8 رابطه عبوديت

اِنْ كُلُّ مَنْ فِى الْسَّماواتِ وَ الْأَرْضِ اِلاَّ آتى‏ الْرَّحْمنِ عَبْداً 2 .

( هيچ كس [ و يا هيچ چيز ] در آسمانها و زمين وجود ندارد مگر اينكه در حيطه عبوديت او است ) .

مقصود از عبوديت در امثال اين آيه تسليم محض بودن به اراده و مشيّت الهى است كه در همه موجودات وجود دارد . يعنى هستى و بقاء و هر گونه تحوّل از كون به فساد يا از فساد به كون و همچنين از نظر جريان قوانين در آن موجودات و يا بوسيله آنها ، در اختيار خداوندى است . كلمه اسلام هم در بعضى از آيات به موجودات نسبت داده شده است :

وَ لَهُ اَسْلَمَ مَنْ فِى الْسَّماواتِ وَ الْأَرْضِ 3 .

( و بر او تسليم شده است آن كه در آسمانها و زمين است ) .

معناى دوم عبوديت ، عبارت است از آگاهى به عظمت معبود و گرايش به او كه مسير حركت و تكامل عبادت كننده است . مباحث عبادت و تعبد در تفسير

-----------
( 1 ) الرحمن آيه 29

-----------
( 2 ) مريم آيه 93

-----------
( 3 ) آل عمران آيه 83

[ 76 ]

موضوعى خطبه‏هاى بعدى مطرح خواهد گشت .