فرموده است : وَ اَشْهَدُ اَنْ لا اِله اِلاّ اللَّه .

[ 476 ]

اين كلام ، شريفترين كلامى است كه توحيد آفريدگار بدان اثبات مى‏شود .

ما در خطبه اوّل به زيبايى تركيب و اداى كامل مقصودى كه اين جمله در بردارد اشاره كرديم و خلاصه آن كه ، اين كلام تمام مراتب توحيدى را در بردارد .

نحويان چنين پنداشته‏اند كه در اين كلمه خبرى براى « لا » مقدّر است و تقدير كلام را چنين دانسته‏اند « لا اِله‏ لَنا الاّ اللَّه » يا « لا اِلهَ موجودٌ الاّ اللَّه » هر خبرى كه در اين جا در تقدير بگيريم كلمه را از آنچه كه افاده اطلاق مى‏كند خارج مى‏سازد . و معناى خاصّى كه در آن نيست به آن مى‏دهد و آن معنا چيزى است كه انسان مخصوص خود مى‏پندارد پس بهتر آن كه خبر لا ، اِلاّ اللَّه باشد و نيازى به تقدير كلمه زيادى نباشد .

براى كلمه لا اله الاّ اللَّه فضايلى به ترتيب زير نقل شده است :

اوّل گفته پيامبر ( ص ) كه فرمود برترين ذكر لا له الاّ اللَّه ، و برترين دعا الحمد للَّه است .

دوّم ابن عمر از پيامبر ( ص ) نقل كرده كه فرمود : « بر اهل لا اله الاّ اللَّه به هنگام مرگ و برانگيخته شدن در قيامت وحشتى نيست ، گويا مى‏بينم اهل لا اله الاَّ اللَّه را كه به هنگام نفخ صور موهاى سرشان را از خاك پاك مى‏كنند و مى‏گويند :

سپاس خدا را كه از ما غم را بر طرف ساخت . » [ 4 ] سوّم روايت شده است وقتى مأمون از مرو بازگشته و به عراق مى‏رفت به نيشابور رسيد و پيشاپيش او علىّ بن موسى الرضا ( ع ) بود . گروهى از بزرگان بپا خاستند و گفتند تو را به حق قرابتت با رسول خدا مى‏خوانيم ، ما را حديثى كنى كه سودمند باشد . امام ( ع ) از پدرش و پدرش از پدرانش و پدرانش از رسول خدا و رسول خدا از جبرئيل و جبرئيل از خداوند متعال روايت كرد كه خداوند فرموده است : « كلمه لا اله الاّ اللَّه دژ محكم من است پس هر كه داخل دژ استوار من

[ 4 ] ليس على اهل لا اله الا اللّه وحشة فى الموت و لا عند النشر و كانّى انظر الى اهل لا اله الا اللّه عند الصّيحة ينفضون شعورهم من تراب و يقولون الحمد للّه الّذى اذهب عنّا الحزن .

[ 477 ]

شود از عذاب من در امان است » [ 5 ] .

چهارم پيامبر خدا ( ص ) فرمود : با كافران مقاتله مى‏كنم تا بگويند لا اله الاّ اللَّه ، هر گاه اين كلمه را گفتند از جانب من خون و مالشان در امان است و حسابشان با خداست .

بعضى از دانشمندان گفته‏اند خداوند تعالى عذاب را بر دو گونه قرار داده است : يكى شمشيرى كه در دست مسلمين است و ديگرى عذاب آخرت . شمشير در غلافى است كه ديده مى‏شود و آتش در غلافى است كه ديده نمى‏شود ، خداوند متعال به رسول خدا ( ص ) فرمود : « هر كس زبانش را از غلاف مرئى كه دهان است در آورد و بگويد لا اله الا اللَّه شمشيرمان را در غلاف مرئى قرار مى‏دهيم و آن كه زبان دلش را از غلافى كه ديده نمى‏شود و آن غلاف شرك است درآورد و بگويد لا اله الا اللَّه شمشير عذاب آخرت را در غلاف رحمت قرار مى‏دهيم ، خوب را به خوب و بد را به بد پاداش مى‏دهيم و در آن روز ستمى نيست [ 6 ] » .