3 پديده‏اى كه موضوع را با ارزش ساخته است

ما در تعريف ارزش بطور اجمال مفهوم سودمندى را بكار برديم ، اين سودمندى شامل هر گونه عامل پاسخگوى خواسته‏هاى انسانى مى‏باشد ، بنابراين هر فرد و اجتماع بهمان مقدار داراى ارزش است كه پاسخگوى خواسته‏هاى انسانى بوده باشد . مكتب اصالت منفعت كه تاكنون در اشكال گوناگونش مورد توجه متفكران انسانى است ، آرمانى جز بوجود آوردن يا تفسير ارزش باين معنى را ندارد .

شايد اين تفسير و كوشش درباره ارزش مخالفى نداشته باشد . اشكال مهم آن است كه آيا همه خواسته‏هاى بشرى به سود او است يا بعضى ، و آيا بشر خواسته‏هايى دارد كه بضرر خود او تمام خواهد شد ، مانند خود خواهى افراطى ، لذت پرستى حيوانى و با قطع نظر از خواسته‏هاى زيان بخش ، تمايلاتى دارد كه مزاحم سودهاى عالى‏تر انسانى است ، يا خير ؟ مانند افراط در لذت خواهى كه او را از سود دانش و هنر و رفتار عقلانى محروم ميسازد .

بنابراين ، ما نمى‏توانيم ملاك ارزش را تنها عوامل پاسخگوى خواسته‏ها بدانيم .

با نظر به مجموع دانش‏ها و بينش‏هايى كه درباره انسان تاكنون بدست آمده است .

[ 166 ]

ملاك واقعى ارزش انسانى عبارت است از :