با چه چيز پاسخ داده مى‏شود ؟

على « ع » درباره اصحاب جمل سخن مى‏گويد :

آگاه باشيد شيطان حزب خود را تحريك كرده و سپاهش را گرد آورده تا ستم به جايگاههاى خود باز گردد و باطل به ريشه‏اش برسد [ 3 ] . بخدا

[ 1 ] يعنى چنانكه در گذشته در جنگهاى اسلامى بر ضد مشركان قيام مى‏كردم امروز نيز همچنان در راه حق جهاد مى‏كنم .

[ 2 ] اصولا باطل بسوى بينش انسان شتاب مى‏كند و آن را از رسيدن بحق باز ميدارد ، گويا باطل حق را فرا گرفته و آن را پوشانده است . راستى على « ع » در زمينه موقعيت باطل در برابر حق ، و موقعيت خودش در آشكار ساختن حق و باطل ، زيبا سخن گفته است .

[ 3 ] اين سخن صريحا مى‏رساند كه گروهى كه منظور على « ع » بودند مى‏خواستند حكومت را بر طبق حكومت خليفه سوم ، در سايه خودبينى و ظلم و به چنگ آوردن غنائم اداره كنند و اين براى آنان ممكن نبود مگر آنكه مردم را بر ضد خليفه جديد يعنى على

[ 180 ]

قسم هيچ كار زشتى را بر من انكار نكردند و ميان من و خودشان از روى عدالت حكم ننمودند . اين گروه حقى را كه خود ترك كردند و خونى را كه خود ريختند از من مى‏طلبند . اگر من در اين خون شريك آنان بودم آنها نيز از آن بهره‏اى داشتند و اگر بدون من عهده‏دار بودند مسئوليت بر خودشان هست و بزرگترين دليلشان بر زيان خودشان مى‏باشد اى نوميدى كه دعوت كننده هستى چه كسى دعوت كرده ؟ و با چه چيز پاسخ داده مى‏شود ؟ [ 1 ] من به حجت خدا بر آنان و علم او درباره آنها راضى هستم . اگر امتناع كردند آنها را از تيزى شمشير برخوردار خواهم ساخت و شمشير براى درمان باطل و يارى حق كافى خواهد بود شگفت اين است كه براى من پيام آورده‏اند كه براى نيزه زدن بيرون بيايم و در شمشير كشيدن بردبار باشم مادر به عزايشان بنشيند [ 2 ] من تا بحال به جنگ تهديد نمى‏شدم و كسى مرا از ضرب

« ع » گرد آوردند ، زيرا در زمان خلافت او اميد آن آزادى را كه قبلا در تصرف اموال و اوضاع و احوال مردم داشتند ، نخواهند داشت .

[ 1 ] منظور امام « ع » از دعوت كننده ، يكى از سرلشگران دشمن در واقعه جمل است . او از امام « ع » درخواست كرد كه براى نيزه زدن آماده گردد ، گويا امام « ع » را نسبت به جنگ و نتايج آن تهديد مى‏كرد . امام « ع » با جمله : « چه كسى دعوت كرده ؟ » دعوت و دعوت كننده را تحقير مى‏كند .

[ 2 ] اين جمله نفرين بر آنها است ، زيرا آنها ارزش خود را نشناختند . . . آيا پسر

[ 181 ]

شمشير نمى‏ترسانيد . من به پروردگار خود يقين دارم و در دينم شبه‏اى نخواهم داشت .