نتيجه يكم

پيش از بيان آيات مربوط به هدايت ، ديديم كه هدايت بر دو نوع تكوينى و تشريعى تقسيم شده است :

هدايت تكوينى و هدايت تشريعى . حكمت بالغه خداوندى كه نور وجود را بر مخلوقات فروزان نموده است ، نه از روى اجبار بوده است كه براى ذات پاك پروردگار نقص است و نه از روى نياز بر مخلوقات بوده است كه درباره خداوند بى‏نياز و صمد مطلق قابل تصور نيست ، زيرا چنانكه سرور شهيدان امام حسين ( ع ) در دعاى عرفه ميگويد : تو اى خداوند ، بى‏نيازتر از آن هستى كه نفعى به خود برسانى ، چه رسد به اينكه از وجود مخلوقات نفعى به تو برسد ، يا احتياجى را

-----------
( 1 ) القصص آيه 56

-----------
( 2 ) الزمر آيه 3

-----------
( 3 ) الزمر آيه 57

-----------
( 4 ) الملك آيه 22 .

[ 11 ]

از تو برطرف نمايد .

بنابراين همان حكمت بالغه‏اى كه بوجود آمدن مخلوقاترا باعث شده است ،

همان حكمت موجب شده است كه آنها را از هر دو نوع هدايت برخوردار نمايد .

هدايت تكوينى چنانكه در اول اين مبحث گفتيم عبارتست از بجريان انداختن اجزاء و روابط تكوينى طبيعت و انسان در مجراى قانونى خود كه نظم دقيق حاكم بر آن دو قلمرو آنرا اثبات مينمايد .