قوله عليه السلام : « فطرت بعنانها . . . »

در كلام امام ( ع ) « كه با شهپر فضيلت پرواز كرده ، و در ميدان مسابقه از همگان گوى سبقت را ربودم » ضمير « بعنانها » و « برهانها » به فضيلت بر مى‏گردد .

هر چند كلمه فضيلت در عبارت نيامده ، ولى در ضمن معناى جمله در نظر گرفته شده است . در اين جا لفظ « طيران » را براى سبقت گرفتن عقلى استعاره آورده‏اند ،

زيرا پرواز و پيشتازى عقل در معناى سرعت شركت دارند .

دو واژه « عنان » و « رهان » كه از ويژگيهاى اسب مسابقه‏اند ، در عبارت حضرت براى فضيلتى كه با آن نفس انسان كامل مى‏شود استعاره آمده است . فضايل نفسانى را به اسب مسابقه تشبيه كرده است و جهت مشابهت اين بوده : صحابه كه خداوند از آنها خوشنود باد كسب فضيلت مى‏كردند ، تا بدان وسيله خوشنودى خداوند و سعادت جهان ابدى را به دست آورند ، و در اين جهت بر يكديگر سبقت مى‏گرفتند ، مانند اسبهاى مسابقه . با توجه به اين كه آن

[ 205 ]

حضرت كاملترين درجه فضيلت را نسبت به ديگران داشت ، چنان بود كه در اين ميدان هيچ كس به گرد او نرسيده بود ، بدين سبب استعاره زيباى پرواز را به كار برده‏اند ، و دو لفظ « عنان » و « رهان » را كه از ويژگى اسب مى‏باشد به كنايه آورده‏اند . در اين جا شرح بخش نخستين خطبه پايان مى‏گيرد .