تدابیر ماه رمضان، «افطار»، بخش اول

تدابیر ماه رمضان، «افطار»، بخش اول

✍️ مصطفی امیری

1️⃣ اولین گزینه افطار: آب گرم و خرما

🔹اولین گزینه افطار برای روزه دار آب فاتر، به همراه شیرین‌های طبیعی مثل خرما، عسل، کشمش و مویز، شکر سرخ نیشکر و حلوا، در دستورات اسلامی، سفارش شده است؛ در حدیثی از امام صادق نقل شده است که آب جوشیده هنگام افطار، موجب تقویت کبد و قلب است (کلینی، الكافی، ج۴، ص۱۵۲).

2️⃣ رطب یا خرما؟

🔸پیامبر در هنگام افطار ابتدا رُطب را ترجیح می‌داد و اگر نبود خرما (متقی هندی، كنزالعمّال، ج۷، ص۸۵). و به نظر ما، هیچ غذایی به پای رطب در افطار نمی‌رسد.

3️⃣ ثواب نماز، چهارصد برابر

🔹استفاده از رطب و خرما به تعداد سه، پنج و هفت عدد در احادیث، ثواب نماز را چهارصد برابر، می کند (ابن‌طاووس، الإقبال، ج۱، ص۲۴۲) و نشانگر مهربانی و حکمت خدای متعال در حفظ سلامتی جسمی روزه‌داران و مهمانان حریم الهی دارد. حتی به انگیزه ثواب فراوان نیز شده باشد، جسم سالم‌تر شود.

4️⃣ حکمت افطار با رطب و خرما

🔸مصرف رطب و خرما هنگام افطار، معده خشک و جمع شده ناشی از گرسنگی را باز و گرم و نرم می‌کند و مقادیری از مواد قندی و معدنی مورد نیاز بدن فوراً از دیواره معده جذب شده و به داخل کبد می‌رود و کبد را از خمودی و ضعف در می‌آورد و در اثر آن خون به جریان می‌افتد و آماده پذیرایی از غذای افطار می‌گردد.

🔹قند خرما به سرعت جذب بدن شده و از پرخوری و پراشتهادی کاذب بعد از افطار نیز جلوگیری می شود. علاوه براین، خرما منبع خوبی برای جبران کم‌خونی، پوکی استخوان و ضعف اعصاب و خستگی و بی‌حالی به شمار می رود.

5️⃣ جایگزین‌ها به ترتیب

🔹رطب و خرما در احادیث بسیار تاکید شده است و علاوه بر آن: مویز، کشمش، انجیر، شکر سرخ نیشکر، عسل و حلوا، نیز سایر شیرین‌های طبیعی هستند (مجلسی، بحارالأنوار، ج۶۲، ص۲۹۶) که جایگزین‌های خوبی برای خرما در وعده افطار به همراه آب فاتر هستند.

6️⃣ گلاب، آب و عسل، شفابخشی افطار

🔸اگر در نوشیدنی افطار، علاوه بر آب ولرم و عسل، گلاب ناب محمدی هم به آن اضافه شود، به علت ویژگی ضد «سودای» گلاب بر خاصیت «دارویی» افطار، بیش از بیش افزوده خواهد شد. و از طرفی دستگاه گوارش آماده برای دریافت مواد غذایی شام می‌شود.

🔹ناگفته پیداست که طبق احادیث، گلاب برای تقویت معده و همچنین تقویت شادابی و رفع غم و از بین بردن خلط ناصالح در معده، بسیار مفید است؛ عسل نیز شفابخش و رافع همزمان خلط صفرا، سوداء و بلغم است.

7️⃣ خرما و جلوگیری از چاقی

🔸البته بهترین گزینه در ابتدای افطار «چند عدد خرما با یک لیوان آب گرم و گلاب» است که ضمن افزایش سریع قند خون و رفع ضعف ناشی از آن، معده و دستگاه گوارش را نیز گرم کرده و همچنین با اصلاح وضعیت اشتها، موجب عدم ایجاد پرخوری و چاقی مجدد می‌شود.

8️⃣ سیره پیامبر هنگام افطار

🔹تمام آنچه ذکر شد، همگی در حدیثی زیبا و جامع به نقل از امام صادق به ترتیب نقل شده است:

🔸كانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله إذا أفطَرَ بَدَأَ بِحَلواءَ يُفطِرُ عَلَيها، فَإِن لَم يَجِد فَسُكَّرَةٍ أو تَمَراتٍ، فَإِذا أعوَزَ ذلِكَ كُلُّهُ فَماءٍ فاتِرٍ، و كانَ يَقولُ: يُنَقِّي المَعِدَةَ وَ الكَبِدَ، و يُطَيِّبُ النَّكهَةَ وَ الفَمَ، و يُقَوِّي الأَضراسَ، و يُقَوِّي الحَدَقَ، و يَجلُو النّاظِرَ…و يُسَكِّنُ العُروقَ الهائِجَة وَ المِرَّةَ الغالِبَةَ و يَقطَعُ البَلغَمَ، و يُطفِئُ الحَرارَةَ عَنِ المَعِدَةِ، و يَذهَبُ بِالصُّداعِ (کلینی، الكافی، ج۴، ص۱۵۲-۱۵۳).

🔹امام صادق می‌فرمایند: پيامبر، هرگاه افطار مى‌‏كرد، با چیزهای شیرین (مثل رطب، خرما، حلوا، عسل و …) آغاز مى‌‏كرد و اگر نمى‌‏يافت، با شِكر (شکر سرخ نیشکر و نه شکر سفید) يا چند خرما و اگر اينها هم نبودند، با آب ولرم افطار می‌‏كرد و می‌‏فرمود: «معده و كبد را تميز مى‌‏كند و بو و دهان را خوش‏بو مى‌‏سازد…هیجان رگ ها و صفراى غالب را فرو مى‌‏نشاند و بلغم را قطع مى‌‏كند و حرارت معده را آرام مى‌‏كند و سردرد را مى‌‏برد.

9️⃣ خاصیت دارویی روزه، در افطار، نهفته است

🔸به امید اینکه «۱۴ساعت» گرسنگی را به «نیم ساعت» هله و هوله اشتباه در هنگام افطار نفروشیم.
🔹و تا نیم ساعت، چیزی میل نفرمائید تا بدن به پاکسازی معده توسط روزه، اقدام نماید و فضولات و مواد زائد تجمع یافته در معده را به خارج از بدن هدایت کند.
🔸و در مدت نیم ساعت، نماز مغرب و عشاء را بخوانید. سپس می‌‏توانید پنیر و سبزی، سوپ، آش، فرنی و… میل نمائید.