دانلودکتاب:نامه هاى امام در نهج البلاغه

فهرست مطالب
به نام خداى على اعلى
1 – و من كتاب له عليه السلام الى اهل الكوفة ، عند مسيره من المدينة الى البصرة
1 – نامه از اوست به مردم كوفه هنگامى كه از مدينه به بصره مى رفت
           افشاى سران ناكثين
2 – و من كتاب عليه السلام اليهم بعد فتح البصرة
2 – نامه اى از اوست به مردم كوفه پس از فتح بصره
           قدردانى از مجاهدان پس از پيروزى
3 – و من كتاب له عليه السلام لشريح بن الحارث قاضيه
3 – نامه اى از اوست براى شريح پسر حارث ، قاضى خود
          بر خود با تجمل گرايى مسئولان
4 – و من كتاب له عليه السلام الى بعض امراء جيشه
4 – نامه اى از اوست به برخى از فرماندهان سپاهش
           شيوه گزينش نيرو
5 – و من كتاب له عليه السلام الى الاشعث بن قيسعامل اءذربيجان
5 – نامه اى از اوست به اشعث پسر قيس ، عامل آذربايجان
           لزوم اطاعت از مافوق
6 – و من كتاب له عليه السلام الى معاوية
6 – نامه اى از اوست به معاويه
           مشروعيت حكومت امام
7 – و من كتاب له عليه السلام اليه ايضا
7 – نامه اى از اوست به معاويه
           افشاى نفاق معاويه
8 – و من كتاب له عليه السلام الى جرير بن عبدالله البجلى لما ارسله الى معاوية
8 – نامه اى از اوست ، به جرير پسر عبدالله بجلى (درسال 38 هجرى ) آنگاه كه او را نزد معاويه فرستاد
           وادار ساختن معاويه به بيعت
9 – و من كتاب عليه السلام الى معاوية
9- نامه اى از اوست به معاويه (در سال 36 هجرى )
           بيان دشمنى هاى قريش و استقامت پيامبر
          نيرنگ معاويه در خونخواهى عثمان
10 – و من كتاب له عليه السلام اليه ايضا
10 – نامه اى از اوست به معاويه (در صفين سال 36 هجرى پيش از آغاز)
           افشاى چهره معاويه
11 – و من وصيته له عليه السلام وصى بها جيشا بعثه الى العدو
11 – از سفارش اوست به سپاهى كه به سوى دشمن فرستاد
           آموزش نظامى
12 – و من وصية له عليه السلام وصى بهامعقل بن قيس الرياحى حين انفذه الى الشام فى ثلاثة الاف مقدمة له :
12 – سفارشى از اوست به معقل پسر قيس رياحى هنگامى كه او را با سه هزار نفربه عنوان مقدمه سپاه خود به شام فرستاد.
           احتياطهاى نظامى نسبت به طلايه سپاه
13 – و من كتاب له عليه السلام الى اميرين من امراء حبشه
13 – نامه اى از اوست به دو نفر از فرماندهان سپاهش
           رعايت سلسله مراتب فرماندهى
14 – و من وصية له عليه السلام لعسكرة قبل لقاء العدو بصفين
14 – سفارشى از اوست به سپاهش ، پيش از رويارويى با دشمن در صفين
           رعايت اصول انسانى در جنگ
15 – و من دعاء له عليه السلام و كان عليه السلاميقول اذا لقى العدو محاربا:
15 – هنگام رويارويى با دشمن در جنگ مى گفت :
           نيايش امام در ميدان جنگ
16 – و من وصية له عليه السلام لاصحابه عند الحرب
16 – هنگام آغاز نبرد به يارانش مى فرمود:
           آموزش تاكتيكهاى نظامى
17 – و من كتاب له عليه السلام الى معاوية جوابا عن كتاب منه اليه
17 – نامه اى از اوست در پاسخ نامه معاويه (در صحراى صفين ماه ، صفر 37 هجرى)
           افشاى چهره معاويه
18 – و من كتاب له عليه السلام الى عبدالله بن عباس و هو عامله على البصرة
18 نامه اى از اوست به عبدالله پسر عباس ، كارگزار امام در بصره (درسال 36 هجرى پس از جنگ جمل )
           روش برخورد با مردم
19 – و من كتاب له عليه السلام الى بعض عماله
19 – نامه اى از اوست به يكى از كارگزارانش (به نام عمر بن ابى كه فرماندارفارس ايران بود)
           پرهيز از بدرفتارى با مردم
20 – و من كتاب له عليه السلام اى زياد بن ابيه و هو خليفة عامله عبدالله بن عباسعلى البصرة و عبدالله عامل اميرالمؤ منين يومئذ عليها وعلى كور الاهواز و فارس و كرمان وغيرها:
20 – نامه اى از اوست به زياد ابن ابيه هنگامى كه جانشين عبدالله بن عباس در بصرهبود و عبدالله در آن زمان فرماندار امير مؤ منان در بصره ، نواحى اهواز، فارس و كرمانو… بود.
