بیاد امام زمان مظلوم و غریبم اَللّهُمَّ عَجِّل لِوَلیِّکَ الفَرَج
? #تاریخبصیرتافزایبزرگاندینیواصحاب
? کار جهادی مسلمانان صدر اسلام در حفر خندق
? از مشخصات خندق، اطلاعات دقيقى در دست نيست. مورخان نوشتهاند: پهناى آن به‌قدرى بود كه سواران دشمن نتوانند از آن با پرش بگذرند. عمق آن نيز حتما به‌اندازهاى بوده كه اگر كسى وارد آن مىشد، به‌آسانى نمىتوانست از طرف مقابل بيرون آيد.
? به‌علاوه، تسلط تيراندازان اسلام بر منطقه خندق به آنها امكان مىداد كه اگر كسى قصد عبور داشت، او را در همان وسط خندق هدف قرار دهند.
? و اما از نظر طول، بعضى با توجه به اين روايت معروف كه پيغمبر هر ده نفر را مأمور حفر چهل ذراع (حدود 20 متر) از خندق كرده بود و با توجه به اينكه مطابق مشهور، عدد لشكر اسلام بالغ بر سه‌هزار نفر بود، طول مجموع آن را به دوازده‌هزار ذراع (6 هزار متر) تخمين زدهاند.
? و بايد اعتراف كرد كه با وسایل بسيار ابتدايى آن روز، حفر چنين خندقى بسيار طاقتفرسا بوده است؛ به‌خصوص اينكه مسلمانان از نظر آذوقه و وسایل ديگر نيز سخت در مضيقه بودند.
? مسلما حفر خندق مدت قابل توجهى به طول انجاميد و اين نشان مىدهد كه لشكر اسلام با هوشيارى كامل، قبل از آنكه دشمن هجوم آورد، پيشبينىهاى لازم را كرده بود؛ به‌گونهاى‌كه سه روز قبل از رسيدن لشكر كفر به مدينه، كار حفر خندق پايان يافته بود.
? تفسیر نمونه، ج17، صص251-252
@tarikhbasiratafza
