فرموده است : الى ان قام ثالث القوم نافجا حضنيه بين نثيله و معتلفه .

مقصود از « ثالث القوم » عثمان است و مقصود از قيام فعاليّت عثمان براى به دست آوردن خلافت مى‏باشد و براى او حالى شبيه حال شتر را اثبات مى‏كند .

[ 522 ]

و براى او صفت « نفج الحضنين » را كه به معناى بالا آمدن دو پهلو بر اثر پرخورى است استعاره آورده است . نفج الحضنين كنايه از استعدادى است كه عثمان براى تصرّف در بيت المال مسلمين داشت و تلاشى است كه در اين زمينه مى‏كرد ،

چنان كه او را تشبيه كرده‏اند به شترى كه دو پهلويش بر اثر پرخورى بالا مى‏آيد . و بعضى گفته‏اند « نفج الحضنين » كسى است كه از روى تكبّر باد به گلو مى‏اندازد .

جمله ديگرى كه امام فرمود : بين نثيله و معتلفه ، به اين معنى است كه عثمان در ميان علفزار و كثافتهاى آن ، روزگار مى‏گذراند و چنين زندگيى خاصّ چهارپايان است . وجه استعاره اين است : چنان كه شتر و اسب اهميّت زيادى به محلّ غذا خوردن و سرگين انداختن نمى‏دهند ، همچنين عثمان جز به خوشگذرانى و افراط در خوردن و آشاميدن و ديگر خواسته‏هاى خودش و اقوامش به چيز ديگرى توجّه نداشت و امور مسلمين و مصالح آنها را در نظر نمى‏گرفت كه نتيجه اين كار را ديد .