           پرهيز از خيانت در بيت المال
21 – و من كتاب له عليه السلام الى زياد ايضا
21 – نامه اى از اوست به زياد بن ابيه (درسال 36 هجرى )
           سفارش به اعتدال و ميانه روى
22 – و من كتاب له عليه السلام الى عبدالله بن العباس رحمة الله تعالى
22 – نامه اى از اوست به عبدالله بن عباس رحمه الله (فرماندار بصره درسال 36 هجرى )
          سفارش به آخرت گرايى
23 – و من كلام له عليه السلام قبيل موته علىسبيل الوصية لما ضربه ابن ملجم لعنة الله
23 – سخنى از اوست آن را اندكى پيش از مرگش به عنوان وصيت فرمود، پس از آن كهابن ملجم – لعنت خدا بر او باد – وى را ضربت زد.
           پندهاى جاويدان
24 – و من وصية له عليه السلام بما يعمل فى امواله كتبها بعد منصرفه من صفين
24 – وصيتى از اوست كه اموالش را چگونه مصرف كنند، آن را پس از بازگشت ازصفين (در 20 جمادى الاولى سال 37) نوشت .
           وصيت درباره اموال خود
          لزوم حفظ اموال
25 – و من وصية له عليه السلام كان يكتبها لمن يستعمله على الصدقات
25 – سفارشى از اوست آن را براى كسى كه ماءمور جمع آورى زكات ميكرد، مى نوشت.
          اخلاق اجتماعى كارگزاران اقتصادى
          حمايت از حقوق حيوانات
26 – و من عهد له عليه السلام الى بعض عماله و قد بعثه على الصدقة
26 – عهدنامه اى از اوست به يكى از كارگزاران ، خود (مخنف بن سليم ) هنگامى كه اورا براى گردآوررى زكات (به اصفهان ) فرستاد
           اخلاق كارگزاران مالياتى
27 – و من عهد له عليه السلام الى محمد بن ابى بكر – رضى الله عنه – حين قلدهمصر
27 – عهدنامه اى از اوست به محمد بن ابى بكر – رضى الله عنه – وقتى او را (درسال 37 هجرى ) حكومت مصر داد
           اخلاق اجتماعى
          اعتدالگرايى زاهدان
          ضرورت ياد مرگ
          اخلاق مديران اجرايى
28 – و من كتاب له عليه السلام الى معاوية جوابا، و هو محاسن الكتب
28 – نامه اى از اوست در پاسخ معاويه كه از بهترين نامه هاست
           افشاى ادعاهاى دروغين معاويه
          فضيلت هاى بنى هاشم
          مظلوميت امام عليه السلام
          پاسخ تهديد نظامى
29 – و من كتاب له عليه السلام الى اهل البصرة
29 – نامه اى از اوست به مردم بصره (درسال 38 هجرى هنگامى كه معاويه قصد توطئه در بصره را داشت )
           هشدار به مردم بصره
30 – و من كتاب له عليه السلام الى معاوية
30 – نامه اى از اوست به معاويه
           اندرز و هشدار به معاويه
31 – و من وصية له عليه السلام للحسن بن على عليهما السلام كبتها اليه بحاضرينعند انصرافه من صفين
31 – وصيتى از اوست به حسن بن على كه هنگام بازگشت از صفين در حاضرين نوشت.
