فرموده است : كانّهم لم يسمعوا كلام اللّه يقول « تلك الدّار الاخرة نجعلها للّذين لا يريدون علوّا فى الارض و لا فسادا و العاقبة للمتّقين

اين كلام امام ( ع ) تذكّرى است به هر سه طايفه ناكثين ، قاسطين و مارقين و هر كس كه احتمالاً تصوّر مى‏كند حق در روش آنهاست و با اين تصوّر با امام ( ع ) مخالفت كرده و جنگ به راه مى‏انداختند . جنگ راه انداختن آنها به خاطر برترى‏جويى بود كه در امور دنيا طالب آن بودند و همين برترى جويى

[ 529 ]

موجب كوشش آنها در جهت فساد در زمين و كناره‏گيرى آنها از آخرت مى‏شد .

سخن امام ( ع ) بهانه جويى روز قيامت آنها را از ميان مى‏برد كه نگويند ما از حق غافل بوديم و اگر اين آيه را مى‏شنيديم آن را مى‏پذيرفتيم و مرتكب اين اعمال نمى‏شديم .

عمل مخالفان امام ( ع ) چنان بود كه گويا كلام خدا را نشنيده‏اند ( نقيض تالى ) و با اين حالت مخالفت با امام ( ع ) را جايز مى‏دانستند ( نقيض متّصله ) .

امام ( ع ) با كلام خود عذر آنها را به مسخره مى‏گيرد و در حقيقت بيان مى‏دارد اين گروهها براى آنچه انجام مى‏دهند عذرى ندارند ، و سپس عذر آنها را تكذيب كرده ، نتيجه‏اى را كه از قضيّه شرطيّه متّصله مى‏گرفتند باطل مى‏كند و با سوگندى كه به خدا ياد مى‏كند بطلان نظر آنها را تأكيد مى‏نمايد ، آنجا كه مى‏فرمايد :

بلى و اللّه لقد سمعوها و وعوها و لكنّه حليت الدّنيا فى اعينهم : « سوگند به خدا آنها كلام خدا را شنيده و فرا گرفته‏اند ولى دنيا در پيش چشمشان جلوه كرده است . » توضيح سخن امام ( ع ) اين است كه صرف نشنيدن كلام خدا دليل بر مخالفت نمى‏شود ، بلكه مخالفت آنها به خاطر دنيا خواهى آنهاست نه به خاطر نشنيدن كلام خدا . و وقتى دنيا خواهى باشد صرف شنيدن كلام خدا سبب عدم مخالفت نمى‏شود و همين دنيا خواهى دليل كارهايى است كه انجام دادند .