قوله عليه السلام : فاتقو اللّه الى قوله . . . مقامه

اين فراز انسانها را به تقوايى همچون تقواى كسى كه واجد صفات زير باشد امر مى‏كند :

1 تقواى كسى كه با شنيدن دستورات حق خشوع پيدا كند ، يعنى قلبش

[ 528 ]

آمادگى شنيدن موعظه را داشته باشد ، و در برابر دستورات خداوند خاضع و خاشع شود .

2 تقواى كسى كه ، به گناهكارى خود اعتراف دارد و به درگاه حق تضرّع و زارى مى‏كند .

3 تقواى كسى كه ، از خداوند ترسناك است ، و اين ترس زبان او را از گفتار باز مى‏دارد و موجب عمل شايسته‏اى كه اسباب نجات او را فراهم كند ،

مى‏شود .

4 تقواى كسى كه ، از كيفر پروردگار پرهيز دارد ، و مبادرت به طاعت و فرمانبردارى خداوند مى‏كند .

5 تقوى كسى كه ، به مرگ و ملاقات خداوند يقين دارد ، اعمال نيك انجام داده و آن را براى رضاى حق تعالى خالص مى‏گرداند .

6 تقواى كسى كه ، از امور عبرت‏زا عبرت مى‏گيرد و آن را نردبان انديشه خود براى رسيدن به آگاهى امور لازم قرار مى‏دهد .

7 تقواى كسى كه ، از خشم و كيفر حق تعالى رنج مى‏برد و از گناه و معصيت دورى مى‏جويد .

8 تقواى كسى كه ، دعوت كننده خداوند را اجابت كرده ، به سوى حق بازگشته و فرمانبردار اوامر او مى‏شود .

9 تقواى كسى كه ، به عقل و انديشه خود رجوع كرده و از آن بر عليه شيطان و نفس امّاره فرمان دهنده ببدى مدد گرفته ، و از پيروى نفس و شيطان سر باز مى‏زند .

10 تقواى كسى كه ، به انبيا و اولياى الهى اقتدا مى‏كرده ، و بوسيله آنها هدايت مى‏يابد ، و در همه اوّضاع و احوال از آنها پيروى كرده ، از قصد آنها تبعيّت مى‏كند ، و كارهايش را مطابق كار انبيا انجام مى‏دهد .

[ 529 ]

11 تقواى كسى كه ، راه و روشها به او نمايانده شود ، و او به چشم بصيرت راه خدا را دريابد ، يعنى راه را بشناسد و براى پيمودن آن نهايت كوشش خود را بكار گيرد ، در حالى كه از تاريكيهاى جهل و نادانى گريزان است راه حق را يافته و نجات پيدا كند آنگاه ثمرات پيمودن طريق حق را ذخيره آخرت خود قرار دهد .

بدين شرح كه راه حق رفتن و فرمان خدا بردن ، ذخيره معادش گردد ، و با سلوك در طريق حق محتواى وجودى خود را از ناپاكيهاى دنيا پاك ، و در طول حيات ، با خودسازى استعداد كمالات لازم در معاد را پيدا كند ، و توشه مناسبى براى روز وفات خود فراهم آورد و آنچه براى سفر آخرت كه خود ، مسافر آن است و سر منزل نيازش ، بشدّت بدان محتاج است ، آماده سازد ، زيرا هر مرتبه‏اى از كمال كه انسان بدان دست يابد مقدّمه‏اى براى مرتبه بالاتر خواهد بود چه اگر مراتب پايين نباشند صعود به مراتب بالاى آخرت ممكن نيست و راهى براى كسب كمال و رفع نيازمندى در آن دنيا وجود ندارد .