مواجهه صحیح با روایات تفسیری

#تفسیر_امین | مواجهه صحیح با روایات تفسیری

🌙 (http://custom-emoji://5832355740160888483?481) به مناسبت فرارسیدن ماه مبارک رمضان، رسانه‌ی KHAMENEI.IR در سلسله یادداشت‌های کوتاهی، با عنوان «تفسیر امین» سی ویژگی ممتاز تفسیری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را تبیین می‌کند.

📣 (http://custom-emoji://5830241228976820281?482) در شانزدهمین شماره از این مجموعه، دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره استفاده از روایات در تفسیر قرآن کریم تبیین شده است.

🔹 (http://custom-emoji://5891129146381178534?483) استفاده از «روایات تفسیری» در فهم قرآن کریم یکی از چالش‌های مهم میان مفسران است؛ به‌طوری‌که برخی دچار افراط و «حدیث‌بسندگی» شده‌اند و برخی دیگر به تفریط و «قرآن‌بسندگی» گرایش دارند. ویژگی روش تفسیری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای این است که با «روایات تفسیری» مواجهه صحیحی دارند. ایشان در تفسیر سوره برائت، در موارد مختلف به روایات استناد می‌کنند. علاوه بر این، به سبک علامه طباطبائی (ره)، بحث مستقلی تحت عنوان «بحث روایی» مطرح کرده و تفسیر آیه را از منظر روایی مورد بررسی قرار می‌دهند.

🔹 (http://custom-emoji://5890831642586518145?484) ایشان درباره‌ی ضرورت مراجعه به روایات تفسیری می‌فرمایند: «بنده ممکن است براى فهم یک آیه‌ى قرآن، در خود آن آیه تدبّر کنم؛ خود آن تدبّر خیلى مفید است امّا مطمئنّاً وقتى که مراجعه کنم به تفسیرى که از ائمّه (علیهم السّلام) – اگر درباره‌ى یک آیه مثلاً تفسیرى از امام (علیه‌السّلام) رسیده باشد – … طبعاً چیز بیشترى میفهمم.» (تفسیر سوره‌ حمد، ص۲۱)

🔹 (http://custom-emoji://5891129146381178534?485) توجه ایشان به روایات تا جایی است که در مواردی از بی‌توجهی مفسران به روایات در تفسیر آیات انتقاد می‌کنند. ایشان ذیل آیه‌ى ۱۰۰ سوره برائت، در تفسیر عبارت «وَ اَلسّٰابِقُونَ اَلْأَوَّلُونَ‌» می‌فرمایند: «روایتى در تفسیر عیاشى آمده است که بسیارى از تفاسیر هم آن را از همین تفسیر نقل کرده‌اند، امّا جاى تعجّب است که مفسّران به مقتضاى این روایت، آیه را معنا نکرده‌اند. چنانچه ما آیه را به مقتضاى این روایت ترجمه کنیم، آیه خیلى عام‌تر و کلّى‌تر و بهتر خواهد بود.» (تفسیر سوره برائت، ص۵۶۴)

🔹 (http://custom-emoji://5890831642586518145?486) همچنین، ایشان در برخی موارد «هماهنگی با روایت» را یکی از معیارهای ترجیح یک دیدگاه تفسیری بر دیدگاه‌های دیگر می‌دانند. در ادامه‌ی تفسیر آیه‌ی مذکور، درباره‌ی عبارت «رَضِی اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ» می‌فرمایند: «خشنودى خدا به این معنا است که خدا رحمت خود را در دنیا و آخرت شامل حال آنها میگرداند… رضایت آنها از خدا، یعنى آنها راضى‌اند به قوانین و احکام خدا و هم راضى‌اند به آنچه خدا در خارج انجام میدهد… این معنا شاید بهتر باشد از معانى دیگرى که گفته‌اند؛ خصوصاً با در نظر گرفتن روایت تفسیر عیاشى؛ بویژه اینکه معناى آیه را براى همیشه بگیریم، نه براى یک زمان خاص.» (تفسیر سوره برائت، ص۵۶۷)

🔹 (http://custom-emoji://5891129146381178534?487) از آنچه بیان شد، دو نکته‌ی اساسی به روشنی قابل مشاهده است. اول اینکه ایشان در تفسیر سوره‌ی حمد می‌فرمایند: «اگر درباره‌ی یک آیه، مثلاً تفسیری از امام (علیه‌السّلام) رسیده باشد.» این عبارت نشان‌دهنده‌ی دیدگاه ایشان درباره‌ی روایات تفسیری است؛ یعنی روایات تفسیری، در حقیقت، در مقام تفسیر آیه نیستند، بلکه بیشتر به بیان مصادیق آن می‌پردازند.ایشان می‌فرمایند: «ائمّه (علیهم السّلام) در بیشتر روایات تفسیرى، آیه‌ى قرآن را تأویل میکنند؛ یعنى مثلاً یک مصداقى از مصادیق آن معنایى را که در آیه‌ى شریفه آمده که مصداق غیر بینى است، و راسخون فى العلم آن را میدانند بیان میکنند؛ مثل اینکه در خیلى از آیات شریفه‌ى قرآن که از عباد صالحین یا صدّیقین با خصوصیاتى اسم برده شده است، فرموده‌اند: مراد ما هستیم.» (غناء و موسیقی، ص۴۵)

🔹 (http://custom-emoji://5890831642586518145?488) نکته‌ی دوم این است که از دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، هرچند یکی از ملاک‌های ترجیح یک دیدگاه تفسیری بر دیدگاه‌های دیگر، هماهنگی آن با روایت است، اما ایشان تنها آن دسته از روایاتی را می‌پذیرند که معنای آیه را به زمان و مصداق خاصی محدود نمی‌کند. این نکته به‌وضوح در عبارت پایانی تفسیر فراز «وَالسّٰابِقُونَ الأَوَّلُونَ» و همچنین فراز «رَضِی اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ» در تفسیر آیه‌ی ۱۰۰ سوره‌ی برائت دیده می‌شود. بنابراین، از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، یکی از معیارهای پذیرش روایات تفسیری، عمومیت دادن به آیه و قاعده‌سازی از آن است، نه اینکه روایت، معنای آیه را به یک زمان خاص محدود سازد.

🎤 (http://custom-emoji://5850685410744733766?489) #تحلیل_و_تبیین | #بهار_معنویت

💻 (http://>\custom-emoji://6037338835388469605?490) (http://%3E)Farsi.Khamenei.ir