برخی از #دروغ‌ها هستند که ما آنها را نمی‌شناسیم، امّا جزء دروغ حساب می‌شوند.

?سخن پایانی:

برخی از #دروغ‌ها هستند که ما آنها را نمی‌شناسیم، امّا جزء دروغ حساب می‌شوند.

?مثلاً در حدیث آمده است که روزی پیامبرصلی الله علیه وآله با همسران خویش بودند و ظرفی شیر، نزدشان بود. پیامبرصلی الله علیه وآله قدری نوشیدند، سپس به زنان تعارف نمودند. آنان گفتند: ما اشتها نداریم. پیامبرصلی الله علیه وآله فرمود: گرسنگی را با دروغ جمع نکنید.
گفتیم: آیا این هم دروغ حساب می‌شود؟
فرمود: دروغ نوشته می‌شود، حتی دروغ کوچک نوشته می‌شود: دروغچه (کُذیبه)(1)

?و در حدیث دیگری آمده وقتی مادر به بچه می‌گوید بیا به تو چیز (خوبی) بدهم و مقصدش فقط کشاندن بچه باشد، دروغ گفته است؛ مگر آنکه واقعاً چیزی بدهد.(2)

?نوع دوم، دروغ‌هایی است که به عنوان شوخی گفته می‌شود؛ یعنی می‌گوید: شوخی کردم؛ در حالی که باید قرینه‌ای برای شوخی موجود باشد وگرنه دروغ حساب می‌شود و در حدیث آمده که انسان طعم (شیرین) ایمان را نمی‌چشد؛ مگر دروغ جدی و شوخی را ترک کند.(3)

?نوع سوم، زمانی است که می‌گوید خدا می‌داند، یا خدا شاهد است و با این جمله می‌خواهد سرپوش بگذارد و حال آنکه دروغ می‌گوید.

?نوع چهارم، آنجاست که هر آنچه شنیده، بگوید و این دروغ شایعی است؛ به ویژه کسانی که درباره مسؤولین خوب نظام هم خودداری نمی‌کنند و همه شنیده‌ها را می‌گویند و به همین دلیل حضرت علی‌علیه السلام می‌فرماید:
هر آنچه می‌شنوی با مردم بازگو نکن؛ زیرا این کار برای دروغگویی تو کفایت می‌کند.(4)
روشن است که در شنیده‌های بدون تحقیق، حتماً دروغ‌هایی هست.

?نوع پنجم، که از انواع دروغ محسوب می‌شود؛ عبارتند از شهادت زور؛ یعنی شهادت به ناحقّ، قسم دروغ و خلف وعده.
مرحوم نراقی این دروغ‌ها را از بدترین شکل‌های دروغ می‌داند.(5)
قسم دروغ از مواردیست که بین کاسب‌ها بسیار شیوع دارد. و درحدیث پیامبرصلی الله علیه وآله آمده است که فرمود:
خداوند با 3 نفر روز قیامت، سخن نمی‌گوید: منت گذار در هدیه فروشنده جنس با قسم دروغ و کسی که لباسش (از روی تکبر) بلند بوده و روی زمین می‌کشد.(6)

?1) میزان الحکمة، ج 8، ص 346.
?2) همان، ص 346.
?3) نهج البلاغه، کلمات قصار.
?4) نهج البلاغه، باب نامه‌ها، نامه 61.
?5) جامع السعادات، ج 2، ص 231.
?6) همان، ص 331.
?راهکارهای دوری از گناه سلسله مباحث دروغ، نوشته عزیزالله حیدری
____