قوله عليه السلام : أخرجهم من ضرايح القبور و أوكار الطّيور و اوجرة السّباع و مطارح المهالك

اين فراز سخن امام ( ع ) اشاره به گرد آمدن اجزاى پراكنده انسانها براى حضور در معاد دارد ، و روشن مى‏سازد كه همگان چه آنها كه در ضريح و قبرشان قرار داشته باشند و يا آنها كه خوراك پرندگان و درندگان شده باشند و يا آنها كه در صحنه‏هاى پيكار بهلاكت رسيده و مفقود الأثر باشند و . . . از محلّ دفن و قرارگاه خود بيرون آمده ، اجزاى پراكنده بدنشان تركيب شده و در صحراى محشر حاضر مى‏شوند .

اگر اشكال شود كه ، هرگاه انسانى را انسان ديگرى بخورد ، و از راه تغذيه مقدارى از جسم اين ، ضميمه بدن آن ديگرى شود ، اعاده اين دو در قيامت چگونه است ؟ زيرا اجزاى مشترك با هر بدن كه محشور شود ، بدن ديگرى ناقص مى‏گردد . [ 2 ] در پاسخ اين اشكال مى‏گوييم : عقيده محقّقان از متكلّمين اين است كه هر بدنى اجزايى اصلى دارد كه از آغاز عمر تا پايان ، در آنها تغيير و تبديلى حاصل نمى‏شود . اجزاى ديگر بدن زايد به حساب مى‏آيند هر دو قسمت « اصلى و زايد » در قيامت مبعوث مى‏شوند . آنچه كه ضميمه بدن آكل مى‏شود ، اجزاى زايد بدن انسان است و در قيامت به مأكول باز مى‏گردد و اين زيانى به اجزاى اصلى بدن آكل وارد نمى‏كند . چون به اجزاى زايد بدن امورى اعتبارى هستند .

به نظر بعضى از فضلا اين گفتار امام ( ع ) را مى‏توان به گونه‏اى تأويل كرد ،

كه با ادّعاى معتقدين به معاد روحانى تطبيق كند .