قاضى نادان

قسمتى از سخنان امام « ع » در توصيف كسى كه شايسته منصب قضاوت نيست و ميان مردم قضاوت مى‏كند :

هنگاميكه از آب گنديده سيراب گرديد [ 1 ] و از مطالب بيهوده پر شد .

ميان مردم به قضاوت نشست و بيان اشتباه ديگران را بعهده گرفت .

اگر يكى از مسائل مبهم به او عرضه شود ، در پاسخ آن از رأى خود سخنان كهنه و بى‏معنى ، آماده مى‏كند و به آن معتقد مى‏شود . پس او در اشتباه كارى مانند عنكبوت و تار آن است ، نمى‏داند آيا درست قضاوت كرده يا به خطا رفته است ، اگر درست قضاوت كرده باشد مى‏ترسد مبادا خطا نموده باشد ، و اگر خطا كرده باشد آرزو دارد درست حكم نموده باشد [ 2 ] .

[ 1 ] امام « ع » مجهولات قاضى را كه به گمان خودش معلومات است به آب گنديده تشبيه كرده است .

[ 2 ] منظور اينكه : اگر قاضى نادان چيزى را اثبات كند براى او ايجاد شبهه مى‏شود كه شايد چنين نباشد ، و همينطور اگر چيزى را نفى كند احتمال اثبات آن را مى‏دهد .

بنابراين قضاوت او مانند تار عنكبوت ، سست است و راه درست را از خطا تشخيص

[ 258 ]

نادانى كه در نادانيها اشتباه فراوان دارد ، مانند بادى كه گياه خشكيده را پراكنده مى‏كند ، روايات را به باد مى‏دهد . چيزى را كه انكار كرده گمان علم به آن نمى‏برد و باور نمى‏كند كه غير از رأى او عقيده ديگرى وجود داشته باشد . اگر امرى بر او تاريك باشد از آنجا كه خود را نادان مى‏داند آن را مى‏پوشاند . بر اثر قضاوت‏هاى ستمگرانه او خونها نعره مى‏كشند و ميراثها فرياد مى‏كنند [ 1 ] .

بخدا شكايت مى‏كنم از گروهى كه در سايه جهالت زندگى مى‏كنند و بر گمراهى ميميرند ، در ميان آنان متاعى بى‏ارزش‏تر از كتاب خدا آنگاه كه به درستى خوانده شود وجود ندارد ، و كالائى رايج‏تر و گرانبهاتر از آن ، هنگامى كه تحريف شود نيست . نزد آنان چيزى زشت‏تر از معروف و نيكوتر از منكر نمى‏باشد .