله عليه و آله فرمودند: پس نزد همسرت برو و با او آميزش كن كه آن براى تو به منزله صدقه است .
16. نگاه كردن به شرمگاه همسر در هنگام آميزش كراهت دارد.
17. سخن گفتن در حال آميزش كراهت دارد. چرا كه براى فرزند، لالى را در پى دارد.
18. نگاه كردن به فرج زن در هنگام آميزش مكروه است . زيرا براى فرزند، كورى به بار مى آورد.
19. آميزش در زير آسمان نيز مكروه است .
20. مستحب است كه هر يك از زن و شوهر پس از جماع براى پاك كردن خود از دستمالى جداگانه استفاده كنند و يك دستمال به كار نبندند. پيامبر اسلام صل الله عليه و آله به حضرت على عليه السلام مى فرمايند: با همسرت نزديكى مكن مگر آن كه تو دستمالى داشته باشى و او دستمالى و خود را با يك دستمال تميز نكنيد تا مبادا شهوت روى شهوت قرار نگيرد كه اين كار دشمنى ميان شما را در پى دارد.
21. به هنگام حصر- يعنى نيازى كه انسان را به شتاب اندازد - جماع كراهت دارد. امام صادق عليه السلام فرمودند: انسانى كه خضاب كرده جماع نمى كند. راوى عرض كرد: فدايت گردم ! چرا انسان خضاب كرده جماع نمى كند؟ فرمودند: زيرا در حصر است .
22. بلافاصله بعد از خوردن غذا و با شكم پر نبايد همبستر شد. امام صادق عليه السلام فرمودند: سه چيز بدن را ويران مى كند و چه بسا آدمى را بكشد: با شكم پر به حمام رفتن ، با شكم پر با همسر آميزش كردن و ازدواج با پيرزنان .(63)
23. از امام باقر عليه السلام پرسيدند: آيا زمانى وجود دارد كه جماع حلال در آن مكروه باشد؟ حضرت عليه السلام فرمودند: آرى ، بين طلوع فجر و طلوع آفتاب ، از غروب آفتاب تا غروب شفق (سرخى آسمان )، در شب و روز خسوف و كسوف (ماه گرفتگى و خورشيد گرفتگى )، در شب يا روزى كه باد سياه يا سرخ يا زرد بوزد و هنگامى كه زمين لرزه پيش آيد، جماع حلال مكروه است .
24. پيامبر صل الله عليه و آله از اين كه در شب اول ماه هاى قمرى همبسترى كنند، نهى مى فرمايد و به على عليه السلام مى فرمايند: اى على ! در شب اول ماه ، شب نيمه ماه و شب آخر ماه همبسترى مكن ! زيرا هر كس چنين كند، بيم آن مى رود كه فرزندش كودن گردد.
25. از نظر اسلام كراهت دارد كه مرد بلافاصله بعد از بازگشت از سفر، شبانگاه بر خانواده اش وارد شود. پس بهتر است تا صبح شكيبايى كند.
26. كراهت دارد كه مرد شب مسافرت كه غالبا با اضطراب همراه است و احتمال ضعف مى رود با همسرش همبستر شود. پيامبر صل الله عليه و آله فرمودند: اى على هنگامى كه براى سفرهاى كوتاه به مدت سه شبانه روز از خانه خارج مى شوى با همسرت درنياميز كه اگر فرزندى از شما پديد آيد، يار ستمگر خواهد شد.
27. اسلام دستور مى دهد كه همبستر شدن در پنهان صورت پذيرد، نه در حضور هوو يا فرزندى كه صداى آنها را مى شنود و اندامشان را مى بيند.
از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه فرمودند: پيامبر صل الله عليه و آله فرموده است : سوگند به خدايى كه جان من در يد قدرت اوست ، اگر مردى با زنش درآميزد در حالى كه كودكى بيدار آن دو را مى بيند و صدايشان را مى شنود و صداى نفسهاى زن و شوهر به گوش او مى رسد، اين كودك روى رستگارى نخواهد ديد؛ پس اگر پسر باشد، زناكار خواهد شد، و اگر دختر شد، زانيه خواهد شد. اين حديث مى افزايد: هر گاه على بن الحسين عليه السلام آهنگ همبستر شدن داشت ، در را مى بست و پرده ها را مى انداخت و خدمتگزاران را بيرون مى كرد.
