توضيحى در يك جمله شبلى شميل

بايستى جمله‏اى را كه شبلى شميل گفته است ، با در نظر گرفتن چهار موضوع بسيار مهم ارزيابى نمود :

موضوع يكم شخصيت ايده‏ئولوژيك شبلى است كه معتقد به امور ماوراى طبيعى و اديان نيست .

-----------
( 1 ) صوت العدالة الانسانية جرج جرداق ص 19 چاپ اول .

[ 172 ]

موضوع دوم از نظر آزادى عقيده و آزادى بيان و قلم ، يكى از شخصيت‏هاى انگشت شمار دوران جديد بوده است .

موضوع سوم تمايلات عقل گرايانه دوران شبلى شميل و وضع روانى ويژه‏اى او كه بهمه چيز با عينك تحققى علمى مى‏نگرد و جهان‏بينى و انسان شناسى غير علمى را خرافات مى‏پندارد .

موضوع چهارم او در دورانى زندگى كرده است كه تاريخ گذشته‏اش صدها سقراط ، افلاطون ، ارسطو ، فيلون اسكندرى ، اكويناس ، اوگوستين ، دكارت كانت و هگل ، و در ناحيه مشرق زمين ابن سيناها و محمد بن زكرياها و جلال الدين مولوى‏ها و زمامداران گوناگون را ثبت نموده است ، با در نظر گرفتن اين موضوع‏هاى چهارگانه ، ابراز عقيده مزبور از چنين شخصيتى درباره على بن ابيطالب عليه السلام پر معناتر از آن است كه يك نظر سطحى تلقى شود .

او با نظر به متن علمى جهان و شئون تحققى انسان ، على را شخصيت بى‏نظير تاريخ تلقى مى‏كند ، نه با عينك عقيدتى خود و نه با اجبار عوامل شخصى و محيطى و نه با ديد خيال بافى و آرمانگرايى بى‏اساس و نه بى‏اطلاع از عبور صدها نوابغ و حكما و زمامداران گوناگون از گذرگاه قرون و اعصار .