در پرتو غيبت امام مهدى (ع )

در پرتو غيبت امام مهدى (ع )
مهمترين بحث در اين كتاب – به گمانم – اين است كه خوانندگان اين كتاب به اسباب و موجبات غيبت امام (عليه السلام ) و نيز بر اسباب طبيعى كه موجب امتداد عمر شريف آن حضرت است ، اطلاع پيدا كنند.
اسباب غيبت امام مهدى (ع )
غيبت حضرت صاحب الامر (عليه السلام ) لازم و ضرورتى بوده كه آن حضرت از آن بى نياز نبوده است . و ما برخى از علل و موجبات غيبت را كه آن را حتمى كرده ، مورد بحث قرار مى دهيم .
1 – خوف از حكومت ستم عباسيان
حاكمان عباسى از هنگامى كه به حكومت رسيدند، شديدترين شكنجه ها و آزارها را نسبت به امامان معصوم (عليهم السلام ) روا داشتند و اصولا مكتب اهل بيت (عليهم السلام ) و هر آن كس كه از اين خانواده و پيرو آنان بود، با نهايت قساوت ، مورد هتك و جسارت قرار داده و آنان را به زندانهاى مخوف انداخته و سپس به قتل مى رساندند. شاعران و تاريخ نويسان ، برخى از ستمها و شكنجه هاى آنان را نسبت به سادات شريف علوى ، ثبت نموده اند.
((ابو عطاء)) مى گويد:
يا ليت جور بنى مروان عاد لنا غغغ يا ليت عدل بنى العباس فى النار
((اى كاش ! ظلم و ستم مروانيان بنى اميه برمى گشت و عدالت بنى عباس ، نابود و به آتش مى افتاد)).
((دعبل خزاعى )) مى گويد:
و ليس حى من الاحياء نعلمه غغغ من ذى يمان و من بكر و من مضر…
((ستم بنى عباس بر همه طوايف و قبايل سايه افكنده و هيچ كس از ظلم آنان در امان نمانده است و اگر بنى اميه را (كه خصم بنى هاشم بودند) در ظلمشان (فرضا) معذور بدانم ، بنى عباس را (كه از بنى هاشم اند) در ستمهايشان معذور نمى دانم )).
((يعقوب بن سكيت )) كه يكى از دانشمندان و عالمان لغت است ، در مورد متوكل عباسى ، آن هنگام كه قبر شريف ريحانه رسول خدا را تخريب كرد و زايران قبر آن حضرت را به مجازات مى رساند، مى گويد:
تالله ان كانت امية قد اتت غغغ قتل ابن بنت نبيها مظلوما…
((درست است كه بنى اميه فرزند دختر پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم ) را مظلومانه به قتل رساندند اما بنى عباس تاءسف خوردند كه چرا در قتل حسين (عليه السلام ) شركت نداشته اند، لذا حقدشان را به صورت از بين بردن قبر و جسد شريف آن حضرت ، نشان دادند)).
((ابو فراس حمدانى )) انواع و اقسام شكنجه هايى را كه بنى عباس نسبت به اهل بيت (عليهم السلام ) اجرا كرده اند، چنين تعريف مى كند:
انى ابيت قليل النوم اءرقنى غغغ قلب تصارع فيه الهم و الهمم …
((بنى عباس ، دين خدا را مسخ كرده و حق را غصب نموده اند و اولاد على (عليه السلام ) را مورد هتك و تبعيد و شكنجه قرار داده اند و حال آنكه بنى عباس ، هرگز به فضيلت آل على نمى رسند و هرگز در مجد و عظمت ، به مكانت و شخصيت بنى هاشم نمى رسند و هرگز جد آنان يك دهم (10/1) عظمت جد آل رسول را ندارند و اصولا بين اين دو خانواده شباهتى نيست . بنابراين حقا آل على مولا و بزرگند و بنى عباس گرچه ملوك و پادشاهانند اما در واقع خدمه آل على مى باشند)).
