لغات

عناها : آن را مهم شمرد ، به آن اهميت داد .

عشى : در شب نديدن ، تاريكى كه در هنگام شب چشم انسان را فرا مى‏گيرد .

اشلا : جمع شلو عضو بدن انسان . قطعه‏اى از گوشت . در اين خطبه كنايه از تمام بدن است يعنى اندام .

حنو : كنار پهلو ، طرف .

ارفاق : منافع ، سودها . بعضى ارماق تلفّظ كرده‏اند ( كه جمع رمق است ) .

ارماق : باقى مانده جان در بدن .

خلاق : نصيب و بهره . الخلاق به كسر ( خ ) ريسمانى كه بر گلو بسته مى‏شود و خفگى ايجاد مى‏كند .

ارهاق : با عجله نزديك شدن ، عجله كردن .

تشذّب : جدا شدن ، تفرقه پيدا كردن .

انف الأوان : اوّل زمان هر چيز . در اين خطبه منظور اوّل جوانى است .

بضاضه : كمال و قوّت يافتن بدن .

هرم : پيرى زياد ، نهايت سنّ پيرى .

غضارة العيش : خوشى زندگى .

آونة : جمع أوان ، مانند أزمنة جمع زمان و به همين معنى زمان است .

زيّال : برطرف شدن از بين رفتن .

ازف : نزديك شد .

علزة : لرزشى كه بيمار را فرا مى‏گيرد .

حقدة : ياران و اعوان .

غودر : ترك شد .

انهكه : او را كهنه و فرسوده كرد و پوساند .

معالم : آثار و نشانه‏ها .

شحب : شتر لاغر و مردنى .

نخجره : كهنه ، فرسوده ، پوسيده .

اعباء : بارهاى سنگين .

مهد الأمر : يا مهّد الأمر : كار را آماده ساخت با تخفيف و يا تشديد معنى فرق نمى‏كند .

جرض : وقتى كه انسان آب دهانش را از روى اندوه و حزن فرو برد .

قدة : با كسر قاف و دال بى نقطه ، راه و مسير ،

بعضى اين كلمه را به ضم قاف و دال نقطه‏دار تلفّظ كرده‏اند ولى به صورت اول صحيحتر است .