فرموده است : و يكثر العثار و الاعتذار منها

اين كلام امام ( ع ) اشاره به اين است كه عمر در مورد احكام الهى سريعاً حكم صادر مى‏كرد و پس از دقّت ، آن حكم را خطا مى‏يافت و ناگزير بود عذرخواهى كند .

ضمير « منها » به طبيعتى « طبيعت عمر » بر مى‏گردد كه از آن تعبير به خشونت شده است .

از جمله احكام نادرستى كه عمر صادر كرد اين است : روايت شده كه عمر به سنگسار كردن زن حامله‏اى كه متهم به زنا بود دستور داد . على ( ع ) بر اين امر اطلاع پيدا كرد ، به نزد عمر آمد و به او گفت : هر چند تو مى‏توانى حكم رجم را براى زن صادر كنى ولى براى رجم بچّه مجاز نيستى ، او را آزاد بگذار تا زمانى كه

[ 515 ]

وضع حمل كند و بچه را شير دهد . در اين جا بود كه عمر گفت اگر على نبود عمر هلاك مى‏شد ، و آن زن را رها كرد .

در اين مورد روايت ديگرى نقل شده و آن اين است كه عمر فرمان داد زنى را فوراً نزد او بياورند و آن زن حامله بود ، زن از هيبت او سقط جنين كرد . عمر عدّه‏اى از صحابه را جمع كرد و از آنها پرسيد حكم اين موضوع چيست ؟ آنها پاسخ دادند تو مجتهدى و به نظر ما چيزى بر تو واجب نيست . عمر به على ( ع ) مراجعه كرد و آنچه گذشته بود و صحابه گفته بودند به آن حضرت گفت . امام ( ع ) آنچه صحابه گفته بودند ردّ كرد و فرمود : آنچه صحابه گفتند اگر از روى اجتهاد گفته‏اند اشتباه كرده‏اند و اگر بدون اجتهاد گفته‏اند به تو خيانت كرده‏اند . نظر من اين است كه تو بايد يك گوسفند ديه بدهى . در اين هنگام عمر گفت اى ابو الحسن مباد در مشكلى گرفتار شوم كه تو نباشى . منشأ اين احكام عجولانه جز غلبه قوّه غضبيّه و درشتخويى نيست .