سپس ((ابو فراس )) در ادامه هجو بنى عباس ، چنين خطاب مى كند:
هلا كففتم عن الديباج سوطكم غغغ و عن بنات رسول الله شتمكم …
((چرا اين جسارتها و ناسزاهايتان را از فرزندان رسول خدا قطع نمى كنيد؟
راستى چقدر شما در نيرنگ و خدعه به دين وارد شده ايد و چه خونهاى فراوانى از اولاد رسول به دست شما ريخته شده است و هر چقدر تلاش كنيد، در حقيقت در زشتيها- بيشتر- فرو رفته ايد و نمى توانيد شخصيت اولاد على (عليهم السلام ) را براى خود كسب كنيد. اين هارون شماست كه با موسى بن جعفر (عليهما السلام ) قياس نمى شود و اين ماءمون است كه همانند پدرش در نهايت قساوت و مستغرق در آلودگيها و زشتيهاست و هرگز با على بن موسى الرضا مقايسه نمى شود. و حق آن است كه حتى در ظلم و ستم و زشتيها و خونريزى آل رسول ، از بنى اميه جلو افتاده ايد)).
((ابن رومى )) در شعر خود چنين سروده است :
امامك فانظر اى نهجيك تنهج غغغ طريقان شتى مستقيم و اءعوج …
((در پيش و روى تو دو راه است ؛ يكى راه راست و مستقيم و ديگرى راه كج و معوج و انسان در اختيار اين دو راه مختار است ؛ راه عداوت و دشمنى با آل رسول را- كه همانا راه كج و كور است – اختيار مى كند يا راه راست را؟ سپس مى گويد: چقدر طولانى شده راه غصب حق آل على و شكنجه و قتل اولاد رسول ، تا كى بايد فرزندان پيامبر خدا كشته شوند؟ و تا كى بايد خون آنان ريخته شود و تا كى شما مردم كه با حكام ستمگر بيعت كرده ايد، دينتان را به اين حاكمان مى فروشيد؟! آيا كسى در بين شما نيست كه حق رسول خدا را رعايت كند و از خداى قهار و جبار بترسد و اين قدر به ظل و ستم ، كمك ننمايد؟))
سپس ادامه مى دهد و مى گويد:
اخبوا بنى العباس من شنآنكم غغغ و شدوا على ما فى الغياب و اشرجوا…
((با بنى عباس و حاكمان ظالم عباسى بستيزيد و از آنان دورى كنيد، بدانيد كه اينان در درياى ستم فرو رفته اند و حكومت و ملك آنان دايمى نيست و موجب غرور و فريب شما نشود، چه بسا كه انتقام گيرنده اى قيام كند و خون به ناحق ريخته شده آل على را از اينان بازستاند؛ زيرا پايان هر شب سياهى روشنايى است )).
گمان من اين است كه اين رومى ، اشاره اى به قيام حضرت مهدى (عليه السلام ) دارد كه خواهد آمد و دولت حقه اش را بر پا خواهد كرد.
اينها نمونه اى از ظلم و ستم عباسيان بود كه بر آل على وارد كردند و اين شاعران ، بخشى از آن را در سروده هاى خود ترسيم و مجسم كرده اند.
نامه خوارزمى به مردم نيشابور
اين نامه اى است كه ((ابوبكر خوارزمى )) به مردم نيشابور فرستاد و اين نامه در اين باب نمونه است . و نقل نموده آنچه را كه بر اهل بيت نبوت و معدن علم و حكمت بعد از وفات پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) با حفظ امانت و صداقت – از ظلم و شكنجه از طرف بنى اميه و بنى عباس و غير اينان بر آنان وارد شده است . و ما هم عين عبارت او را براى شما نقل مى كنيم ! چون اين نامه مصايب علوى ها را دقيق و با تمام جهات به تصوير در آورده است . او گويد:
((بشنويد- خداوند كوششهاى شما را هدايت كند و كارهاى شما را بر تقوا و پرهيزكارى ، جمع كند- امرى است كه هيچ قدرتمندى بدان صحبت نكرده است كه هيچ سختى و مشقتى آن را تحمل نمى كند مگر آنكه آن را در جاى خود قرار دهد و گرايشى پيدا نمى كند مگر در آن سو رجحان و برترى باشد. و اعتنايى نمى كند كه دين خود را نابود كند اگر دنياى او ضعيف شود و اگر رضاى خود را در اين ديد، ديگر در رضاى خدا فكر نمى كند.
