بحث پنجم : در باره تقسيم لفظ به اسم و فعل و حرف و بعضى تقسيمات ديگر :

لفظ مفرد يا معناى استقلالى ندارد كه حرف ناميده مى‏شود و يا معناى استقلالى در يكى از زمانهاى سه گانه ( گذشته و حال و آينده ) دارد كه فعل ناميده مى‏شود و يا معناى استقلالى بدون مفهوم زمان دارد كه اسم ناميده مى‏شود اسم به اقسام زير تقسيم مى‏شود 1 اسم يا صرفا بر معنايى همچون خود زمان دلالت دارد مانند زمان .

2 بر جزء زمان دلالت دارد مانند امروز ، فردا .

3 بر معناى جزء زمان دلالت دارد مانند صبح و شب .

4 نام است براى معناى جزئى معيّن و مشخّص كه خود به دو صورت تقسيم مى‏شود :

[ 49 ]

الف چنانچه معنايى نهفته داشته باشد ضمير است .

ب اگر معنايى آشكار داشته باشد علم است ( علم نام شخص يا مكان شناخته شده و معروفى است مانند مدرّس و مشهد ) .

5 اگر معناى اسم كلى باشد دو صورت دارد :

الف نام براى چيستى و ماهيّت شى‏ء است ، مانند سياهى كه در اصطلاح علماى نحو اسم جنس خوانده مى‏شود .

ب نام براى چيزى است كه داراى صفتى باشد ، مثل لفظ ضارب براى شخص زننده اين نوع اسم را مشتق مى‏گويند .