سند

اين خطبه در منابع اهل سنّت پيش از تأليف نهج البلاغه ، نقل نشده است ، و از منابع معتبر اهل سنّت بعد از سيّد رضىّ ، قسمت دوّم اين خطبه ، از « فو اللّه لو حننتم . . .

و هداه اياكم للإيمان » در كتاب « حلية الاولياء » ، ج 1 ص 78 77 ، نوشته احمد بن عبد اللّه ابن احمد حافظ صوفى شافعى مشهور به ابو نعيم اصفهانى ( ف 430 ) ، كه شخصى صدوق و مورد اعتماد است ، نقل شده . ابو نعيم واسطه نقل خود را بكر بن خليفه معرفى مى‏كند ،

نه سيّد رضىّ . وجود اين واسطه ، و نقل نشدن قسمت نخست خطبه در حلية نشان مى‏دهد كه منبع نقل سيّد و ابو نعيم يكى نبوده است .

منابع ديگر نقل اين خطبه ، مآخذ معتبر سه تن از علماى شيعه است بدين ترتيب :

شيخ صدوق ( ف . 381 ه . ق . ) در كتاب « من لا يحضره الفقيه » ، ج 1 ، ص 521 518 . در ذيل حديث 1484 باب صلاة العيدين .

شيخ مفيد ( متوفّى به سال 413 ) استاد سيّد رضى در فقه ، در ذيل حديث دوّم از مجلس بيستم از كتاب « امالى » ، ص 161 158 .

شيخ طوسى ( متوفّى به سال 460 ) در كتاب « مصباح المتهجّد » ، ص 461 به نقل از ابو مخنف و او از عبد الرحمان بن جندب و او از پدرش ، از قول امير المؤمنين ( مصادر ، ج 2 ،

ص 170 نهج السعادة ، ج 1 ، ص 524 ) .

از اين سه بزرگوار ، شيخ صدوق پيش از تأليف نهج البلاغه در گذشته است ، شيخ مفيد ، اگر چه 13 سال پس از تأليف نهج در اين جهان مى‏زيسته ليكن معمول نبوده است كه استاد روايتى را از شاگرد خود نقل كند ، زيرا سلسله روات كسان ديگرى بوده‏اند :

ابو عبد اللّه محمد بن عمران المرزبانى . . . و شيخ طوسى هم ، چنانكه در بالا ذكر شد ،

روايت خود را از ابو مخنف نقل كرده است ، و هر چهار نقل با نقل سيد در نهج البلاغه اختلاف دارد ، و اين اختلاف نشاندهنده يكى نبودن منابع و اصالت روايت است .