بیاد امام زمان مظلوم و غریبم اَللّهُمَّ عَجِّل لِوَلیِّکَ الفَرَج
انسان از نگاه قرآن
گزیده جلسه بیست و چهارم
صفت چهاردهم: خُسران
در سوره عصر آیه ۲ فرمود بی‌تردید انسان در خسران است.
خُسر به معنای کم شدن سرمایه است و منظور، سرمایه‌ی وجودی انسان است.
????انسان در دو جهت ضرر می‌کند:
۱. سرمایه‌اش کم می‌شود یعنی فرصت‌ها را از دست می‌دهد.
۲. سرمایه‌اش تبدیل به احسن نمی‌شود. یعنی عمرش گذشته ولی مابه‌ازاء آن چیزی به‌دست نیاورده.
▫️در سوره زمر آیه ۱۵ فرمود: پیامبر! بگو زیان‌کاران کسانی هستند که در روز قیامت سرمایه‌ی وجودی خود و اهل‌شان را به باد داده‌اند، و این ضرری آشکار است.
انسان در طول زندگی دنیا، در تجارت با خدا هیچ‌گاه ضرر نمی‌کند ولی در تجارت با غیرخدا ممکن است ضرر کند.
???? اموری که باعث خسران می‌شود:
۱. پذیرفتن ولایت شیطان (نساء ۱۱۹)
۲. تکذیب ملاقات الهی (انعام ۳۱)
۳. از پس آزمون الهی بر نیامدن (حج ۱۱)
۴. ایمان نیاوردن (اعراف ۱۳)
۵. تکذیب پیامبر با این‌که او را می‌شناختند (انعام ۲۰)
۶. سبک بودن میزان اعمال (مومنون ۱۰۳)
۷. قطع رحم (بقره ۲۷)
۸. کفر ورزیدن (بقره ۱۲۱)
۹. خود را ایمن از مکر الهی دانستن (اعراف ۹۹)
۱۰. گمراه بودن (اعراف ۱۷۸)
۱۱. حبط اعمال (توبه ۶۹)
۱۲. پیمان‌شکنی (یوسف ۱۴)
۱۳. ایمان به باطل (عنکبوت ۵۲)
۱۴. انکار آیات الهی (زمر ۶۳)
۱۵. در حزب شیطان بودن (مجادله ۱۹)
۱۶. عناد و کبر در مقابل خدا (فصلت ۲۴ و ۲۵)
۱۷. دور بودن از فضل و رحمت خدا (بقره ۶۴)
۱۸. دینی غیر از اسلام داشتن (آل عمران ۸۵)
۱۹. تابع کافران بودن (آل عمران ۱۴۹)
۲۰. قتل انسان بی‌گناه (مائده ۳۰)
۲۱. تکذیب پیامبران (اعراف ۹۲)
۲۲. شرک‌ورزی (زمر ۶۵)
۲۳. سوء ظن به خدا (فصلت ۲۳)
۲۴. کم فروشی(شعراء ۱۸۱)
این خسران در اثر جهل و عدم درک و بینش درست نسبت به زندگی است. جهل حد تفریط نفس ناطقه است.
✅ صفت پانزدهم: عذرتراشی
در سوره قیامت آیات ۱۴ و ۱۵ فرمود: انسان به وضع خودش آگاه است. هرچند در ظاهر برای خود عذر بتراشد.
عذرتراشی یعنی گردن نگرفتن خطا.
آدمی هرقدر بخواهد بهانه‌جویی کند و روی رفتار‌ها و گفتار‌های غلطش پوشش بگذارد، در روز قیامت خود به خود آن چیز‌هایی که پوشانده بود از بین می‌رود.
در سوره فصلت می‌فرماید: گوش‌ها، چشم‌ها و پوست‌های بدن‌شان به آن‌چه که انجام داده‌اند شهادت می‌دهند.
در سوره یس آیه ۶۵ فرمود: دست‌های آنها با ما سخن می‌گویند و پاهایشان به آن اعمالی که انجام داده‌اند شهادت می‌دهند.
امام حسن مجتبی(ع) می‌فرمایند: اگر کسی در این گوشم به من بد بگوید و در این گوشم بگوید ببخشید، او را می‌بخشم و اجازه نمی‌دهم عذرخواهی کند و توضیح دهد چرا این‌کار را کردم.
عذرتراشی برای موجه نشان دادن خود است به هدف جلب منفعت. بنابراین حد افراط قوه‌ی شهویه است.
✅ صفت شانزدهم؛ غفلت
در سوره انبیاء آیه ۱ فرمود: زمان حساب مردم نزدیک شد و آنها در بی‌خبری همچنان رویگردان از خدا هستند.
غفلت، حد تفریط نفس ناطقه است و اقسام آن، غفلت از مرگ، نظارت خدا، معاد، آیات الهی، دشمن، و فانی بودن دنیا است.
از نظر عالمان علم اخلاق، غفلت به معنای توجه نکردن و بی‌اعتنایی به چیزی است که نزد انسان حاضر است و بدان معتقد است.
انسان با وجدان خود مرگ را دیده و با فطرت خود به خدا اعتقاد دارد اما بی‌توجهی می‌کند، چون می‌خواهد آزاد زندگی کند.
امام کاظم(ع) از منزل بُشر حافی رد شدند در حالی‌که بساط گناه به‌پا بود. به خادمی که جلوی خانه بود فرمودند صاحب این خانه عبد نیست، آزاد است که چنین می‌کند.
وقتی این فرمایش به گوش بُشر رسید با پای برهنه به‌سمت امام دوید تا توبه کند.
???? این شانزده صفت نکوهیده در انسان، چهار چیز را برای او عادی می‌کند:
۱. انسان را در معرض وسوسه‌ی دائمی نفس قرار می‌دهد. (سوره ق ۱۶)
۲. در معرض دشمنی شیطان قرار می‌دهد. (یوسف ۵)
۳. بسیار طالب مال می‌شود. (عادیات ۸)
۴. خواهان دنیا می‌شود. (اسراء ۱۸)
در معارف دینی، نفس، شیطان، دنیا و مال، به‌عنوان چهار دشمن اصلی انسان معرفی شده‌اند. چون آن شانزده خصوصیت در انسان هست، لذا انسان راحت با این دشمنان کنار می‌آید.
???? نتیجه
انسان مطلوب کسی است که قوای شهویه، غضبیه و نفس ناطقه را تحت حاکمیت عقل قرار بدهد تا صاحب ملکه‌ی عدالت شود تا آماده‌ی دوران ظهور باشد.
به یاری خدا در آینده بحث می‌کنیم:
تعریف عقل، اقسام آن، رابطه‌ی عقل با وحی، عوامل رشد عقل، موانع رشد عقل، نشانه‌های عاقل، لشکریان عقل، جایگاه عقل، دستاورد عقل و مطالب دیگر
و الحمد لله رب العالمین
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
استاد سیدمحمدباقر علوی تهرانی
جلسه ۲۴ (جلسه آخر)
شبـهای ماه مبارک رمضان
مسجد حضرت امیر علیه السلام
موضوع: انسان از نگاه قرآن
@Fares_ir