28. جماع كردن روى بام ساختمان يا در برابر خورشيد يا زير درختان ميوه دار مكروه است .
29. همبستر شدن رو به قبله يا پشت به قبله ، و در حال برهنگى كامل و در كشتى يا بر سر راه كراهت دارد.
30. جماع كردن در حالت ايستاده نيز مكروه است . زيرا در احاديث آمده است كه اين عمل ، كار دراز گوشهاست .
31. جماع كردن پس از احتلام (جنب شدن ) نيز مكروه است . از احاديث استفاده مى شود كه اين كار باعث پديد آمدن فرزند ديوانه مى شود.
32. اسلام دستور مى دهد كه هنگام مباشرت و جماع به خدا توجه شود و از شر شيطان به او پناه برده شود.
33. اسلام توصيه مى كند كه پيش از مباشرت با زن حامله ، وضو گرفته شود.
34. اسلام از اين كه مرد براى مدتى با همسرش آميزش جنسى نداشته باشد، نهى كرده است . چه بسا اين كار موجب فساد و تباهى زن گردد.
35. نزديكى كردن از پشت زنان كراهت دارد.(64)
36. جماع كردن در شب اول ماه رمضان مستحب است .
37. جماع كردن در شب عيد فطر كراهت دارد كه اگر فرزندى بوجود آيد، شرى بسيار از او ظاهر شود.
38. جماع كردن در شب عيد قربان كراهت دارد كه اگر فرزندى بوجود آيد، شش انگشت يا چهار انگشت در دست خواهد داشت .
39. جماع كردن در بين اذان و اقامه مكروه است كه اگر فرزندى بوجود آيد، در ريختن خون جرى خواهد شد.
40. جماع كردن در شب مكروه است كه اگر فرزندى حاصل شود، شوم باشد و در رويش نشان سياهى پديد آيد.
41. آميزش در شب دوشنبه مستحب است ، چرا كه اگر فرزندى پديد آيد، حافظ قرآن و راضى به قسمت خدا باشد.
42. نزديكى نمودن در شب سه شنبه استحباب دارد. زيرا اگر فرزندى حاصل شود، دهانش خوشبو، دلش رحيم ، دستش جوانمرد و زبانش از غيبت و بهتان پاك باشد.
43. آميزش و نزديكى در شب پنج شنبه مستحب است و اگر فرزندى حاصل شود، حاكمى از حكام شريعت يا عالمى از علما باشد و اگر در روز پنج شنبه ، وقتى كه آفتاب در ميان آسمان باشد نزديكى شود و فرزندى پديد آيد، شيطان نزديك او نشود تا پير شود و خداوند سلامتى در دنيا و دين را به او روزى مى كند.
44. مجامعت در شب جمعه مستحب است و اگر فرزندى حاصل شود، خطيب و سخنگو گردد و اگر در روز جمعه بعد از عصر جماع شود و فرزندى به وجود آيد از دانايان مشهور شود.
45. جماع كردن در ساعات اول شب كراهت دارد. زيرا اگر اگر فرزندى به وجود آيد، بيم آن است كه ساحر شود و دنيا را بر آخرت ترجيح دهد.
46. در حديثى از اميرالمؤ منين عليه السلام منقول است كه هر گاه كسى را دردى در بدن به هم رسد يا حرارت بر مزاجش غالب شود، پس با زن خود جماع كند تا ساكن شود.
47. جماع كردن در حالى كه انگشترى همراه مرد يا زن باشد كه نام خدا بر آن نقش كرده باشند، كراهت دارد.(65)
48. جماع كردن در سفر در صورتى كه آب غسل نداشته باشند، مكروه است .(66) لازم به ذكر است كه اسلام در دوران باردارى مراقبتهاى زيادى را را براى مادر چه از نظر معنوى ، چه بهداشتى و چه تغذيه سفارش كرده است ؛ همچنين اسلام سفارشاتى از نظر معنوى و تغذيه پدر، جهت پدر شدن دارد.