شما و ما- خداوند ما و شما را اصلاح كند- جماعتى هستيم كه خداوند، دنيا را براى ما قبول نفرموده و ما را براى آخرت ذخيره نموده و ما را از جزاى زودرس باز داشته و اجر آخرت را براى ما آماده ساخته است و ما را دو قسم نموده : قسمى شهادت را پذيرا شدند و قسمى زندگانى را كه تواءم با آوارگى است . و زندگان شك مى ورزند نسبت به مردگان كه به مقامات عاليه رسيدند و خوشايندشان نيست آنچه را كه براى او پيش آمده است (كه همانا زندگى تواءم با آوارگى است ).
اميرالمؤ منين و سپهسالار دين ، فرمود: رسيدن رنج و مشقت به شيعيان ما زودتر از ريزش آب به پايين است . و پايه اين گفتار، از شكيبها ناشى مى شود و اهل بيت خود را در طلوع و پيدايش مشكلات و شدايد و امتحانات ، پديد آورده است . پس زندگانى اهل بيت ناخوشايند است و قلبهاى آنان مملو از غصه و مشقت است و روزگار از آنان رو بگردانده و دنيا از آنان دورى جسته است . و اگر ما بخواهيم شيعه ائمه اطهار (عليهم السلام ) در واجبات و مستحبات باشيم و تابع آثار آنان در هر زشتى (كه از آن دورى بجوييم ) و در هر خوبى (كه عمل بدان كنيم ) باشيم ، پس سزاوار است كه در گرفتاريها و مصايب ، تابع اعمال و آثار آنان باشيم )).

* * *

در اين مقطع از كلامش آنچه را كه شيعيان اهل بيت از انواع مشقات و ترس و خوف از حكام جور به آنان رسيده ، بيان كرده است . و آنچه را از مصايب و گرفتاريها بر آنان وارد مى شود، خداوند آنها را در آخرت ذخيره نموده است كه همان بهشت براى اولياى خداست . و او در مقابل آن شكنجه ها اجر مضاعف عنايت مى فرمايد، به خاطر محبتشان به اهل بيت نبوت (عليهم السلام )…
و آنچه از اين كلمات ظاهر مى شود اين است كه مردم نيشابور، به خاطر محبت و عشقشان به اهل بيت (عليهم السلام ) به شديدترين مصايب و شكنجه ها، گرفتار شده اند و لذا ((ابوبكر)) اين نامه را به عنوان همدردى و تسلى خاطر آنان فرستاده است و ابوبكر در اين نامه ادامه مى دهد و مى گويد:
((حق حضرت فاطمه – عليها السلام – از ميراث پدرش در روز سقيفه غصب شد و اميرالمؤ منين (عليه السلام ) را از خلافت راندند. و امام حسن (عليه السلام ) را مخفيانه مسموم نمودند و برادر او را علنا كشتند. و زيد بن على را در كناسه به درخت آويزان نمودند و سر او را در جنگ از تن جدا كردند (البته سر او را بعد از جنگ جدا نمودند) و دو فرزند او، محمد و ابراهيم را به دست عيسى فرزند موساى عباسى به قتل رسانيدند و امام موسى بن جعفر (عليه السلام ) در زندان هارون مرد (به شهادت رسيد) و امام رضا (عليه السلام ) را به دست ماءمون ، مسموم كردند و ادريس در جنگ فخ ، فرار كرد و در اندلس به تنهايى زندگى كرد. و عيسى فرزند زيد مرد، در حالى كه رانده شده و فرارى بود. و يحيى فرزند عبدالله را كشتند بعد از آنكه به او امان و قسم و عهد و ضمان نمودند)).
در اين مقطع ، خوارزمى مصايبى را كه بر اهل بيت (عليهم السلام ) وارد آمده بيان نموده و از همه مصايب دردناكتر، مصيبتى است كه بر سيده زنان عالم و معشوقه رسول خداوند (صلى الله عليه و آله و سلم ) و پاره تن او، حضرت زهرا (عليها السلام ) وارد آمده است كه او را از ارث در روز سقيفه محروم نمودند، آن روزى كه در تاريخ جهان مصيبتش ماندنى است . و آنچه از مصايب و ظلم و تعدى به اهل بيت رسيده است ، همه از آثار آن روز شوم است كه مولا اميرالمؤ منين (عليه السلام ) را از مركز خلافت ، به دور كردند و حال آنكه رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) او را در روز غدير خم به امامت منصوب نمود و از آن روز، همينطور حوادث تلخ بر اهل بيت پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) وارد شد كه معاويه فرزند هند، امام حسن (عليه السلام ) را كه بزرگ جوانان اهل بهشت است ، مسموم نمود و يزيد، فرزند معاويه ، گل رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) امام حسين (عليه السلام ) و اهل بيت او را در كربلا قتل عام كرد به نحوى كه تاريخ به مثل آن در تلخى و فضاحت ، شهادت نمى دهد.
