لغات

صفيح : بلندى ، كنايه از آسمان .

فجاج : راه وسيع .

جوّ : مكان با وسعت و بلند .

فجوه : شكاف .

زجل : صداها ، سر و صداى زياد .

سرادق : پوششى كه بر روى خانه مى‏افكنند .

رجيح : زلزله و نگرانى .

و تستكّ الأسماع : گوشها كر مى‏شوند ،

در عبارت خطبه تستك منه الاسماع است گوشها از سر و صداى زياد كر مى‏شوند .

خاسئه : سرگردان ، متحير .

ذللا : سهل و آسان .

اخبات : خضوع و خشوع .

موصرات : سنگينيها موصرات الآثام :

سنگينيهاى گناه .

عقب : جمع عقبه به معنى نوبت و مدت از تعاقب گرفته نشده است .

نوازع : با غين نقطه‏دار ، فاسد كننده و با عين بدون نقطه ، سخت و دشوار .

احن : جمع احنه به معنى حقد و كينه .

[ 742 ]

لاق : چسبيد .

اثناه : جمع ثنى ، دو چندان شدن شيئى .

رين : غلبه كردن و پوشيدن ، چرك و كثافت ،

آنچه كه بر قلب از جهالت مى‏نشيند .

دلح : جمع دالحه : سنگينيها ، سنگينى آب بر ابرها .

شمخ : عالى ، برتر .

فتره الظلام : سياهى آن ، در اين جا به معنى مخفى و پوشيده آمده است .

أبهم : حالتى كه در آن هدايت ممكن نيست .

تخوم : جمع تخم ، انتهاى زمين ، حد آخر آن .

ريح الهفّافة : باد ساكن ، پاكيزه و خوشبو .

ربق : جمع ربقه : حلقه ريسمان .

دوؤب : كوشش در عمل .

اسلّه : اطراف زبان .

جوار : بلند كردن صدا به دعا و تضرع .

همس : صداى آهسته .

انتضال : با تير زدن .

وشيجه : رگهاى درخت .

استهتر بالامر : به شگفت انداخت او را ، به انجام عملى تظاهر كرد ، حرص ورزيد .

شيك السعى : درجه و مرتبه كوشش .

نسخ : بر طرف كردن ، از بين بردن .

استحواذ على الشيئى : احاطه و غلبه كردن بر آن .

و اخياف الهمم : آراء مختلف ، تصميمهاى مختلف ، در اصل لغت به معناى سرازير شدن بر دامن كوه است ، در اين جا به معنى همت پست به كار رفته است مفرد اخياف ،

اخيف مى‏باشد .

حفد : سرعت و شتاب .