آداب و سنن ولادت  
1. از سنتها و آداب اسلام پيرامون نوزاد، گفتن اذان و اقامه در دو گوش ‍ اوست . پيامبر صل الله عليه و آله مى فرمايند: كسى كه خداوند به او فرزندى داد، بايد در گوش راستش اذان و در گوش چپ او اقامه گويد كه اين كار او را از شيطان رجيم محفوظ مى دارد.
2. مستحب است كه پيش از اذان و اقامه كام كودك را با خرما بگيرند؛ چنان كه پيامبر صل الله عليه و آله با حسن و حسين عليهماالسلام چنين كرد.
3. عقيقه كردن نوزاد بعد از تولد مستحب است ؛ يعنى اين كه گوسفند، گاو يا شترى را قربانى نمايند و پس از ذبح ، آنچه خواستند با آن انجام دهند.
4. از امام صادق عليه السلام نقل است كه مكروه است پدر و مادر نوزاد از گوشت عقيقه بخورند.
5. اسلام دستور مى دهد كه پسر را در روز هفتم ولادت ختنه كنند و فرزندى هم كه ختنه شده به دنيا آمده باشد را مستحب است كه تيغ از موضع ختنه بگذرانند.
6. مستحب است هنگام ختنه و عقيقه دعاى وارده خوانده شود.(67)
7. رسول خدا صل الله عليه و آله فرمودند: اول چيزى كه زن زائيده بايد بخورد رطب است ؛ چنان كه حق تعالى به حضرت مريم بعد از زائيدن حضرت عيسى عليه السلام فرمود كه رطب بخورد. اين كار باعث مى شود فرزند او بردبار شود.(68)
8. مكروه است كه نوزاد را در ابتداى ولادت در جامه زرد بپيچند و سنت آن است كه او را در جامه سفيد بپيچند.
9. مستحب است كه در روز هفتم ، سر نوزاد را بتراشند و موى سرش را با نقره يا طلا بكشند و آن نقره و طلا را صدقه بدهند.
10. مستحب است عقيقه پسر، نر و عقيقه دختر، ماده باشد.
11. مستحب است كه اگر نوزاد دختر است ، در روز هفتم گوش (نرمه گوش ) او را سوراخ نمايند.(69)
12. مستحب است كه بعد از ولادت به شرط ايمنى از ضرر، نوزاد را بشويند.(70)
آداب نام گذارى فرزند  
1. دين اسلام مى گويد كه كودك را پيش از تولد - حتى اگر سقط شود - نامگذارى كنند. اميرالمؤ منين عليه السلام مى فرمايند: پيش از آنكه فرزندتان به دنيا آيد او را نام گذارى كنيد. اگر نمى دانيد كه دختر است يا پسر، او را به نام هايى بناميد كه هم براى پسر است و هم براى دختر. فرزند سقط شده وقتى در روز قيامت پدرش را ديدار كند به او مى گويد: تو بر من نامى ننهادى ، در حالى كه پيامبر صل الله عليه و آله محسن را پيش از تولد نام نهاد.(71)
2. مستحب است كه نام ، نيكو باشد و اين نخستين احسان از سوى پدر بر فرزند است . امام باقر عليه السلام مى فرمايند: راست ترين اسم ها آن است كه با عبوديت همراه باشد و بهترين اسامى از آن پيامبران است ؛ پس ‍ اسم هايى مثل عبدالرحمن ، عبدالكريم ، عبداللّه و... راست ترين اسامى و محمد، ابراهيم ، نوح ، عيسى و موسى بهترين نام ها هستند. پيامبر صل الله عليه و آله مى فرمايند: خاندانى نيست كه در ميان آنها نام پيامبرى باشد، مگر آنكه خداوند عز و جل فرشته اى را براى آنها گماشته كه بام و شام ، آنها را تقديس مى كند.
