بحث نهم : اين بحث در ستايش پروردگار است بلحاظ گشودن راهها در مجراى كوه و اطراف آن .

مقصود از « فجاج » راههاى وسيعى است كه در اطراف كوهها پديد آمده است « مانند دره‏ها و شكافهاى وسيع كوه » خداوند تعالى در اين باره مى‏فرمايد : « وَ جَعَلْنا فيها فِجاجاً سُبُلاً لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ [ 5 ] . » و همچنين امام ( ع ) خدا را بلحاظ بر پا داشتن علائمى كه سالكان راه ،

مقصد حركت را گم نكنند مى‏ستايد . يا منظور از « منار » ستارگانند ، چنان كه

[ 4 ] سوره سجده ( 32 ) آيه ( 27 ) : آيا نمى‏بينند كه ما آبها را تا سرزمين خشك مى‏رانيم و به وسيله آب زراعت را از زمين بيرون مى‏كنيم تا خود و چهار پايانشان از آن بهره‏مند شوند آيا اين حقيقت را نمى‏بينند .

[ 5 ] سوره انبياء ( 21 ) آيه ( 31 ) : ما در داخل كوهها فجاج را قرار داديم تا شايد به وسيله اين راهها هدايت شوند .

[ 786 ]

خداوند مى‏فرمايد « وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ » [ 6 ] و يا كوهها هستند ، چنان كه از عبارت امام عليه السلام استفاده مى‏شود .