قانون يكم وجدان حسّاس تاريخ

شما هم اكنون در هر شرايطى كه هستيد ،

برداريد چند مجلد كتاب تاريخ را كه نويسندگان بى‏غرض نوشته‏اند ، مطالعه نماييد ،

خواهيد ديد موقعى كه درباره شخصيت‏هاى چشمگير تاريخ اظهار نظر مى‏كنند ،

تا آنجا كه امكاناتشان اجازه مى‏دهد عناصر اصلى و فرعى شخصيت آنان را مى‏شمارند و توضيح مى‏دهند و موقعى كه اوصاف پست آنان را مطرح مى‏كنند ، با يك حالت انزجار و تأسف جملاتى را روى كاغذ مى‏آورند . مثلا : « متأسفانه خود كامه بود » ، « امّا با اين حال دروغگو بود و حيله‏گرى براه مى‏انداخت » ، « بدبختانه در به بازى گرفتن مردم خيلى بى‏پروا و بى‏باك بود » ، « تعهدها را زير پا مى‏گذاشت » .

حسّاسيت جدّى شخصيت شناسان تاريخ درباره بازى گرفتن انسان‏ها ،

اولين قانونى است كه محاسبه سرنوشت بازيگران با انسان را بعهده گرفته است .

[ 247 ]