سند

1 قسمتى از اين خطبه : « اليوم أنطق لكم العجماء . . . » ، را طبرى ( ف . در قرن سوّم ) در كتاب « المسترشد » ، ص 95 ، نقل كرده است . ( مصادر نهج البلاغه و اسانيده ، ج 2 ، ص 41 ) .

2 شيخ مفيد ( ف . 413 ه . ق . ) تمام اين قسمت از خطبه را بدون ذكر سند ، در كتاب « الارشاد » ( ص 135 ) نقل كرده است . اختلاف در ميان روايت سيد رضى و شيخ مفيد نشان مى‏دهد كه يكى از ديگرى و هر دو از يك منبع نگرفته‏اند .

3 ابن أبى الحديد ( ف . 656 ه . ق . ) مى‏گويد ( شرح : ج 1 ، ص 208 ) :

« اين كلمات و مثلها ، از خطبه‏اى طولانى منسوب به امام عليه السّلام ، خوشه چينى شده ، مردمى بر طبق خواستهاى خود چيزهايى بر آن افزوده‏اند كه با شيوه بيان آن حضرت عليه السّلام در خطبه ، از لحاظ الفاظ ، هماهنگ نيست ، و با زبان فصيحش تناسب ندارد ،

نيازى به ذكر آنها نيست كه مشهورند . و ما همين الفاظ را شرح مى‏كنيم ، زيرا كلام خود آن حضرت است . هر كس را ذوقى سليم و توان نقد و قدرت شناخت به شيوه سخنوران و اهل فصاحت در خطبه‏ها و نامه‏هايشان باشد ، در نسبت اين كلمات به امام شكّ نمى‏كند .

دليل ديگر درستى نسبت آنها به امام ، فراوانى روايت آن است ، و سرانجام بدان دليل اين كلمات از امير المؤمنين است كه سيّد رضى ، رحمة اللّه تعالى عليه ، اين كلمات را از ميان همه آنها برگزيده به امام عليه السّلام نسبت داده ، اين مقدار را تصحيح و اضافات را حذف كرده است » .