4 تدبير

تدبير حالتى است بالاتر از حضور قلب زيرا انسان گاهى توجّه به غير قرآن ندارد ولى به شنيدن قرآن اكتفا كرده و در آن تدبّر نمى‏كند ، با اين كه مقصود از تلاوت قرآن بنا به گفته حق متعال تدبّر است آنجا كه مى‏فرمايد : » اَفَلا يَتَدَبَّرونَ الْقُرآنَ اَمْ عَلى‏ قُلُوبٍ اَقْفالُها [ 29 ] ، و باز مى‏فرمايد : اَفَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرآنَ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّه لَوَجَدُوا فيهِ اِخْتِلافاً كَثيراً [ 30 ] ، و باز فرموده است : رَتِّلِ الْقُرآنَ تَرتيلاً .

دقّت درباره قرآن انسان را توانايى مى‏بخشد كه در باطن معناى آن بينديشد . پيامبر ( ص ) فرموده است : « در عبارتى كه در آن فهم نباشد خيرى نيست و قرائت محسوب نمى‏شود اگر تدبّر در آن نباشد و اگر انديشيدن جز با تكرار برايتان ممكن نيست تكرار كنيد [ 31 ] » .

از ابوذر روايت شده است : « پيامبر خدا ( ص ) شبى را به قيام گذراند و مكرّر اين آيه را تلاوت مى‏كرد اِنْ تُعَذِّبْهُمْ فِاِنَّهُمْ عِبادُكَ وَ اِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَاِنَّكَ اَنْتَ العَزيزُ الْحَكيمُ [ 32 ] .