ترجمه

« دو كس بيشتر از همه مردم مورد غضب خداوندند : اوّل كسى كه ( به دليل نافرمانى ) خداوند او را به خودش واگذاشته ، و او از راه راست منحرف مى‏شود و به سخنان بدعت‏آميز و دعوت مردم به گمراهى دل مى‏سپارد ، چنين شخصى براى هر كس كه به او توجه كند فتنه است . از هدايت اشخاصى كه قبل از او هدايت شده‏اند منحرف است ، كسانى را كه از او در زمان حيات و يا مرگش پيروى كنند گمراه مى‏كند ، خطاى ديگران را به دوش مى‏كشد و خود در گرو اعمال خويش مى‏باشد .

دوّم كسى كه نادانيها را فراهم آورده و مردم نادان را گمراه مى‏كند و بسرعت در تاريكيهاى فتنه فرو مى‏رود و دريافتن راه خير و اصلاح نابيناست ، با اين كه دانا

[ 618 ]

نيست نادانان او را دانشمند مى‏نامند . هر صبح براى فراوانى مال دنيا كه كمترش براى او بهتر است تلاش مى‏كند تا اين حدّ كه در اخلاق فاسد غوطه‏ور مى‏شود و چيزهاى بى‏فايده را جمع‏آورى و انبار مى‏كند . در ميان مردم به قضاوت مى‏نشيند و تعهّد مى‏كند كه اشتباهاتى را كه مردم بدان گرفتارند برطرف سازد ، هرگاه دچار يكى از مشكلات شود با رأى خود مطالب زايد و كهنه را عرضه مى‏كند و به درستى آنچه در جواب گفته يقين دارد و شبهات مانند تار عنكبوت اطراف او را فرا گرفته‏اند ، در ،

رأيى كه صادر مى‏كند نمى‏داند كه به خطا رفته است يا به صواب . اگر احتمالاً راه صواب را پيموده ، مى‏ترسد كه مبادا خطا كرده باشد ، و اگر خطا كرده باشد اميدوار است كه راه صواب را پيموده باشد . نادانى است كه دائماً در تاريكى جهل قرار دارد ،

گرفتار گمراهى است كه در ضلالت گام مى‏زند . دانش روشن و قابل اعتنايى ندارد چنان كه باد گياهان خشك را مى‏پراكند او روايات را از هم مى‏پاشد ، به خدا سوگند پاسخ آنچه به او عرضه مى‏شود نمى‏داند ، و شايسته آنچه بدو سپردند نيست . گمان مى‏كند آنچه او نمى‏داند مردم هم نمى‏دانند ، بالاتر از فهم خود را منكر است . اگر دچار امرى مجهول شود براى اين كه نادانيش آشكار نشود آن را مى‏پوشاند . خونهاى به ناحق ريخته از ستم قضاوت او به فرياد مى‏آيند و وارثان از احكام باطل او مى‏نالند . به خدا شكايت مى‏برم از گروهى كه نادان زندگى مى‏كنند ، و گمراه مى‏ميرند ، هر گاه كتاب خدا به حق تلاوت و تفسير شود در نزد آنها كم ارزشترين چيز است و هر گاه كتاب خدا تحريف بشود در نزد آنها بى‏بهاتر از آن چيزى نيست و براى آنها چيزى ناشناخته‏تر از امر به معروف و شناخته‏تر از منكر نيست » .