[ توضيح مترجم ]

العكاظىّ كه در اين خطبه است ، چرم منسوب به عكاظ است و آن بازارى بوده در حدود مكّه كه در هر سال يكمرتبه در مدّت يكماه عرب آن را بر پا مى‏داشته است و به شعر و فضل و ادب بر يكديگر فخر مى‏كردند و برترى مى‏جستند و به معاملات مى‏پرداختند . از جمله متاعهاى مهمّ آنجا چرم بوده است .

چون كوفه مركز قواى نظامى اسلام و داراى موقعيت سرحدّى و سوق الجيشى بوده است ، دائما كانون انقلاب و محل كشمكش بوده هر زورمند و رجل سياسى با قدرت تمام كوفه را به جانب خود مى‏كشيد ، مانند كشيدن چرم به هر سو يا مقصود حضرت از اين تشبيه توسعه و كشيده شدن شهر كوفه است ، چون در آن زمان هنوز اين شهر توسعه نيافته بود ، ولى احتمال اوّل به سخن نزديكتر است ، و چون كوفه مركز انقلاب و شورش بوده كسانى مانند زياد و حجّاج خواستند آن را خراب كنند ولى هر كدام به مرضى مبتلا شدند و در گذشتند .