اصل پنجم

اصل تعهّد در اشكال مختلفش ، اصلى است كه اگر از قاموس زندگى بشرى حذف شود ، از موجوديت انسانى چيزى نمى‏ماند كه حتّى بيك لحظه انديشيدن درباره او بيارزد . انسان بى‏تعهد پست‏تر از جماد است ، جمادى كه بدون شاخ بر آوردن در مقابل قوانين هستى بوجود خود ادامه ميدهد ، در صورتيكه انسان بى‏تعهد ميتواند قيافه ضدّ وجدانى و عقلانى بخود گرفته و مانند نرون بگويد : « ايكاش همه انسان‏ها يك گردن داشتند و من با يك شمشير زدن آن‏ها را نابود ميكردم » .

وقتى كه پديده مقدّس تعهد از انسان سلب ميشود ، طبيعت پيچيده بشرى چهره منفور خود را مينماياند ، آيا اين جمله وايتهد : « هر گونه برنامه اصلاحى كه در روى كاغذ نوشته ميشود ، براى طبقه مديريت اجتماعى حتى ارزش آن كاغذ باطل شده را ندارد » جز درد بى‏تعهدى چيزى را ميگويد ؟

[ 28 ]