           انسان و حوادث روزگار
          مراحل خودسازى
          اخلاق اجتماعى
          ضرورت تربيت فرزند
          روش تربيت فرزند
          ضرورت توجه به معنويات
          ضرورت آخرت گرايى
          معيارهاى روابط اجتماعى
بدان كه خودپسندى خلاف راه صواب ، و آفت خرد آدمى است . سخت بكوش ، اما خزانه دارديگران ( وارثان ) مباش چون راه خويش را يافتى ، در برابر پروردگارت بيش از هرزمان خاشع باش .
          لزوم تلاش براى آخرت
          نشانه هاى رحمت الهى
          شرايط اجابت دعا
          ضرورت ياد مرگ
          اندازه در طلب
          سفارش هاى گونه گون
          حقوق دوستان
          ارزشهاى اخلاقى
          درباره زنان
32 – و من كلام عليه السلام الى معاوية
32 – نامه اى از اوست به معاويه
           افشاى نيرنگ بازى معاويه
33 – و من كتاب له عليه السلام لى قثم بن العباس و هو عامله على مكة
33 – نامه اى از اوست به قثم بن عباس كارگزار امام در مكه (درسال (39 هجرى كه عوامل معاويه قصد توطئه در شهر مكه را داشتند).
           تبليغات عوامل معاويه در مراسم حج
34 – و من كتاب له عليه السلام الى محمد بن ابى بكر لما بلغه توجده من عزلهبالاشتر عن مصر ثم توفى الاشتر فى توجهه الى هناكقبل وصوله اليها
34 – نامه اى از اوست به محمد بن ابى بكر (درسال 38 هجرى ) هنگامى كه از دلتنگى او به سببعزل شدن از حكومت مصر و جايگاهى مالك اشتر با خبر شد و اشتر در ميان راه پيش ازرسيدن به مصر از دنيا رفت .
           دلجوئى از فرماندار بر كنار شده
35 – و من كتاب له عليه السلام الى عبدالله بن العباس ، بعدمقتل محمد بن ابى بكر
35 – نامه اى از اوست به عبدالله بن عباس ، پس از كشته شدن محمد بن ابى بكر درمصر (در سال 38 هجرى )
           علل سقوط مصر
36 – و من كتاب له عليه السلام الى اخيه و هو جواب كتاب كتبه اليهعقيل
36 – نامه اى از اوست به برادرش عقيل بن ابى طالب درباره سپاهى كه به جنگ يكىاز دشمنان فرستاده بود و اين نامه را؛ پاسخ نامهعقيل (در سال 39 هجرى ) نوشت .
           آمادگى رزمى امام
          اعلام مواضع قاطعانه در جنگ
37 – و من كتاب له عليه السلام الى معاوية
37 – نامه اى از اوست به معاويه
           افشاى ادعاى دروغين معاويه
38 – و من كتاب له عليه السلام الى اهل مصر، لما ولى عليهم الاشتر
38 – نامه اى از اوست به مردم مصر، هنگامى كه اشتر رحمه الله را زمامدار آنانكرد
           ويژگى هاى بى مانند مالك اشتر
39 – و من كتاب عليه السلام الى عمرو بن العاص
39 – نامه اى از اوست به عمروبن عاص (درسال 39 هجرى پس از نبرد صفين )
           افشاى بردگى عمرو عاص
40 – و من كتاب له عليه السلام الى بعض عماله
40 – نامه اى از اوست به يكى از كارگزارانش (درسال 40 هجرى )
           نكوهش يك كارگزار
41 – و من كتاب له عليه السلام الى بعض عماله
41 – نامه اى از اوست به يكى از كارگزارانش
           علل نكوهش كارگزار
          سوء استفاده از بيت المال
          برخورد قاطع با خيانتكار
42 – و من كتاب له عليه السلام الى عمربن ابى سلمة المخزومى وكان عامله علىالبحرين ، فعزله و استعمل نعمان بن عجلان الرزقى مكانه
42 – نامه اى از اوست به عمربن ابى سلمه مخزومى ، كارگزار امام در بحرين ، كهاو را عزل كرد ونعمان بن عجلان زرقى را جانشين او ساخت (درسال 36هجرى )
           روش دلجوئى در عزل و نصب ها
43 – و من كتاب عليه السلام الى مصقلة بن هبيره الشيبانى ، و هو عامله على اردشيرخرة
43 – نامه اى از اوست به مصقلة بن هبيره شيبانى ، كارگزار امام در اردشير خره (=فيروز آباد، در سال 38 هجرى )
           سخت گيرى در مصرف بيت المال
44 – و من كتاب له عليه السلام الى زياد بن ابيه و قد بلغه ان معاوية كتب اليهيريد خديعته باستلحاقه
44 – نامه اى از اوست به زياد بن ابيه (درسال 39 هجرى ) هنگامى كه امام با خبر شد كه معاويه به او نامه اى نوشته و مى خواهداو را با ملحق كردنش به نسب خود بفريبد.
