فرموده است : اقمت لكم على سنن الحقّ فى جوادّ المضلّة

اين كلام امام ( ع ) آنها را آگاهى مى‏دهد كه پيروى كردن از امام ( ع ) و لزوم بازگشت به جلوه‏هاى نورانى او در پيمودن راه خدا واجب است و به آنها اعلام مى‏دارد كه راه حق را بگيرند تا آنها را از جاده‏هايى كه قدمها را لغزانده و به انحراف مى‏كشاند باز دارد . براى توضيح بيشتر كلام امام ( ع ) مثل مشهورى كه از رسول خدا ( ص ) رسيده است بيان مى‏كنيم ( شارح ) : روايت شده كه پيامبر ( ص ) فرمود : « خداوند مسير زندگى را به راه مستقيمى تشبيه كرده است كه بر دو طرف آن ديوارى وجود دارد كه داراى درهايى باز است و بر هر درى پرده‏اى آويخته و بر ابتداى راه ندا دهنده‏اى ايستاده و مى‏گويد : به راه در آييد و منحرف نشويد . » آنگاه پيغمبر ( ص ) فرموده است منظور از صراط اسلام است و پرده‏هاى آويخته حدود الهى است و درهاى گشوده ، محرّمات خداست و آن ندا دهنده قرآن است .

چون امام ( ع ) بر اسرار كتاب آگاه بوده و جامع علم و حكمت الهى و آگاه بر اصول و فروع دين مى‏باشد پس ناطق به كتاب خدا و دعوت كننده به راه حق است ، و همان كسى است كه بر ابتداى راه خدا ايستاده است و چون راه خدا و صراط مستقيم در نهايت وضوح و روشنى بوده است و حدود الهى و مقدّمات آن را مى‏دانسته مانع لغزيدن اشخاص در راههاى انحرافى و بر طرف كننده شكّها و شبهاتى است كه براى انسانها پيش مى‏آيد . و به لحاظ همين نيروى مدبّرى كه براى اداره جهانيان داشت ، او تنها كسى است كه بعد از رسول خدا ( ص ) بر درهاى بازى كه جايگاه هلاكت است و بر درهاى جهنّم و راههاى گمراهى ايستاده است و روندگان اين راهها را به حدود خدا باز مى‏آورد و نواهى خدا و عظمت عذاب او را يادآورى مى‏كند و پيشواى فكرى راهروان راه حق مى‏شود و آن وقتى است كه امام ( ع ) متوجّه مى‏شود ذهن گمراهان در تاريكى جهل فرو رفته و جز آن حضرت ، راهنمايى نمى‏بينند و با كوشش و جستجو آب زندگى را از

[ 544 ]

سرزمين دلها مى‏طلبند ولى آن را جز نزد آن حضرت نمى‏يابند . در اين صورت ،

« احتفار » را براى جستجو در جايى كه گمان وجود علم هست ، و لفظ « ماء » را براى علم استعاره آورده است ، چنان كه قبلاً نيز چنين فرموده بود .