قوله عليه السلام : أيّها النّاس . . . إلى قوله : عند المحارم :

اين عبارت امام ( ع ) با ترسيم سه ويژگى ، زهد را شرح و تفسير مى‏كند .

اوّل كوتاهى آرزوها : چنان كه پيش از اين توضيح داده شد ، زهد عبارت است از كناره‏گيرى نفس از خوشيها و لذايذ دنيا و توجّه نداشتن به غير خدا كناره‏گيرى از دنيا ، موجب كوتاهى آرزو مى‏شود ، چون آرزومند به مورد آرزويش توجّه مى‏كند ، ولى آن كه از دنيا روى برگرداند و بخدا توجّه كند ، نمى‏تواند به چيزى جز خدا دل به بندد و يا آرزويى طولانى داشته باشد .

دوّم شكر بر نعمتها : توضيح مطلب اين كه بنده حق تعالى به همان اندازه كه از دنيا كناره‏گيرى كند بخداوند توجّه و محبّت پيدا مى‏كند و به حق اعتراف و اقرار خواهد داشت .

شكر حالتى قلبى و نتيجه آن آگاهى به مورد نعمت است . شكر در حق خداوند اين است كه انسان بداند جز حق تعالى نعمت دهنده‏اى نيست و هر نعمت دهنده‏اى كه جز خداوند فرض شود ، واسطه در نعمتهاى الهى است و خود دريافت كننده نعمت از جانب اوست . اين توجّه نفسانى و اعتقاد قلبى باعث مى‏شود كه انسان در عمل شكرگزار خداوند باشد .

سوّم ورع و پارسايى : ورع عبارت است از التزام به انجام اعمال نيك و خوددارى از غرق شدن در محرّمات ورع از صفات راسخ در نفس و از ويژگيهاى

[ 487 ]

عفّت شمرده مى‏شود . چنان كه دانسته شد ، خوددارى از فرو افتادن در گرداب محرّمات و توجّه داشتن به انجام اعمال نيك ، لازمه‏اش بى‏اعتنايى به محبّت و لذايذ دنياست . دلباختگى به دنيا در زبان شرع مورد نهى قرار گرفته است .

بنابراين شخص پارسا دلبسته بدنيا نيست و از خوشيهاى زودگذر آن اجتناب دارد . از كلام امام ( ع ) امر به پارسايى و دورى از محرّمات بخوبى استفاده مى‏شود .