فصل دوم : ارواح در عالم برزخ

مقدمه

آنچه از آيات و روايات استفاده مى شود، آن است كه روح و جان هر انسانى با بدنش آميخته شده است مانند آميخته شدن آتش با ذغال و گلاب با برگ گل ، در ماهيت و حقيقت روح هرگز تغيير و نابودى پديد نمى آيد، آن چه از وجود انسان تغيير مى يابد و مى ميرد جسم خاكى او است .
جسم انسان نسبت به جان و روح او مانند لباس است نسبت به تن او، همان طورى كه انسان در طول مدت زندگى خود لباس هاى گوناگونى مى پوشد، همچنين از آن لحظه كه انسان به نشو و نما شروع مى كند در اثر حركت جوهرى ، شكل هاى مختلفى در او پديد مى آيد. يك وقت به شكل نطفه و پس از مدتى به شكل علقه (خون بسته )، پس از مدتى به صورت مضغه (پاره گوشت ) و هم چنين به شكل هاى گوناگونى در آمده تا در آخر به صورت طفل ، از شكم مادر بيرون مى آيد.
پس از آن هم ، باز قيافه و شكل او عوض مى شود: قيافه طفوليت او به جوانى و جوانى به پيرى مبدل مى شود و با رسيدن مرگ ، زندگى دنيايى او به زندگى برزخى و آخرتى مبدل مى گردد. همه اين حالات بر جسم انسان عارض مى شود، حالت و شكل قبلى مى ميرد و از بين مى رود، اما شخصيت و هويت اصلى او محفوظ مى ماند. لذا به يك نفر انسان شصت ساله ، با اين كه قيافه او كاملا با قيافه چهل سال پيش تفاوت كرده است مى گويند اين همان شخص چهل سال پيش است .

مرگ هم ، مانند جوانى و پيرى ، حالتى است كه بر انسان عارض مى گردد. زندگى دنيايى را از او مى گيرد، همان طورى كه پيرى حالت جوانى را از انسان مى گيرد و به حالت پيرى مبدل مى سازد، مرگ هم انسان را به عالم برزخ و آخرت وارد مى كند، جسم به جوهره اصلى خود كه خاك است بر مى گردد. روح انسان هم مانند جدا شدن آتش از ذغال ، از بدن جدا مى شود و در يك قالب مجرد از ماده ، (مانند موجودهايى كه در تلويزيون ظاهر مى گردد) زندگى برزخى خود را آغاز مى كند، همان طورى كه طفل پس از طى كردن دوران شكم مادر، دوران زندگى دنيوى را آغاز مى كند.
از پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله نقل شده كه فرمود: شما، براى نابود شدن خلق نشده ، بلكه براى باقى ماندن به وجود آمده ايد و جز اين نيست كه شما از سرايى به سراى ديگر منتقل مى شويد! حقيقتا (نفس و روح ) شما در زمين ، غريب و در بدن ها زندانى است ، (زيرا از جنس عالم ماده نيست ).⁽⁸¹⁾
نيز از آن حضرت نقل شده كه فرمود: پيامبران خدا نمى ميرند، بلكه از سرايى به سراى ديگر منتقل مى شوند.⁽⁸²⁾
اين مطلب ثابت و معلوم است كه بعضى افراد اقوام و دوستان خود را پس ‍ از مرگشان در خواب مى بينند و با آنها گفت و گو مى كنند. حتى بعضى اوقات از راهنمايى هاى آنها استفاده مى نمايند؛ زيرا آنها زنده اند و در عالمى كه ويژگيهاى آن را نمى دانيم زندگى مى كنند و از عالم دنيا اطلاع دارند و ارتباطشان به كلى از آن قطع نشده است .
احضار ارواح مردگان دليل ديگرى بر بقاى روح در عالم برزخ است قطع نظر از حكم شرعى آن عمل ، اين طور كه نقل مى كنند: صاحبان اين فن ، روح هر مرده اى را كه بخواهند حاضر كرده و با آن سئوال و جواب مى كنند؟! (اگر چه احضار ارواح هنوز به عنوان مسئله عملى ثابت نشده و اگر در آينده ثابت شود براى تحكيم عقايد مذهبى دليل استوار و قاطعى خواهد بود.)