و از مصايبى كه به اهل بيت وارد شد، شهادت زيد فرزند امام سجاد (عليه السلام ) است كه بنى اميه او را به قتل رسانيدند و سپس بر تنه درخت خرما آويزان و مصلوب نمودند و چند سال او بر درخت مصلوب و آويزان بود. و او به مسلمانان راه آزادگى و بزرگ منشى را آموخت و آنان را به جنگيدن براى رهايى از ذلت و خوارى ، دعوت نمود.
و همچنين بزرگ اهل بيت در زمانش ، حضرت امام موسى بن جعفر (عليهما السلام ) هادى و راهرو عدالت اجتماعى كه هارون رشيد طاغى ، جام غضب خود را بر وى فرود آورد، و او را در سياهچالهاى زندان گذاشت تا اينكه او را مسموم نمود و شهيد شدند.
و بعد از او فرزندش امام رضا (عليه السلام ) گرفتار اذيتهاى ماءمون عباسى و سركش زمان خود شد كه او را مجبور به قبول ولى عهدى كرد و سپس او را با سم ، به قتل رسانيد.
و همچنين مصايب و جناياتى كه بر سادات پاكيزه وارد شده است كه همگى دعوت كننده به عدل و آزادگى در دنياى اسلام بودند.
خوارزمى ، دوباره بعضى از آنچه را كه بر علويين از ظلم و ستم وارد شده ادامه مى دهد و مى گويد:
((و اين غير از آن است كه يعقوب فرزند ليث بر علوى هاى طبرستان انجام داد و غير از كشتن محمد بن زيد و حسن بن قاسم داعى است كه به دست آل ساسان صورت گرفت و غير از آنچه ابو ساج نسبت به علوى هاى مدينه انجام داد كه آنان را از حجاز به سامرا بدون زيرانداز و بدون سقفى كه از آفتاب محفوظ باشند، برد و اين بعد از كشتن قتيبه فرزند مسلم باهلى و فرزند عمر بن على كه بابويه او را دستگير كرد و بعد خود را پنهان ساخت و اسم خود را عوض كرد تا بتواند زندگى خود را بسازد و از مرگ فرار كند.
و غير از آنچه حسين بن اسماعيل مصعبى به يحيى بن عمر زيدى انجام داد و آنچه را كه مزاحم بن خاقان به علوى هاى كوفه انجام داد و كافى است براى شما كه در سرزمين اسلام ، شهرى را پيدا نمى كنيد مگر اينكه در آن يك كشته از طالبى باشد و در آنجا دفن شده باشد و در قتل آن بنى اميه و بنى عباس شركت نكرده باشند و عربهاى عدنانى و قحطانى بر آن اتفاق نكرده باشند.
نيست زنده اى از زندگان كه او را بشناسيم كه از قبيله ذى يمان ، بكر و مضر باشد مگر اينكه آنان در خون اهل بيت شريك نباشد؛ همچنانكه شركت مى كند ذابح چهار پايان در قسمت كردن گوشت آنها)).
و او در اين كلمات بيان مى كند آنچه را كه بنى عباس نسبت به بزرگان علوى ها و شيعيان از كشتار و مثله كردن انجام داده اند. و آنان به سازمان امنيت خود دستور دادند علوى ها را در هر نقطه كه هستند پيدا كنند و شديدترين عذابها را بر آنان وارد نمايند و خوارزمى ، ستارگانى از بزرگان علوى ها را ذكر كرده كه به دست بنى عباس به شرف شهادت نايل آمده اند.
خوارزمى در ذكر مصايب وارده بر علوى ها ادامه مى دهد و مى گويد: