مقدّمه بدان كه براى اشياء چهار مرتبه وجودى است

[ 70 ]

1 وجود و تحقّق اشياء در خارج ،

2 وجود و تحقّق اشياء در ذهن ،

3 وجود و تحقّق اشياء در لفظى كه هدايت كننده باشد بر آنچه كه در ذهن است ،

4 وجود و تحقّق اشياء در نوشته‏اى كه راهنما باشد به آنچه در سخن است .

برترى سخن در زيبايى گاهى مربوط به كتاب است و گاهى به واسطه خود لفظ بدون توجه به معنى و گاهى به واسطه لفظ است از آن جهت كه بر معناى قراردادى دلالت دارد . و گاهى به سبب لفظ است از آن جهت كه به دلالت التزامى بر معنى دلالت مى‏كند .

آن زيباييها كه مربوط به كتابت است از تكلّف خالى نيست ، و چون سخنى كه ما در صدد شرح آن هستيم ، سخن حضرت على ( ع ) خالى از تكلّف و بيراهه روى است ، پس بيان محسّنات كتابت كم فايده است و بدين خاطر آن را رها كرديم . باب اوّل