3. مستحب است فرزند پسر - بر پايه سنت امامان - تا هفت روز (محمد) ناميده شود و سپس اگر خواستند، مى توانند هر نامى را كه دوست دارند بر او بگذارند. پيامبر صل الله عليه و آله در حديث شريفى مى فرمايند: خداوند به هر كس سه پسر بدهد و نام يكى از آن سه را محمد نگذارد با من بى مهرى كرده است . در حديثى از ابوالحسن عليه السلام رسيده است : فقر به خانه اى وارد نمى شود كه در آن نام محمد، على ، حسن ، حسين ، جعفر، طالب و يا عبداللّه باشد و اين چنين است كه اگر در ميان زنان نام فاطمه يافت شود.(72)
4. بر پايه روايت منقول از امام صادق عليه السلام ، اسلام خوش نمى دارد كسى با نام غير حقيقى همچون حكم ، حكيم ، خالد و مالك ناميده شود.(73)
آداب شيردهى و تربيت فرزند  
1. از امام صادق عليه السلام نقل است كه فرمودند: مدت شيرخوارگى بيست و يك ماه است و كمتر از آن ستم بر كودك است .(74)
2. اميرالمومنين عليه السلام مى فرمايند: بنگريد چه كسى به كودكانتان شير مى دهد كه كودك با آثار روانى همان شير به جوانى مى رسد.
3. پيامبر اكرم صل الله عليه و آله مى فرمايند: نگذاريد زن احمق يا زنى كه چشم او ضعيف است به فرزندانتان شير دهد كه شير اثر وضعى دارد.(75)
4. امام باقر عليه السلام مى فرمايند: به كودكانتان از شير زن زيبا و خوشرو بخورانيد، نه شير زن زشت رو را كه شير، اثر وضعى دارد.(76)
5. براى شير دادن بچه بهتر از هر كس مادر اوست و سزاوار است كه مادر براى شير دادن از شوهر خود مزد نگيرد؛ خوب است كه شوهر مزد بدهد.(77)
6. مستحب است دايه اى كه براى طفل مى گيرند، دوازده امامى ، داراى عقل و عفت و صورت نيكو باشد.(78)
7. مكروه است دايه اى بگيرند كه بچه اى كه دارد از زنا به دنيا آمده باشد.(79)
8. مستحب است از زن ها جلوگيرى كنند تا هر بچه اى را شير ندهند. زيرا ممكن است فراموش شود كه به چه كسانى شير داده اند و بعدا دو نفر محرم با يكديگر ازدواج نمايند.(80)
9. مستحب است پدر و مادر درباره از شير گرفتن فرزند با يكديگر مشورت و رايزنى كنند.(81)
10. اسلام به والدين توصيه مى كند كه گريه كودكانشان را تحمل كنند و آنها را از آن كه به خاطر گريه ، كودكان خود را بزنند، منع مى كند. پيامبر اسلام صل الله عليه و آله در روايتى فرمودند: به خاطر گريه ، كودكان خود را نزنيد. گريه آنها در طول چهار ماه ، شهادت به يگانگى اللّه است و در چهار ماه ديگر درود بر پيامبر صل الله عليه و آله و خاندان او و در چهار ماه بعد دعا براى پدر و مادرشان مى باشد.(82)
11. سنت پيامبر صل الله عليه و آله شير دادن به كودك را تشويق مى كند. پيامبر صل الله عليه و آله در حديث شريفى پيرامون اجر زن شيرده فرمودند: هر گاه زنى كودكى را شير دهد، هر مكيدن كودك برابر است با آزاد كردن فرزندى از فرزندان اسماعيل و هر گاه از شير دادن او فارغ شد، فرشته اى بزرگوار به پهلوى او مى زند و مى گويد: كار را از سر گير كه خداوند تو را بخشيده است .(83)
12. امام صادق عليه السلام به زن شيرده توصيه مى كنند كه از دو پستان به نوزاد شير دهد. چرا كه شير يكى از پستان ها به منزله خوراك (طعام ) و ديگرى به منزله آب براى كودك است . (84)

 

next page

fehrest page

back page