قوله عليه السلام : و كلّ نفس معها سائق و شهيد

اين عبارت امام ( ع ) از آيه شريفه : و جائت كُلُّ نفسٍ سائقٌ و شهيد [ 1 ] ، گرفته شده است سائق آن چيزى است كه انسانها را به سوى محشر مى‏راند ، و آن عبارت از حكم خداوندى ، و عوامل نزديك به مرگ مى‏باشد ، كه بر نفس انسان حاكميّت يافته و آن را به معادش باز مى‏گرداند . حال اگر انسان از بدكاران بدبخت باشد ، واى بر او ، چه دردآور و زجر

[ 1 ] سوره ق ( 50 ) آيه ( 21 ) : و هر نفسى را فرشته‏اى براى حساب به محشر كشاند و فرشته‏اى بر نيك و بدش گواهى دهد .

[ 586 ]

دهنده است آن سايق ؟ در اين باره قرآن مى‏فرمايد :

« كافران گروه گروه به دوزخ رانده مى‏شوند . به جايگاه دوزخ كه رسند ،

درهاى دوزخ گشوده مى‏شود . خازنان دوزخ به آنها مى‏گويند : مگر فرستادگان خدا براى هدايت شما نيامدند ؟ » امّا اگر انسانهاى وفات يافته اهل سعادت باشند ، راهنماى مهربانى با ملاطفت و نرمى آنها را به سوى بهشت مى‏برد ، سپس به آنها نويد داده مى‏شود ،

بدليل كارهاى شايسته‏اى كه انجام داده‏ايد ، بهشت ميراث شماست . قرآن در اين باره مى‏فرمايد : وسيق الذين اتقوا ربهم الى الجنه زمرا حتى اذا جاؤوها و فتحت ابوابها و قال لهم خَزَنَتُها سلام عليكم طبتم فادخلوها خالدين [ 2 ] .

معنى سايق اين بود كه توضيح داده شد ، پيش از اين درباره معنى « شاهد » يعنى فرشته‏اى كه گواه بر عمل انسان مى‏باشد ، شرح لازم را داده‏ايم و نيازى به تكرار آن نمى‏بينيم .