پنجم جرج جرداق

از برترين نويسندگان انسانى مسيحى عرب :

« آيا انسان بزرگى مانند على را مى‏شناسى كه حقيقت انسانى را به عقول و مشاعر بشرى آشنا بسازد ، آن حقيقت انسانى كه سرگذشتى چون ازل و آينده باقى چون ابديت و ژرفائى بس عميق دارد كه هر يك از صاحبان عقول و نفوس بزرگ مطابق روش و طبع خود ، آن را درك مى‏كند و ديگر انسان‏هاى عادى بدون اينكه خود بدانند در سايه آنان زندگى مى‏كنند . . . آن حقيقت انسانى كه اساس همه فلسفه‏هاى مثبت است در مقابل فلسفه‏هاى منفى . مقصودم از آن فلسفه‏ها كاوش از « مطلق » است كه عامل اساسى ثبات و پايدارى انسانيت در وجود انسان است . كاوش از « مطلق » اگر تا اعماق مطلق ادامه يابد ، بيكى از چهره‏هاى حقيقت خواهد رسيد .

در اين بحث و پى‏گيرى ، انديشه و عقل و خيال و ساير فعاليت‏هاى ناشى از آنها دست بهم مى‏دهند ، سپس به موقعيت‏ها و عوامل و عموم تمايلات با داشتن

-----------
( 1 ) حلية الاولياء حافظ ابو نعيم ج 1 ص 68 چاپ دوم .

[ 178 ]

معانى مختلف تطبيق مى‏گردند . على ( ع ) اين « مطلق » را بطور مخصوص دريافته ،

سپس با عقل و قلبش درك كرده است كه بالاترين قدرت‏ها از پايدارى و مقاومت روى آن مطلق ناشى مى‏گردد . على بدينسان تجسّم يافته آن قدرت شگفت‏انگيز است كه او را در پيروزى‏ها و شكست‏ها يكسان نشان مى‏دهد . زيرا عامل ملاك او در پيروزى‏ها و شكست‏ها همان قدرتست كه در ميدان جنگ چه با چهره پيروزى بيرون آيد و چه با شكست روبرو شود و همچنين در ميدان سياست و هر ميدان ديگر كه براى تكاپوى زندگى تصور شود يكسان است . » 1