3 رابطه معيت

معناى اين رابطه عبارت است از بودن خدا با موجودات .

وَ هُوَ مَعَكُمْ اَيْنَما كُنْتُمْ 2 .

( و او با شما است هر جا كه باشيد ) .

معيت يك مفهوم عمومى است كه شامل هر گونه « باهم بودن » ميگردد .

و ما مى‏دانيم كه اين باهم بودن مانند نزديكى و دمسازى دو جسم با يكديگر نيست ،

بلكه مانند كالبد و روح است كه اتصال و نزديكى آن دو بيكديگر از مقوله هم فضايى و هم زمانى و غيره نيست . البتّه آيه مورد استشهاد رابطه خدا را با انسانها بيان مى‏كند ، ولى در نظر عده‏اى از متفكران همين رابطه ميان خدا و جهان هستى هم وجود دارد . جمله امير المؤمنين عليه السلام :

مع كلّ شيى‏ء لا بمقارنة و غير كلّ شيى‏ء لا بمزايلة .

( او با همه چيز است بدون پيوستگى و غير از همه چيز است بدون گسيختگى ) .

با هم بودن خدا و همه جهان هستى ( اعم از انسان و غير انسان ) را بطور عموم بيان مى‏كند . يك مسئله مهم در اين مورد بايستى مطرح شود و آن اينست كه معلوم مى‏شود زشتى‏ها و زيبائى‏ها و اشياء مفيد و مضر و جالب و مورد نفرت ،

نمودهايى هستند كه با نظر به موضع‏گيرى‏هاى ما انسانها بوجود مى‏آيند . يعنى اين مائيم كه بجهت داشتن حواسّ مخصوص و ساير وسايل درك معين و خواسته‏ها

-----------
( 1 ) طه آيه 111 .

-----------
( 2 ) الحديد آيه 4 .

[ 70 ]

و انزجارهاى اختصاصى ، اشياء را به زشت و زيبا و مفيد و مضر و جالب و مورد نفرت تقسيم مى‏كنيم و اما با نظر به واقعيت آنها كه با خدا ارتباط معيت دارند ،

عناوين مزبور از موضوعات خود انتزاع نمى‏شوند و اين قضيّه با نظر به ساير پديده‏ها كاملا روشن است ، زيرا ذائقه انسانى شكر را شيرين و ميوه ضايع را تلخ درمى‏يابد ، اين ذائقه در خدا وجود ندارد ، تا شكر براى او شيرين و ميوه ضايع تلخ دريافت شود . بلى ، خدا بهمه آن نمودها و عناوين دانا است و با واقعيت آنها معيت دارد .