بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‌

 وَ صَلَّي‌ اللهُ عَلَي‌ مُحَمَّدٍ وَ آلهِ الطَّاهِرينَ

وَ لَعْنةُ اللهِ عَلَي‌ أعْدَائِهمْ أجْمَعِينَ مِنَ الا´نَ إلَي‌ قِيَامِ يَوْمِ الدِّينِ

وَ لاَحَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إلاَّ بِاللهِ الْعَلِيِّ العظيم‌.

قَالَ اللهُ الحَكيمُ فِي‌ كِتَابِهِ الكريمِ:

وَالْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإذْنِ رَبِّهِ وَالَّذِي‌ خَبُثَ لاَيَخْرُجُ إلاَّ نَكِداً كَذ’لِكَ نُصَرِّفُ الاْ´يَاتِ لِقَوْمٍ يَشْكُرُونَ[1]:

«و زمين‌ پاكيزه‌ و نيكو بنياد، گياهش‌ با اذن‌ پروردگارش‌ بيرون‌ آيد، و زمين‌ آلوده‌ و بدنهاد گياهش‌ بيرون‌ نمي‌آيد مگر اندكي‌. (اي‌ پيغمبر) ما اين‌ طور آيات‌ خود را گوناگون‌ و مختلف‌ مي‌گردانيم‌ براي‌ گروهي‌ كه‌ سپاس‌ ما را بجاي‌ مي‌آورند».

و قبل‌ از اين‌ آيه‌ چنين‌ فرموده‌ است‌:

وَ هُوَ الَّذِي‌ يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْراً بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ حَتَّي‌ إذَا أقَلَّتْ سَحَاباً ثِقَالاً سُقْنَاهُ لِبَلَدٍ مَيِّتٍ فَأنْزَلْنَا بِهِ الْمَاءَ فَأخْرَجْنَا بِهِ مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ كَذَلِكَ نُخْرِجُ الْمَوْتَي‌ لَعَلَّكُم تَذَكَّرُونَ:

«و اوست‌ آن‌ كس‌ كه‌ بادها را پيشاپيش‌ رحمت‌ خود با بشارت‌ گسيل‌ مي‌دارد، تا هنگامي‌ كه‌ أبرهاي‌ سنگين‌ آبدار را بر روي‌ خود بكشند و بردارند آنگاه‌ ما آن‌ ابر را روانه‌ مي‌سازيم‌ به‌ سوي‌ زمين‌ مرده‌ (بدون‌ نبات‌ و روئيدني‌) پس‌ از آن‌ ابر آب‌ را فرود مي‌آوريم‌ تا از آن‌ آب‌، از جميع‌ ثمرات‌ و فوائد (از آن‌ زمين‌ بي‌حاصل‌) بيرون‌ آوريم‌. (اي‌ پيامبر) به‌ همين‌ طريق‌ ما مردگان‌ را (از ميان‌ قبرها و زمين‌) بيرون‌ مي‌كشيم‌ به‌ اميد آنكه‌ شما مردم‌ متذكّر گرديده‌ آيات‌ خدا را ادراك‌ كنيد، و از احياء زمين‌ پس‌ از مرگش‌ احياء مردگان‌ پس‌ از موتشان‌ را نتيجه‌گيري‌ نمائيد.»

بازگشت به فهرست

تفسير علامة‌ طباطبائي‌ از آية‌: و البلِد الطيِّب‌

علاّمه‌ آية‌ الله‌ طباطبائي‌ – أعلي‌ الله‌ درجته‌ – در تفسير اين‌ آيات‌ فرموده‌اند:

در كلام‌ خداي‌ تعالي‌: «وَ هُوَ الَّذِي‌ يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْراً بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ» تا آخر آيه‌ دلالت‌ است‌ براي‌ بيان‌ ربوبيّت‌ خداوند از جهت‌ عود و بازگشت‌، همان‌ طور كه‌ در كلام‌ خداي‌ تعالي‌: «إنَّ رَبَّكُمُ اللهُ»[2] تا آخر آيه‌ بيان‌ ربوبيّت‌ او بود از جهت‌ ابتدا و آغاز خلقت‌. و كلام‌ او بُشْراً اصلش‌ بُشُر با دو ضمّه‌ است‌ جميع‌ بشير مانند نُذُر كه‌ جمع‌ نذير مي‌باشد. و مراد از رحمت‌ او باران‌ است‌. و مراد از كلام‌ او: «بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ» يعني‌ پيش‌ از نزول‌ باران‌. و در آن‌ استعارة‌ تخييليّه‌ است‌ به‌ تشبيه‌ كردن‌ باران‌ به‌ انسان‌ غائبي‌ كه‌ اهل‌ و عيال‌ او انتظار قدومش‌ را دارند، و او مي‌آيد و در برابرش‌ بشيري‌ است‌ كه‌ به‌ قدومش‌ بشارت‌ مي‌دهد.

و معني‌ إقْلال‌ حمل‌ است‌، و سَحَاب‌ و سَحَابَة‌، غَمَام‌ و غَمامَه‌ است‌ مانند تَمْر و تَمْرَة‌. و سنگين‌ بودن‌ ابر به‌ اعتبار حمل‌ آب‌ سنگين‌ است‌. و «لِبَلَدِ مَيِّتٍ» يعني‌ به‌جهت‌ بلد ميّت‌ يا به‌ سوي‌ بلد ميّت‌. و بقيّة‌ فقرات‌ آيه‌ ظاهر است‌ (و نيازي‌ به‌ تفسير ندارد).

و مَساق‌ اين‌ آيه‌ استدلال‌ است‌ از زنده‌ شدن‌ زمين‌ بر جواز زنده‌ شدن‌ مردگان‌، زيرا هر دو مسأله‌ از نوع‌ واحد مي‌باشد. وَ حُكْمُ الامْثَالِ فِي‌ مَايَجُوزُ وَ مَا لاَيَجُوزُ وَاحِدٌ »[3]. به‌ علّت‌ آنكه‌ زنده‌ شدن‌ كساني‌ كه‌ مرگ‌ بر آنان‌ عارض‌ شده‌ است‌ عبارت‌ از نوپديد آوردن‌ چيزي‌ كه‌ از اصلش‌ منعدم‌ و نابود شده‌ است‌ نمي‌باشد، چون‌ نفوسشان‌ و أرواحشان‌ باقي‌ و محفوظ‌ است‌ و اگر چه‌ أبدانشان‌ تغيير كرده‌ است‌، همچنان‌ كه‌ نباتات‌ هم‌ در زمستان‌ آنچه‌ در ظاهر زمين‌ دارند تغيير مي‌كند، اما اصل‌ آنها كه‌ روح‌ زندة‌ نباتي‌ است‌، و از نشو و نما باز ايستاده‌ است‌ باقي‌ مي‌ماند، و پس‌ از آن‌ در بهار، حيات‌ فعّاله‌ و روح‌ نشو و نما بدان‌ بازگشت‌ مي‌نمايد.

همين‌طور خداوند مردگان‌ را بيرون‌ مي‌آورد. بنابراين‌ احياء مردگان‌ در حشر كُلِّي‌ در روز قيامت‌ و بعث‌ نيست‌ مگر مثل‌ احياء زمين‌ مرده‌ در بعث‌ جزئي‌ آن‌ كه‌ پس‌ از هر سال‌ عود مي‌كند.

و از براي‌ اين‌ گفتار ما تتمّه‌اي‌ است‌ كه‌ انشاءالله‌ تعالي‌ در جاي‌ دگر از آن‌ بحث‌ خواهد شد.