ارتباط امام زمان(عج) و نواب آن حضرت با شيعيان به چه صورت بوده است؟

ارتباط امام زمان(عج) و نواب آن حضرت با شيعيان به چه صورت بوده است؟
پاسخ:
شيعيان سؤالات خود را از آنها به صورت مكتوب و شفاهي مي‌پرسيدند و آنها پاسخ سؤالات را از حضرت(عج) به صورت مکتوب و يا شفاهي مي‌گرفتند و به شيعيان مي‌رساندند.(1)در اين دوران حضرت جز با نايبان خاص خود تماس نمي‌گرفتند مگر در موارد استثنائي. البتّه امام زمان (عج) وكلاي ديگري نيز در مناطق مختلف مانند: بغداد، كوفه، اهواز، همدان، قم، ري، آذربايجان، نيشابور و… داشت كه يا به وسيله اين چهار نفر، كه در رأس سلسله مراتب وكلاي امام قرار داشتند، امور مردم را به عرض حضرت مي‌رساندند و از سوي امام در مورد آنان «توقيع» هايي صادر مي‌شده است.(2) و يا آنگونه كه بعضي از محققان احتمال داده‌اند ـ سفارت و وكالت اين چهار نفر، وكالتي عام و مطلق بوده ولي ديگران در موارد خاصي وكالت و نيابت داشته‌اند.(3) اين افراد عبارتند از: محمد بن جعفر اسدي، احمد بن اسحاق اشعري قمي، ابراهيم بن محمد همداني، احمد بن حمزة بن اليسع(4)، محمد بن ابراهيم بن مهزيار(5) و ابو محمد و جنائي(6)
پاورقی:
1. طوسي، الغيبه، ص 190و تاريخ غيبت صغري امام مهدي، تأليف سيد محمد صدر، ج 2، ص83.
2. سید محمد صدر، همان، ص 189.
3. سيد محسن امين، ، اعيان الشيعه، ج 2، ص 48.
4. طوسي، همان، ص 257- 258.
5. كليني، اصول كافي، ج 1، ص 518، ح 5.
6. طبرسي، اعلام الوري، ص 444.