           آگاه ساختن زياد از توطئه معاويه
45 – و من كتاب له عليه السلام الى عثمان بن حنيف الانصارى ، – و كان عامله علىالبصرة و قد بلغه انه دعى الى وليمة قوم من اهلها فمضى اليها – قوله :
45 – نامه اى از اوست به عثمان بن حنيف انصارى ، كارگزار امام در بصره (درسال 39 هجرى ) پس از آن كه با خبر شد كه او به مهمانى گروهى از نزديكانش دعوتكرده اند، و او بدانجا رفته است .
           ضرورت ساده زيستى كارگزاران
          امام الگوى ساده زيستى
          امام و دنياى دنيا پرستان
46 – و من كتاب له عليه السلام الى بعض عماله
46 – نامه اى از اوست به يكى از كارگزارانش (درسال 38 هجرى )
           مسئوليت فرماندارى و اخلاق اجتماعى
47 – و من وصيته عليه السلام للحسن و الحسين عليهما السلام لما ضربه ابن ملجملعنة الله
47 – وصيتى از به حسن و حسين عليهما السلام وقتى ابن ملجم – لعنة الله عليه – او راضربت زد
           پندهاى جاويدان
          رعايت عدالت در قصاص
48 – و من كتاب له عليه السلام اى معاوية
48 – نامه اى از اوست به معاويه (در ماه صفرسال 38 هجرى در صفين )
           اندرز دادن دشمن
49 – و من كتاب له عليه السلام الى معاوية ايضا
49 – نامه اى از اوست به معاويه
           هشدار به معاويه از دنيا پرستى
50 – و من كتاب له عليه السلام الى امرائه على الجيش
50 – نامه اى از اوست به فرماندهان لشكرها
           پرهيز از غرورزدگى در نعمت ها
          مسئوليت هاى رهبرى و نظاميان
51 – و من كتاب له عليه السلام الى عماله على الخراج
51 – نامه اى از اوست به ماءموران جمع آورى ماليات
           اخلاق اجتماعى كارگزاران اقتصادى
52 – و من كتاب له عليه السلام الى امر البلاد فى معنى الصلاة
52 – نامه اى از اوست به فرمانداران شهرها درباره اوقات نماز
           وقت نمازهاى يوميه
53 – و من كتاب له عليه السلام كتبه للاشتر النخى ، لما ولاه على مصر و اعمالها حيناضطرب امر اميرها محمد بن ابى بكر و هو اطول عهد كتبه و اجمعه للمحاسن
53 – عهدنامه اى از اوست كه براى مالك اشتر نخعى رحمه الله نوشت (درسال 39 هجرى ) به هنگامى كه او را حاكم مصر و توابع آن نمود، زمانى كه كار برحاكم مصر محمد بن ابى بكر آشفته شده بود. اين عهدنامه طولانى ترين عهدنامه اى استكه امام نوشته است و بيش از همه در بردارنده خوبى هااست .
          ضرورت خودسازى
          اخلاق رهبرى
          پرهيز از غرور و خودپسندى
          مردم گرايى ، حق گرايى
          ضرورت رازدارى
          جايگاه صحيح مشورت
          اصول روابط اجتماعى رهبران
          شناخت اقشار گوناگون مردم
          نظاميان
          قضات
          كارگزينى دولتى
          ماليات دهندگان
          دبيران و منشيان
          بازرگانان و صاحبان صنايع
          محرومان و مستضعفان
          اخلاق اختصاصى رهبرى
          اخلاق رهبرى با خويشاوندان
          روش برخورد با دشمن
          هشدار از ريختن خون ناحق
          هشدار از خودپسندى
          هشدار از منت گذارى
          هشدار از شتابزدگى
          هشدار از امتياز خواهى
54 – و من كتاب له عليه السلام ابى طلحة و الزبير (مع عمران بن الحصين الخزاعى )ذكره ابوجعفر الاسكافى فى كتاب المقامات فى مناقب اميرالمؤ منين عليهالسلام
54 – نامه اى از اوست (در سال 36 هجرى ) به طلحه و زبير توسط عمر ابن حصينخزاعى . ابوجعفر اسكافى اين نامه را در كتاب مقامات در مناقب اميرمؤ منانآورده است .
           پاسخ ادعاى رهبران جمل
55 – و من كتاب له عليه السلام الى معاوية
55 – نامه اى از اوست به معاويه (در سال 37 هجرى پيش از جنگ صفين )
           اندرز به دشمن
56 – و من صيته له عليه السلام وصى بها شريح بن هانى لما جعله على مقدمته الىالشام
56 – سفارشى از اوست به شريح بن هانى (درسال 36 هجرى ) هنگامى كه او را فرمانده دسته مقدم سپاه خود در شام قرار داد
           اخلاق فرماندهى
57 – و من كتاب له عليه السلام الى اهل الكوفة ، عند مسيره من المدينة الى البصره
57 – نام اى از اوست به مردم كوفه (در سال 36 هجرى ) هنگامى كه از مدينه بهبصره مى رفت .
           روش بسيج كردن مردم براى جهاد
58 – و من كتاب له عليه السلام كتبه الى اهل الامصار، يقص فيه ماجرى بينه و بيناهل صفين
58 – نامه اى از اوست به مردم شهرها كه آن چه را ميان خود واهل صفين گذشت در آن گزارش ‍ مى دهد.
           افشاى حوادث جنگ صفين
59 – و من كتاب له عليه السلام الى الاسود بن قبطة (قطيبة ) صاحب جند حلوان
59 – نامه اى از اوست به اسود بن قبطه فرمانده سپاه حلوان (در جنوب شهرسرپل ذهاب فعلى )
           مسئوليت هاى فرماندهى
60 – و من كتاب له عليه السلام الى العمال الذين يطاء الجيش عملهم
60 – نامه اى از اوست به كارگزارانى كه لشكر از سرزمين هايشان مى گذرد.
           جبران خسارت ها در مانورهاى نظامى
61 – و من كتاب له عليه السلام الى كميل بن زياد النخعى ، و هو عامله على هيت ينكر علهتركه دفع من يحتاجز من جيش ‍ العدو طالبا الغارة
61 – نامه اى از اوست به كميل بن زياد نخعى (درسال 38 هجرى ) هنگامى كه كارگزار امام در هيت بود امام او را توبيخ ميكند كه چراسپاهيان دشمن راكه از منطقه ماءموريت او عبور كرده و براى غارت مسلمانان رفته اندواگذارده و نرانده است .
           نكوهش فرمانده شكست خورده
62 – و من كتاب له عليه السلام الى اهل مصر، مع مالك الاشتر لما ولاه امارتها
62 – نامه اى از اوست به مردم مصر (در سال 38 هجرى ) كه آن را همراه مالك اشتررحمه الله – هنگامى كه او را حاكم مصر كرد – فرستاد.
           مظلوميت امام در خلافت
          شجاعت و دشمن شناسى امام عليه السلام
63 – و من كتاب له عليه السلام الى ابى موسى الاشعرى ، هو عامله على الكوفة و قدبلغه عنه تثبيطه الناس عن الخروج اليه لما ندبهم لحرب اصحابالجمل
63 – نامه اى از اوست به ابوموسى اشعرى كارگزار امام در كوفه ، هنگامى كه بهاميرمؤ منان خبر رسيد كه او مردم را از بيرون آمدن براى كمك كردن به امام – وقتى آنان رابراى شركت در جنگ جمل فراخوانده – باز مى دارد.
           بازداشتن ابوموسى از فتنه انگيزى
64 – و من كتاب له عليه السلام الى معاوية جوابا
64 – نامه اى از اوست به معاويه در پاسخ به نامه او
           پاسخ تهديدات نظامى معاويه
          يادآورى پيروزى هاى پيشين
65 – و من كتاب له عليه السلام اليه ايضا
65 – نامه اى از اوست به معاويه (پس از جنگ نهروان درسال 38 هجرى )
           بيان علل گمراهى معاويه
          پاسخ به ادعاهاى دروغين معاويه
66 – و من كتاب له عليه السلام الى عبدالله بن العباس ، و قد تقدم ذكره بخلاف هذهالرواية
66 – نامه اى از اوست به عبدالله بن عباس كه پيش از اين به صورت ديگر كهگذشت (نامه 22)
           ضرورت واقع بينى
67 – و من كتاب له عليه السلام الى قثم بن العباس و هو عامله على مكة
67 – نامه اى از اوست به قثم بن عباس ، كارگزار امام در مكه
           رسيدگى به امور حاجيان در مراسم حج
          سفارش به رفع نيازهاى حجاج
68 – و من كتاب له عليه السلام الى سلمان الفارسى رحمة اللهقبل ايام خلافته
68 – نامه اى از اوست به سلمان فارسى رحمة الله پيش از خلافت امام
           روش برخود با دنيا
69 – و من كتاب له عليه السلام الى الحارث الهمذانى
69 نامه اى از اوست به حارث همدانى
           اخلاق كارگزاران حكومتى
          اوصاف مؤ منان
70 – و من كتاب له عليه السلام الى سهل بن حنيف الانصارى ، و هو عامله على المدينةفى معنى قوم من اهلها لحقوا بمعاوية
70 – نامه اى از اوست به سهل بن حنيف انصارى ، كارگزار امام در مدينه (درسال 37 هجرى ) درباره جمعى از مردم مدينه كه به معاويه پيوستند
           روش برخورد با پديده فرار
71 – من كتاب له عليه السلام الى المنذر بن الجارود العبدى ، و قد خان فى بعض ماولاه من اعماله
71 – نامه اى از اوست به منذر بن جارود عبدى ، كه در قسمتى از آنچه امام او را بر آنولايت داده بود خيانت كرد.
           سرزنش خيانت اقتصادى
72 – و من كتابه له عليه السلام الى عبدالله بن العباس
72 – نامه اى از اوست به عبدالله بن عباس رحمه الله
           انسان و مقدرات الهى
73 – و من كتاب له عليه السلام الى معاوية
73 – نامه اى از اوست به معاويه
           افشاى چهره معاويه
74 – و من عهد له عليه السلام كتبه بين ربيعة و اليمن ، ونقل من خط هشام بن الكلبى
74 – عهدنامه اى از اوست كه ميان قبيله ربيعه و مردم يمن نگاشت ، و از خط هشام بنكلبى روايت شده
           مبانى صلح و سازش مسلمين
75 – و من كتاب له عليه السلام الى معاوية فىاول ما بويع له ذكره الواقدى فى كتاب الجمل
75 – نامه اى از اوست به معاويه در آغاز بيعت مردم با امام . واقدى آن را در كتابجمل آورده است .
           فرمان اطاعت به معاويه
76 – و من وصيته له عليه السلام لعبدالله بن العباس ، عند استخلافه اياه علىالبصرة
76 – نامه اى از اوست به عبدالله بن عباس ، هنگامى كه او را در بصره به جاى خودنشاند
           اخلاق فرماندهى
77 – و من وصيته له عليه السلام لعبدالله بن العباس ، لما بعثه للاحتجاج علىالخوارج
77 – نامه اى از اوست به عبدالله بن عباس ، هنگامى كه او را براى گفت و گو باخوارج فرستاد
           روش مناظره با دشمن مسلمانان
78 – من كتاب له عليه السلام الى ابى موسى الاشعرى جوابا فى الحكمين ذكره سعيدبن يحيى الاموى فى كتاب المغازى
78 – نامه اى از اوست به ابوموسى اشعرى در پاسخ كار حكمين . سعيد بن يحيى ايننامه را در كتاب مغازى درآورده است .
           علل سقوط جامعه
79 – و من كتاب له عليه السلام لما استخلف الى امراء الاجناد
79 – نامه اى از اوست به سرداران سپاه ، هنگامى كه به خلافت رسيد.
           علل نابودى ملت ها